Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- institutie:19 [18-10-2020 om 16.15 uur] – Maria van Krimpen
+++ institutie:19 [20-09-2025 om 11.20 uur] (huidige) – ds. J.H. Zwart
@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 ====== De wet ======
-==== 1. Waar komt het woord 'wet' vandaan? ====
+==== 1. Waar komt het woord ‘wet’ vandaan? ====
-Het Latijnse woord voor 'wet' is //lex// en komt waarschijnlijk van:
+Het woord ‘wet’ (//lex//) komt van //ligando// (binden), omdat de wet de mensen verbindt aan wie ze is opgelegd – óf tot werkelijke gehoorzaamheid óf tot straf. Het is ook mogelijk dat het woord van //legendo// (lezen) afstamt, omdat de wetten gewoonlijk in het openbaar worden voorgelezen. Ten slotte kan het woord ook verband houden met //eligendo// (kiezen), omdat de wet de norm aangeeft van wat men wil kiezen of verwerpen. In het Grieks kennen we het woord //nomos// (wet), alsof men bij vergelijking over een ‘nemer’ sprak, omdat de wet niemand het zijne afneemt maar juist ieder datgene geeft wat hem op basis van het recht toekomt.
-   * //ligando//  (binden), omdat de wet degenen bindt die ze gesteld is, hetzij tot ware gehoorzaamheid dan wel tot straf.
+==== 2. Wat betekent het woord ‘wet’? ====
-  * Of van //legendo//  (lezen) omdat de wetten gewoonlijk in het openbaar gelezen worden.
-  * Of van //eligendo//  (verkiezen) omdat ze leert de regel wat men verkiezen of verwerpen zal.
-In het Grieks heet de wet //nomos//, alsof men zei 'nemer', bij wijze van tegennaming(???), omdat ze niemand het zijne beneemt maar juist een ieder geeft wat hem rechtens toekomt.
+  - In het algemeen wordt het woord gebruikt voor alle onderricht dat ons iets voorschrijft; dat komt overeen met wat in het Hebreeuws //Thora// wordt genoemd, dat van het woord //iara// is afgeleid, wat betekent: hij heeft geleerd. Zo wordt ook het evangelie een ‘wet’ genoemd; zie Jesaja 2:3, waar staat: “Uit Sion zal de wet uitgaan en des Heren woord uit Jeruzalem.” Hetzelfde zien we in Jeremia 31:33: “Ik zal mijn wet in hun binnenste leggen en die in hun hart schrijven.” En in Romeinen 3:27 wordt het evangelie door eenzelfde manier van spreken “de wet van geloof” genoemd, dat wil zeggen: een leer die de zaligheid aanbiedt onder een voorwaarde: als u gelooft. In Filippenzen 3 betekent het een voorschrift zoals de godsdienst dat aangeeft; Paulus gaat daar ook vanuit en zegt dan dat hij een farizeeër geweest is naar de wet, dat is dus: wat die godsdienst betreft.
+  - In het bijzonder en bij uitstek betekent de wet het hele Oude Testament; zie Romeinen 3:19: “Nu weten wij, dat de wet, bij al wat zij zegt, tot hén spreekt, die onder de wet zijn.”
+  - Als de wet tegenover de profeten gesteld worden, betekent de wet alleen de boeken van Mozes; dan wordt de wet van de profeten en de psalmen onderscheiden, zoals Lucas in hoofdstuk ~Lucas 24:44 zegt: “Alles wat over Mij geschreven staat in de wet van Mozes en de profeten en de psalmen”. En in Romeinen 3:21 lezen we: “Thans is echter buiten de wet om gerechtigheid Gods openbaar geworden, waarvan de wet en de profeten getuigen”.
+  - Als de wet tegenover het evangelie gesteld wordt, is de wet de wet van de zeden en alles wat daarbij hoort, zoals in Romeinen 3:28 gebeurt: “Wij zijn van oordeel, dat de mens door geloof gerechtvaardigd wordt, zonder werken der wet.”
+  - Als de wet tegenover de genade gesteld wordt, betekent de wet de toorn van God, het oordeel en strenge rechtvaardigheid; daarover lezen we in Romeinen 6:14: “Want gij zijt niet onder de wet, maar onder de genade.” Zo ook in Galaten 5:18: “Indien gij u echter door de Geest laat leiden, dan zijt gij niet onder de wet.”
+  - Soms wordt de wet gesteld tegenover de waarheid; dan geeft de wet de schaduwdienst van het Oude Testament aan, dus alles wat met de ceremoniën van de wet te maken heeft, zoals in Johannes 1:17 wordt bedoeld: “De wet is door Mozes gegeven, de genade en de waarheid zijn door Jezus Christus gekomen.”
+  - Als de wet in verband gebracht wordt met de tijd dat Christus in de wereld is gekomen, betekent de wet het geheel van het maatschappelijk en burgerlijk bestel zoals Mozes dat had verordend; daarvan lezen we bijvoorbeeld in Galaten 3:23: “Voordat dit geloof kwam, werden wij onder de wet in verzekerde bewaring gehouden.” Ook heeft het woord dan betrekking op de instelling van het priesterschap, waarover we in Matteüs 11:13 lezen: “Al de profeten en de wet hebben geprofeteerd tot Johannes toe.”((*Hebreeën 7:12 *Hebreeën 10:1))
+  - Soms wordt het woord “wet” in vergelijkende zin gebruikt om de autoriteit, het gezag en de kracht aan te geven waardoor wij tot iets worden gedreven of aangespoord, bijvoorbeeld wanneer gesproken wordt over de “wet van de Geest des levens”, de “wet der zonde en des doods” en de “wet der zonde, die in mijn leden is”.((*Romeinen 8:2 *Romeinen 7:23))
-==== 2. Wat betekent het woord Wet? ====
+==== 3. Wat verstaan we hier onder het woord ‘wet’? ====
-  - In het algemeen wordt het gebruikt voor alle lering die ons wat voorschrijft, gelijk het bij de Hebreeën 'Thora' genoemd wordt, komende van jara(???) dat is: hij heeft geleerd: Zo wordt ook het evangelie een wet genoemd.((*Jesaja 2:3 *Jeremia 31:33)) En in Romeinen 3:27 wordt het evangelie door een navolgende manier van spreken 'De Wet van het geloof' genoemd. Dat is een leer die de zaligheid voorstelt onder een conditie: zo gij geloofd. Het betekent in Filippenzen 3:5 het voorschrift of de regel van de Religie of de Godsdienst. Naar welke mening Paulus zegt dat hij een farizeeër geweest is naar de wet, dat is naar de Religie.
+Een leer of standpunt dat door God in het verstand van de mensen is ingeplant, en in latere tijd door Mozes aan ons is doorgegeven. Hierin worden zaken bevolen die heilig en rechtvaardig zijn, waarbij het eeuwige leven beloofd wordt onder de voorwaarde dat u al de geboden volbrengt, maar waarbij u met het eeuwige oordeel bedreigd wordt als u ook maar in het allerminste tekortschiet.((*Jakobus 2:10 *Galaten 3:10))
-  - Het woord wet betekend in het bijzonder, door een uitnemendheid van spreken het gehele Oude Testament.((*Romeinen 3:19))
-  - Als de wet gesteld word tegenover de Profeten, zo betekend ze alleen de boeken van Mozes, en wordt van de Profeten en de Psalmen onderscheiden, zoals ((*Lucas 24:44))zegt. En ((*Romeinen 3:21))
-  - Als ze gesteld wordt tegenover het evangelie, zo wordt het gebruikt voor de wet van de zeden en haar aanhangselen, zoals in hetzelfde hoofdstuk ((*Romeinen 3:28))
-  - Als het gesteld wordt tegenover de genade, dan betekend het de gramschap van God, de verdoemenis en haar gerechtigheid zoals in ((*Romeinen 6:14)) en ((*Galaten 5:18)).
-  - Soms wordt het gesteld tegenover de waarheid, en dan betekend het de schaduwen, dat is de ceremoniën van de wet. ((*Johannes 1:17)).
-  - Als het gesteld wordt tegenover de tijd dat Christus in de wereld gekomen is, zo betekend het de gehele politie of burgerlijke regering, Mozes en zijn afkondigingen(???) zoals ((*Galaten 3:23)), En de instelling van het priesterschap ((*Matteüs 11:13)). ((Hebreeën 7:12)) ((*Hebreeën 10:1))
-  - Soms wordt het woord wet door een overnoeming(???) genomen voor het recht, autoriteit, aanzien en gebod(???) of voor de kracht, waardoor wij tot iets gedreven worden, wanneer gezegd wordt: ((Romeinen 8:2)) En ((*Romeinen 7:23)).
-==== 3. Wat verstaat gij hier bij het woord: Wet? ====
+==== 4. Welke andere namen worden ook wel aan de wet gegeven? ====
-Een leer die in het verstand van de mensen van God ingeplant is en eertijds door Mozes verhaalt is, bevelende dingen die heilig en rechtvaardig zijn, belovende het eeuwige leven met zulke voorwaarde: zo gij het alles volbrengt: en de verdoemenis dreigende: zo gij in het allerminst tekort komt.((*Jakobus 2:10 *Galaten 3:10))
+Er zijn verschillende namen en ook in verschillend opzicht. Als er bijvoorbeeld een vergelijking gemaakt wordt tussen de wet en het evangelie – en dat gebeurt vooral in hoofdstukken over de rechtvaardiging – geeft Paulus aan de wet geen al te fraaie namen. Dat gebeurt echter niet omdat de wet niet goed is, maar vanwege ons mensen. Paulus spreekt over de wet als een “tuchtmeester” en als “in verzekerde bewaring” zijn((*Galaten 3:23,24)), als een “slavenjuk”((*Galaten 5:1 *Handelingen 15:10)) en als de “kracht der zonde”((*1 Korintiërs 15:56)). Ook zegt hij dat de wet “toorn bewerkt” die tot de dood leidt((*Romeinen 4:15 *Romeinen 7:5)), en hij typeert de wet als “zwakke en armelijke wereldgeesten”((*Galaten 4:9)), als “de bediening des doods en der veroordeling”, als de “letter die doodt”((*2 Korintiërs 3:6,7,9)), als het “bewijsstuk dat tegen ons getuigde”((*Kolossenzen 2:14)) en ten slotte als “de bedeling die slaven baart”((*Galaten 4:24)). Maar de wet op zichzelf beschouwd als een leer die door God is ingesteld, wordt een heilige wet genoemd, een heilig en goed gebod((*Romeinen 7:12)); er wordt dan over “levende woorden” gesproken((*Handelingen 7:38)) en over “het gebod dat ten leven moest leiden”((*Romeinen 7:10)).
-==== 4. Welke bijnamen worden de wet gegeven? ====
+==== 5. Wie heeft de wet opgesteld en ook ingesteld? ====
-Verschillende, maar in verschillend opzicht: want als er een vergelijking gemaakt wordt tussen de wet en het evangelie, voornamelijk in het hoofdstuk van de rechtvaardigmaking, dan geeft Paulus aan de wet zeer beschimpende namen, maar dat geschied niet om de schuld van de wet, maar om onzent wil. Want hij noemt ze: een lijder en een besloten kerker((*Galaten 3:23,24)), het juk der dienstbaarheid ((*Galaten 5:1))((*Handelingen 15:10)); de macht of de kracht van de zonde.((*1 Korintiërs 15:56)); de werking van de toorn en de dood.((*Romeinen 4:15 *Romeinen 7:5)); zwakke en gebrekkige inzettingen of beginselen van de wereld.((*Galaten 4:9)); de dienst van de dood en de verdoemenis:een dode letter ((*2 Korintiërs 3:6-8)), het handschrift dat tegen ons is ((*Kolossenzen 2:14)), het verbond tot dienstbaarheid barende.((*Galaten 4:24)). Maar de wet in zichzelf aangemerkt zijnde als een leer van God ingesteld en geboden, wordt genoemd 'een heilige wet' en 'een heilig en goed gebod'((*Romeinen 7:12)) en levendige woorden ((*Handelingen 7:38)) en 'het gebod tot het leven'.((*Romeinen 7:10))
+God Zelf. Hij heeft de wet al vanaf de schepping in het verstand van de mens ingegeven. Daarna heeft Hij de wet op de berg Sinaï in stenen tafels gegrift en laten verkondigen.((*Exodus 20:1-17))
-==== 5. Wie is de auteur en de insteller van de wet? ====
+==== 6. Wie zijn de zogenaamde meewerkende oorzaken, of anders gevraagd, wie waren de bedienaars van de wet? ====
-God zelf, die dezelve in de schepping van het begin af in het verstand van de mensen ingestort heeft. Daarna op de berg Sinaï in stenen tafelen gesneden en heeft laten verkondigen.((*Exodus 32:16))
+  - De engelen; ze hebben de wet niet ingesteld, maar ze waren de boden en getuigen die God in de verkondiging van Zijn Woord gebruikt heeft. Zie Handelingen 7:53, waar we lezen: “Gij, die de wet ontvangen hebt op beschikking van engelen.” En in Galaten 3:19 staat: De wet “is op last van God door engelen in de hand van een middelaar gegeven.” Dat wil zeggen: de wet is aan Mozes, Gods bode, gegeven door de dienst van de engelen.
+  - Mozes; hij is door God in het bijzonder hiertoe geroepen – zie Exodus 19:3-20 en Johannes 1:17, waar staat: “De wet is door Mozes gegeven.” Dat wordt door Handelingen 7:38 bevestigd, want Mozes heeft als een middelaar tussen God en het volk Israël((*Deuteronomium 5:5)) tot tweemaal toe de twee stenen tafelen, die hij van God door de dienst van de engelen ontvangen had, vanaf de berg naar de Israëlieten gebracht.((*Exodus 32:15 *Exodus 34:29))
-==== 6. Welke zijn de mede-werkende oorzaken, dat is, wie zijn de bedienaars geweest? ====
+==== 7. Wat is de inhoud of het voorwerp van de wet? ====
-  - De engelen, die geen instellers zijn geweest maar boden en getuigen, die God in de verkondiging van Zijn wet gebruikt heeft.((*Handelingen 7:53)) En ((*Galaten 3:19))
+De liefde tot God en de naasten. Zie Matteüs 22:37-39, waar we lezen: “Gij zult liefhebben de Here, uw God, met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met geheel uw verstand”, en: “gij zult uw naaste liefhebben als uzelf.”
-"en zij is op last van (God) door engelen in de hand van een middelaar gegeven", dat is, zij is Mozes Zijn bode gegeven door de dienst van de engelen.
+==== 8. Hoeveel elementen bevat de wet van Mozes? ====
-  -
+Drie, de zedelijke wet, de ceremoniële wet en de burgerlijke wet waarop de rechtspraak berust. Zie Deuteronomium 6:1: “Dit nu is het gebod, dit zijn de inzettingen en de verordeningen die de Here, uw God, bevolen heeft.” En Romeinen 9:4: “Hunner [de Israëlieten] is (…) de verbonden en de wetgeving en de eredienst en de beloften.” De eerste hebben de Joden met de heidenen gemeenschappelijk gehad en de laatste waren speciaal voor hen als – bij wijze van spreken – hun stadsrechten.
-Mozes, die van God in het bijzonder daartoe gesteld is geweest.((*Exodus 19:3,20)) ((*Johannes 1:17)) Hetwelk in ((*Handelingen 7:38)) bevestigt wordt: want Mozes als een middelaar tussen God en het volk ((*Deuteronomium 5:5)), twee maal van de berg komende, heeft twee tafelen, die hij van God door de dienst van de engelen ontvangen had, tot de Israëlieten gebracht.((*Exodus 32:15 *Exodus 34:29))
+==== 9. Wat houdt de zedelijke wet in? ====
-==== 7. Welke is de materie, stof of inhoud of het voorwerp van de wet? ====
+Dit is Gods gebod dat de norm inhoudt om godvrezend en rechtvaardig voor God te leven. Het gebod eist van alle mensen een volkomen en altijddurende gehoorzaamheid tegenover God, en het belooft het eeuwige leven aan hen die volkomen gehoorzaamd zullen hebben. Maar het bedreigt degenen die Gods wet niet volkomen hebben gehoorzaamd; zie hiervoor Leviticus 18:5: “De mens die ze [Gods inzettingen] doet, zal daardoor leven”.((*Deuteronomium 27:26 *Galaten 3:12 *Deuteronomium 21:23)) Zie ook Galaten 3:10: “Vervloekt is een ieder, die zich niet houdt aan alles, wat geschreven is in het boek der wet, om dat te doen.” Ze wordt de zedelijke wet of de wet der zeden genoemd, omdat ze een voortdurende regel van leven is, waaraan ieders doen en laten zowel tegenover God als tegenover onze naasten moet voldoen, en ze is kort samengevat in de Tien Geboden.((*Exodus 20:10 *Deuteronomium 5:6))
-De liefde van(???) tot(???) God en de naasten.((*Matteüs 22:37,39))
+==== 10. Wat is het verschil tussen deze zedelijke wet en de menselijke wetten die op de zeden betrekking hebben? ====
-==== 8. Hoe velerlei is de wet van Mozes? ====
+Dat verschil is heel groot, want de menselijke wetten eisen of verbieden alleen uitwendige daden, en willen dat er maatregelen of richtlijnen genomen worden die alleen indirect hun invloed uitoefenen, en zo inwendig de gevoelens kunnen sturen en matigen naarmate de rede dat vereist. Maar de wet van God eist niet alleen uitwendige daden, maar ook een bekering van onze gehele natuur tot God; ze eist een absolute en volkomen gehoorzaamheid en een instelling van al onze gevoelens naar de eeuwige regel van Gods wijsheid, en ze wil geestelijke gevoelens die oprecht en zuiver met Gods wet overeenkomen. Paulus heeft daarvan gezegd in Romeinen 7:14: “Wij weten immers, dat de wet geestelijk is.” En in Deuteronomium 6:5 lezen we: “Gij zult de Here, uw God, liefhebben met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met geheel uw kracht.” Exodus 20:17 zegt ons: “Gij zult niet begeren…”. Ook moeten we onze naasten liefhebben als onszelf.
-Drieërlei: de wet van de zeden, de wet van de ceremoniën en de wet van de vierschaar of de burgerlijke wet.((*Deuteronomium 6:1 *Romeinen 9:4)) Van welke de wet van de zeden aan de Joden met de andere heidenen gemeenschappelijk is geweest, en de wet van de ceremoniën en de burgerlijke wet zijn haar eigen geweest en als haar stadsrechten.
+Vervolgens houden de menselijke wetten ons alleen maar tijdelijke straffen voor, maar de zedelijke wet van God dreigt ons met Zijn eeuwige toorn en tegelijk ook met tijdelijke en eeuwige straffen.
-==== 9. Wat is de wet van de zeden? ====
+==== 11. Is de zedelijke wet anders dan de wet van de natuur? ====
-Het is een goddelijk gebod, inhoudende een regel om godvruchtig en rechtvaardig voor God te leven, eisende van alle mensen een volkomen en altijd durende gehoorzaamheid tegenover God. Belovende het eeuwige leven aan hen die gehoorzaam geweest zijn. Maar de dood en verdoemenis dreigende hen die ze niet volkomen volbracht zullen hebben.((*Leviticus 18:5 *Deuteronomium 27:26 *Galaten 3:12 *Deuteronomium 27:26 *Galaten 3:10)) Zij wordt de wet der zeden genoemd omdat ze een gedurige regel is voor het leven, daar een ieders zeden en manieren zowel tegen God als tegen de naaste moeten toegepast worden en sommierlijk(???) in de tien geboden begrepen zijn.((*Exodus 20:10 *Deuteronomium 5:14))
+Nee.
-==== 10. Welke is het verschil tussen deze wet van de zeden en de menselijke wetten aangaande de zeden? ====
+//Waarom was het dan nodig dat de Tien Geboden werden afgekondigd?//
-Het verschil is heel groot: Want de menselijke wetten eisen of verbieden alleen uiterlijke werken, en zijn een discipline of onderwijzing die alleen overlopener(???) wijze geschied. En alleen een inwendige sturing en matiging van het gemoed en gezindheden naar het oordeel van ons verstand. Maar de wet van God vereist niet alleen uiterlijke werken en daden, maar bekering van de gehele natuur tot God. Een absoluut volkomen gehoorzaamheid en een inzet van al onze emoties naar de altijd durende regel van het verstand van God en geestelijke bewegingen die oprecht en zuiver met de wet overeenkomen. Welk Paulus gevoelen is in Romeinen 7:14: De wet is geestelijk. En in Deuteronomium 6:5: Gij zult de Heere uw God liefhebben met uw ganse hart. En: Gij zult niet begeren…((*Deuteronomium 5:21 *Exodus 20:17)).
+  - Na de val van Adam is het verstand van de mens door duisternis bevangen, waardoor ook de kennis van de wet der natuur verdonkerd is; ook ons toestemmen van de wet is zwakker geworden en er is in de mens een grote hardnekkigheid ontstaan onder invloed van onze lagere driften.
+  - God heeft door een nieuwe afkondiging van de wet te kennen gegeven dat Hij de Auteur van de wet der natuur en de natuurlijke kennis is; en tegelijk wil Hij betuigen dat Hij niet wil dat zijn wet in de wind geslagen wordt.
+  - God heeft gewild dat er een uitdrukkelijke stem van zijn gericht en oordeel tegen de zonde zou klinken, en dat men zal weten dat de mensen niet als door toeval gestraft worden, maar door Gods verordening.
+  - Zo hebben wij mensen een bepaalde manier om God te dienen en te eren.
-Ten andere, die wetten verkondigen ons alleen tijdelijke straffen: maar de wetten van God eeuwige gramschap en tegelijk tijdelijke en eeuwige straffen.
+==== 12. Wat is het doel van de wet? ====
-==== 11. Is de wet van de zeden verscheiden van de wet van de natuur? ====
+Dat wordt gezegd in 1 Timoteüs 1:5: “En het doel van alle vermaning is liefde uit een rein hart, uit een goed geweten en een ongeveinsd geloof.”
-Nee.
+==== 13. Kunnen wij aan de wet de gehoorzaamheid geven die van ons geëist wordt? ====
+De wedergeborenen kunnen dat niet; dat leert de ervaring ons maar ook het getuigenis in de Schrift, zoals Jezus Sirach 7:21 en Spreuken 20:9. In 1 Koningen 8:46 lezen we: “Er is immers geen mens die niet zondigt”; en David zegt in Psalm 143:2: “Niemand die leeft, is voor U rechtvaardig.” Als Paulus in Romeinen 7:21 over goede werken spreekt, zegt hij: “Als ik het goede wens te doen, is het kwade bij mij aanwezig”; en in Filippenzen 3:12 belijdt hij: “Niet, dat ik het reeds zou verkregen hebben of reeds volmaakt zou zijn.” Ten slotte getuigt ook de nieuwe Weg die ons gewezen is om hemelwaarts te gaan, namelijk Jezus Christus onze Here, het heel duidelijk, want Paulus zegt in Galaten 2:21: “Indien er gerechtigheid door de wet is, dan is Christus tevergeefs gestorven.”
-Waarom is het dan nodig geweest dat de tien geboden verkondigt werden?
+==== 14. Is het dan niet onrechtvaardig dat God onmogelijke dingen van ons eist? ====
-  - Omdat na de val van Adam de verstanden van de mensen met duisternis bevangen zijn, die de kennis van de wet van de natuur verduistert heeft: omdat het toestemmen ook zwakker geworden is en in de mens een grote halstarrigheid gekomen is der benedenste krachten.
+Nee, laat die gedachte ver van u! God eist van ons wat van Hem is en wat Hij ons eerst gegeven heeft. Hij had immers bij de schepping aan onze eerste ouders het vermogen gegeven om de wet te onderhouden. Het is als bij iemand die een ander geld leent; die laatste raakt dat geld door zijn slordigheid en dus door eigen schuld kwijt óf hij jaagt het erdoorheen. Hij kan het geld dus nu niet meer terugbetalen. De schuldeiser kan nu natuurlijk niet van onrechtvaardigheid beticht worden als hij het geleende geld terugeist van die man of van zijn erfgenamen.
-  - Omdat God heeft willen te kennen geven door deze nieuwe verkondiging, dat Hij een auteur van de wet van de natuur en van de natuurlijke verkondiging is, en tegelijk ook betuigen dat Hij niet wil dat men Zijn wet zo in de wind zal slaan.
-  - Hij heeft gewild dat er een uitgedrukte stem van zijn grecht en oordeel tegen de zonde zou zijn, en dat men wist dat de straffen de mensen niet bijgeval overkomen, maar door de beschikking van God.
-  - Opdat wij een zekere manier hadden om God te dienen en te eren.
-==== 12.Wat is het (doel) einde van de wet? ====
+==== 15. Nu kennen we twee uitspraken die aan Hiëronymus worden toegeschreven, namelijk: Vervloekt is hij die zegt dat God onmogelijke dingen heeft geëist; en: Vervloekt is hij die zegt dat het mogelijk is de wet te volbrengen. Hoe moeten we dat opvatten? ====
-Timotheüs 1:5: En het doel van (alle) vermaning is liefde uit een rein hart, uit een goed geweten en een ongeveinsd geloof.
+We moeten tijden en personen onderscheiden. God heeft vóór de val geen onmogelijke dingen geboden aan onze eerste voorouders. En dat geldt ook voor de wedergeborenen voor wie het mogelijk is de wet door genade te houden. Zij kunnen dat namelijk in de eerste plaats door toerekening van de voldoening door Christus en door vergeving van de zonden. Het ‘einde’ of het doel van de wet is immers Christus tot rechtvaardiging van ieder die gelooft (Romeinen 10:4). Ambrosius zei het zo: “Wie in Christus gelooft, heeft de volmaaktheid van de wet in zich.”
-==== 13. Kunnen wij de wet wel zodanig gehoorzamen als ze van ons eist? ====
+In de tweede plaats kunnen zij dat door vanwege de kracht van de Heilige Geest een nieuw leven te gaan leiden om te komen tot aan de mate van een goed geweten. Hierdoor kunnen zij volmaakt genoemd worden((*Filippenzen 3:15 *1 Korintiërs 2:6)), maar het is toch nog een ‘onvolkomen volmaaktheid’.((*Filippenzen 3:12)) In deze zin zijn de geboden van God niet zwaar,((*1 Johannes 5:3)) omdat ze weten de vergeving van de zonden te zullen ontvangen en omdat de Geest van het vernieuwde leven deze wil in de gelovigen werkt op zo’n manier dat ze een behagen hebben in de wet van God.((*Romeinen 7:22 *Psalm 1:2))
-Dat de wedergeborenen dat ook niet kunnen leert ons niet alleen de ervaring en het getuigenis van de Schrift:((*Prediker 7:21 *Spreuken 20:9 * 1 Koningen 8:46)) "Geen mens is er die niet zondigt". David in:((*Psalmen 143:2)) 'Niemand die leeft zal voor Uw aangezicht rechtvaardig zijn'. En Paulus in Romeinen 7:21: "Degenen die het goede wil doen, (want hij spreekt van een enig werk dat goed is) ligt het kwaad bij." En in Filippenzen 3:12: "Niet dat ik het alreeds verkregen heb, of alreeds volmaakt ben". Maar ook de nieuwe weg, die ons hemelwaarts wijst, waar Christus Jezus is, onze Heere, die betuigt dat duidelijk: 'Want indien de rechtvaardigheid uit de wet is," zegt Paulus in Galaten 2:21, "zo is dan Christus tevergeefs gestorven."
+Maar het onderhouden van de wet is onmogelijk voor de mens die in zijn verdorven natuur door eigen kracht en eigen werken aan haar wil voldoen. De Schrift schrikt er ook niet voor terug om te zeggen dat het onderhouden van de wet een juk is dat de apostelen en de andere gelovigen niet konden dragen, evenmin als de kerk in de eerste tijd of de aartsvaders dat konden doen.((*Handelingen 15:10)) En dit geldt werkelijk ook voor degenen die wedergeboren en gerechtvaardigd zijn.
-==== 14. Is God dan niet onrechtvaardig, dat Hij onmogelijke dingen van ons eist? ====
+==== 16. Wat is het nuttige gebruik of de functie van de zedelijke wet? ====
-Dat zij verre, want Hij eist van ons, dat van Hem is, en dat Hij tevoren gegeven heeft. Want Hij had in de schepping onze eerste ouders het vermogen gegeven om de wet te volbrengen: Gelijk wanneer iemand aan een ander geld leende, en dat deze het geld door zijn verzuim en schuld verloor of doorbracht, zodat hij het geld niet terug kon betalen, de schuld-heer nochtans niet zou kunnen beschuldigt worden van ongerechtiheid, indien hij het geleende geld van hem en zijn erfgenamen terugeistte.
+Dat gebruik of die functie is van drieërlei aard, namelijk het weren of beteugelen van de zonde, het veroordelen ervan en het onderwijs eruit.
-==== 15. Hoe worden dan deze twee spreuken verstaan die Hieronimus toegeschreven worden: 'Vervloekt is hij die zegt, dat God onmogelijke dingen geboden heeft; En vervloekt is hij die zegt, dat het mogelijk is de wet te volbrengen? ====
+Het eerste gebruik is uitwendig, omdat het te maken heeft met het recht, de straf en het maatschappelijk nut. Dit gebruik is het ook waardoor zelfs een niet-wedergeboren mens van de zonde wordt weerhouden; dat komt door de vrees die er is voor straf en door de angst voor Gods wraak. Dat is nodig om het maatschappelijk leven van de mensen en de vrede te handhaven. De apostel houdt ons in 1 Timoteüs 1:9 voor “dat de wet niet gesteld is voor de rechtvaardige, maar voor wettelozen en tuchtelozen, voor goddelozen en zondaars”. Met het eerste bedoelt hij te zeggen dat deze wet niet zozeer de rechtvaardiging of het oordeel van deze rechtvaardigen betreft, maar meer een eisend karakter heeft. Het is bij hen echter net als bij een moeder die haar kinderen vanzelf liefheeft en hun te eten en te drinken geeft. Ze hoeft daar door de wet helemaal niet toe gedwongen te worden, al is het wel waar dat de wet dit ook van haar eist.
-Door onderscheid van tijden en personen. God heeft geen onmogelijke dingen geboden aan onze eerste ouders, namelijk voor de val, noch ook aan de wedergeborenen voor wie de wet mogelijk en doenlijk is door de genade, en dat //de eersten//  door toerekening van de voldoening van Christus en door de vergeving van zonden: want het eind of doel, volbrengen en volmaaktheid van de wet, is Christus tot rechtvaardigheid voor een ieder die gelooft.((*Romeinen 10:4)) En gelijk Ambrosius zegt: 'Die in Christus gelooft, heeft de volmaaktheid van de wet'.
+Dit gebruik of effect van de wet is goed om ieder mens zijn taken en verplichtingen te laten verrichten en de goede gewoonten en manieren in stand te houden. Met dit laatste zijn farizeeërs en huichelaars overigens tevreden! Ten aanzien van dit gebruik van de wet zegt Paulus in Filippenzen 3:6 dat hij vóór zijn bekering ‘onberispelijk’ is geweest.
-Ten andere, door het beginnen van een nieuw leven te lijden, hetwelk geschied van de Heilige Geest, tot enige trap toe van een goed geweten, naar dewelke zij volmaakt genoemd worden,((*Filippenzen 3:15 *1 Korintiërs 2:6)) maar door een volkomen volmaaktheid.((*Filippenzen 3:12)) In deze zin zijn de geboden van God niet zwaar,((*1 Johannes 5:3)) omdat ze de vergeving van zonden bij zich hebben ((*Romeinen 6:14)) en omdat de geest der vernieuwing dusdanig //willen//  in de gelovigen werkt, dat ze een lust en behagen hebben in de wet van God.((*Romeinen 7:22 *Psalmen 1:2 *Psalmen 109:14 (???) )). Maar de wet is onmogelijk, namelijk voor de mens in deze verdorven natuur, door zijn eigen krachten en werken: en de schrift schroomt niet te zeggen dat de onderhouding van de wet en juk is, dat noch de apostelen , noch de gelovigen, noch de eerste kerk, noch de eerste vaderen, niet hebben kunnen dragen.((*Handelingen 15:10)) Het welk ook voorwaar te verstaan is van de wedergeborenen en die gerechtvaardigt zijn.
+==== 17.Wat is het tweede gebruik of functie van deze wet? ====
-==== 16. Wat is het gebruik of nuttigheid van de wet van de zeden? ====
+Het tweede gebruik ervan is dat het geweten van de mensen geraakt wordt. De wet ontdekt de zonde en ze straft en veroordeelt die. Ze brengt de mens voor Gods rechterstoel en onderwerpt hem aan het oordeel van de verdoemenis. Over dit gebruik van de wet lezen we in Romeinen 3:20: De “wet doet zonde kennen.” En in Romeinen 7:9 staat: “Ik heb eertijds geleefd zonder wet”, dat wil zeggen: zonder bezorgd te zijn, want ik voelde het oordeel van de wet niet. De tekst vervolgt dan: “Toen echter het gebod kwam, begon de zonde te leven, maar ik begon te sterven”; dat wil zeggen: ik heb begrepen dat ik de dood en de verdoemenis waardig ben. Ten aanzien van dit gebruik van de wet wordt wel gezegd dat de wet toorn bewerkt,((*Romeinen 4:15)) omdat ze Gods grimmige toorn aankondigt en als het ware uitroept dat wij aan de toorn van God zijn onderworpen. In 2 Korintiërs 3:7 lezen we dat de wet de bediening van de dood is. Dit houdt in dat de wet ons uit de kennis van de zonde doet inzien dat we de dood, dus de verdoemenis waardig zijn. Dat komt niet door een gebrekkige wet en de wet zelf heeft hieraan geen schuld – want zij is vanuit haarzelf goed en heilig – maar door het gebrek van onze verdorven natuur. De toetssteen is immers niet het goud zelf, maar alleen een steen die de toets aanlegt en zo het echte goud van het valse onderscheidt. De wet is dus niet de oorzaak van de zonde, maar een toetssteen die het onderscheid maakt tussen echt en onecht.((*Romeinen 7:5-7))
-Het gebruik is drieërlei: om te onderhouden of te bedwingen, om te veroordelen en om te leren. Het eerste is uitwendig, het welk ook een tucht of straf en een burgerlijk gebruik genoemd wordt. Dat de mensen, ook diegenen die onherboren zijn, door een vrees voor strsf en een schrik voor Gods wraak, van uiterlijke zonden afhoud en nodig is tot onderhouding van de openbare gemeenschap van de mensen en bescherming van de vrede: welke de apostel ons voorhoud.((*1 Timoteüs 1:9)) Als Hij zegt "dat de rechtvaardigen de wet niet is gezet" (niet alleen zoveel de rechtvaardigmaking of de verdoemenis belangt, maar zoveel aangaat het bedwang: gelijk een moeder die haar kinder vanzelf liefheeft en voed, door de wet daartoe niet gedwongen zijnde, al is het schoon dat de wet zulks ook gebied), maar de onrechtvaardigen, de halstarrigen enz. En dit gebruik is goed om ieder mens in zijn ambt en schuldige plicht te houden en de uitwendige manieren en zeden te stieren. Met hetwelk de farizeeën en de geveinsden tevreden zijn: ten aanzien van welk gebruik Paulus ook zegt in Filippenzen 3:6 dat hij voor zijn bekering onberispelijk is geweest.
+Dit gebruik van de wet dient ertoe om de aan zichzelf overgegeven goddeloze mensen te verschrikken, maar ook om hen die minder verhard in de zonde zijn vatbaar te maken en hen erop voor te bereiden hulp te zoeken en die in Christus te ontvangen. In dat verband wordt de wet een leidsman of tuchtmeester genoemd.((*Galaten 3:24)) Zo beschuldigde de wet alle mensen van ongerechtigheid, maar tegelijkertijd leerde ze ook dat de gerechtigheid in de beloofde Messias te zoeken was als ze niet verloren wilden gaan.
-==== 17. Welke is het tweede gebruik? ====
+Een voorbeeld van deze functie van de wet zien we bij David. Nadat hij de bestraffing van Nathan had gehoord((*1 Samuël 12:1-14)); en Jesaja zegt: “Als een leeuw, zo verbreekt Hij al mijn beenderen” (~Jesaja 38:13). [Op de Pinksterdag] luisterden de Joden naar de prediking van Petrus over Gods wet, en daarbij beschuldigde hij hen dat ze ondankbaar waren tegenover God en dat ze de onschuldige Christus gedood hadden. Dat was dus een schandelijke overtreding van beide tafels van Gods wet. Toen ze daarover diep getroffen werden in hun hart, vroegen ze aan de apostelen: “Wat moeten wij doen, mannen broeders?” Petrus antwoordt dan: “Bekeert u en een ieder van u late zich dopen op de naam van Jezus Christus, tot vergeving van uw zonden”.((*Handelingen 2:14-38)) Het is als bij ongebluste kalk; dat wordt door het water geactiveerd en door olie weer uitgeblust. Zo wordt de zonde die zich in allerlei situaties voordoet, door de wet juist des te erger, maar de angstige gevoelens van het hart dat door het oordeel van de wet geheel en al verslagen is, worden door de olie, dus door het horen van de troost van het evangelie, weer geheeld en tot rust gebracht.
-Inwendig en verborgen, dat het geweten van de mensen raakt, de zonde ontdekt, straft en verdoemt, de mens brengt voor Gods rechterstoel en hem onderwerpt aan het vonnis van de verdoemenis: van welk gebruik men leest in Romeinen 3:20: "Door de wet is de kennis der zonde", en in Romeinen 7:9: Ik leefde eertijds zonder de wet, dat is zonder zorg, niet voelende het oordeel van de wet, Maar als het gebod gekomen is, zo is de zonde weer levend geworden, doch ik ben gestorven, dat is , heb verstaan dat ik de dood en de verdoemenis waardig ben, ten aanzien van dit gebruik wordt er gezegd: "dat de wet toorn werkt" (Romeinen 4:15). Omdat ze Gods gramschap en toorn verkondigt en als uitroept dat wij de gramschap van God zijn onderworpen.
+==== 18. Wat is het derde gebruik of functie van de wet? ====
-En 2 Korintiërs 3:7. De wet is de bediening van de dood, dat is, zij doet ons verstaan uit de kennis van de zonden, dat wij des doods, dat is, de verdoemenis waardig zijn. Dat heeft de wet, niet door haar schuld en gebrek (want van natuur is ze goed en heilig), maar door het gebrek van onze verdorven natuur. Want gelijk de toetssteen niet het goud zelf is, maar alleen een proefsteen, die het oprechte goud van het valse goud onderscheid: alzo is de wet de oorzaak van de zonde niet, maar alleen een toetssteen die het recht onderscheid van het onrecht.((*Romeinen 7:5-7))
+Dit derde gebruik is van geestelijke aard, omdat het alleen diegenen betreft die door God wedergeboren zijn. Gods Geest onderwijst hen in het ware dienen van God en in het leiden van een rechtvaardig leven. In Ezechiël 20:19 wordt hierover gesproken: “Wandelt naar mijn inzettingen en onderhoudt naarstig mijn verordeningen.” Ten aanzien van dit gebruik prijst David ons de wet bijzonder sterk aan met heerlijke woorden van lofprijzing: “De wet des Heren is volmaakt, zij verkwikt de ziel; (…) de bevelen des Heren zijn waarachtig, zij verheugen het hart; het gebod des Heren is louter, het verlicht de ogen”.((*Psalm 19:8,9))
-Dit gebruik dient daartoe om de overgegeven boze mensen te verschrikken en die zo overgegeven boos niet zijn dweeg(???) te maken en hen te bereiden om hulp te zoeken en die in Christus te verkrijgen. Tot welk aanzien de wet een leidsman of leermeester genoemd wordt. "Galaten 3:24". Want als de wet alle mensen van ongerechtigheid beschuldigde zo vermaande ze ook meteen dat de gerechtigheid, in die beloofde Messias te zoeken was, zo ze niet verloren wilden gaan.
+==== 19. Hebben zij die door de Heilige Geest wedergeboren zijn, ook met de wet van doen? Zij hebben immers de Heilige Geest tot Leraar en Leidsman? ====
-Wij hebben het voorbeeld van dit gebruik bij David. Nadat hij de bestraffing van Nathan had gehoord:((*2 Samuël 12:1,13)) en Jesaja zegt: "Gelijk een leeuw, zo zal hij al mijn beenderen breken" (Jesaja 38:13). En Handelingen 2:14,23,37: Wanneer de hoorders vaan Petrus prediking van de wet, die de joden de ondankbaarheid tegen God en de doodslag van de onschuldige Christus voorhield, dat is de schending van de twee tafels van de wet, van harte verslagen zijnde zeiden tot de apostelen: "Mannen broeders, wat moeten wij doen?" Welke Petrus antwoord: "Bekeert u" (Handelingen 2:38). Want gelijk levende of ongebluste kalk met water ontstoken wordt en met olie uitgeblust: zo wordt de zonde door de wet door toeval vermeerdert en de angsten van het hart, dat door het oordeel van de wet verslagen is, worden door de olie, dat is, door het aanhoren van de troost van het evangelie geheeld en gezond gemaakt.
+Ja, ook zij hebben met de wet te maken.
-==== 18. Welke is het derde gebruik? ====
+  - Het menselijk verstand dwaalt heel gemakkelijk zodra het niet door Gods Woord wordt bestuurd.
+  - God wil niet dat wij naar eigen vermogen en inzicht onze dingen doen en ons godsdienstig leven leiden, maar Hij wil dat we ons laten leiden door zijn Woord. Zo zegt Psalm 119:105 dat: “Uw woord is een lamp voor mijn voet.” En in Matteüs 15:9 staat: “Tevergeefs eren zij Mij, omdat zij leringen leren, die geboden van mensen zijn.”
+  - Het voorschrift om godvruchtig en goed te leven dat de Heilige Geest ons voorhoudt, is niet anders dan wat de wet voorschrijft.
+  - De overblijfselen van het vlees zijn sterk. De gelovigen zijn immers niet in alles wedergeboren, en daarom is het nodig dat ze van dag tot dag en hoe langer hoe meer door de wil van God worden onderwezen, en dat hun natuurlijke traagheid om het goede te doen door de goddelijke vermaningen wordt aangespoord en geprikkeld om onmiddellijk te gehoorzamen.
-Dat is geestelijk, omdat het hen aangaat die door Gods Geest wedergeboren zijn, die hij leert en onderwijst in de ware Godsdienst en de regel om wel te leven. Van welk gebruik in Ezechiël 20:19 staat : "Wandelt in mijn inzettingen". Ten aanzien van dit gebruik prijst David ons de wet bijzonder aan met heerlijke lofprijzing Psalm 19:8,9: " <sup>8</sup>   De wet des Heren is volmaakt, zij verkwikt de ziel; de getuigenis des Heren is betrouwbaar, zij schenkt wijsheid aan de onverstandige. <sup>9</sup>   De bevelen des Heren zijn waarachtig, zij verheugen het hart; het gebod des Heren is louter, het verlicht de ogen. "
+==== 20. Wat houdt de ceremoniële wet in? ====
-==== 19. Hebben zij die door de Heilige Geest herboren zijn, ook met de Wet van doen, nademaal ze de Heilige Geest tot een leerraar en leidsman hebben? ====
+Dat is de wet ten aanzien van de kerkelijke gebruiken en de uitwendige voorschriften.
-  - Zij hebben van doen. Ten eerste, Overmits dat het menselijk vernuft of verstand lichtelijk dwaalt, zo haast als het door Gods Woord niet bestuurd wordt.
-  - God wil niet dat wij naar ons vermogen en goeddenken ons zelfs werken en godsdienst zullen versieren: maar Hij wil dat wij naar Zijn woord zullen bestuurt worden zoals gezegd wordt in Psalm 119:105: "Uw Woord is mij een lamp voor mijn voet." En Mattheüs 15:9: "Tevergeefs eren zij Mij lerende leringen die geboden van mensen zijn."
-  - De regel van godvruchtig en wel leven die de Heilige Geest ons voorschrijft is niet onderscheiden van de regel van de wet.
-  - Om de overblijfselen van het vlees: want de gelovigen zijn in alle delen niet herboren: daarom is het nodig dat ze van dag tot dag hoe langer hoe meer van de wil van God onderwezen en geleerd worden, en dat haar traagheid door de vermaningen als door sporen en prikkels opgewekt wordt om vaardig te gehoorzamen.
-==== 20. Welke is de wet van de ceremoniën? ====
-Die leerde de kerkelijke gebruiken en de uitwendige ceremoniën als
   - De offers.
-  - De heilige dingen of plaatsen en vaten of tijden en vieringen.
+  - De heilige zaken, plaatsen, voorwerpen en tijden; en ook de heilige feesten.
   - De sacramenten.
-  - Enige onderhouding in spijs,((*Deuteronomium 14:6,12,21 *Leviticus 17:12)), in kleding,((*Deuteronomium 22:5,11)) zaaien,((*Leviticus 19:19)) ploegen,((*Deuteronomium 22:10)) vruchten van de bomen,((*Leviticus 19:23)), vogels vangen((*Deuteronomium 22:6)) en andere dergelijke dingen die ook de uitwendige godsdienst leerde. Die waren zolang in het gebruik als de politie of burgerlijke regering. Mozes duide(???) zo met de eerste tabernakel die men kon dragen: die in een zekere plaats vast stond: als daar buiten.
+  - De voorschriften ten aanzien van het voedsel((*Deuteronomium 14:6-21 *Leviticus 17:11)), de kleding((*Deuteronomium
+:5-11)), het zaaien((*Leviticus 19:19)), het ploegen((*Deuteronomium 22:10)), de vrucht((In het Latijn staat hier //praeputio//, wat zoveel betekent als voorhuid. In de Hebreeuwse tekst van Leviticus 19:23 wordt de vrucht van de boom namelijk letterlijk een voorhuid genoemd, wat doet denken aan de besnijdenis: zoals een zoon niet besneden mocht worden voor de achtste dag, mocht de vrucht van de boom niet gegeten worden voordat er drie jaren voorbij waren gegaan.)) van de bomen((*Leviticus 19:23)), het vangen van vogels((*Deuteronomium 22:6)) en dergelijke. Er waren ook voorschriften die ten dienste van de godsdienstige ceremoniën werden voorgeschreven zolang het maatschappelijk bestuur onder de wet van Mozes duurde; eerst gebeurde dat in de tabernakel die men kon meenemen tijdens de reis, en daarna in de tempel die op een vaste plaats stond; en ook wel op andere plaatsen buiten tabernakel en tempel om.
-==== 21. Wat was het nut van de ceremoniën en offers? ====
-  - Dat ze schilderijen of beelden zouden zijn van de inwendige godsdienst, die men God verschuldigd was.
-  - Dat ze de onreinheid zouden vertonen van de zonde die in de mensen is, en betuigen wat de mensen bij zichzelf verdienden, namelijk de dood en de eeuwige verdoemenis en in zo verre waren het de aanhangsels van de wet der zeden.
-  - Dat het voor de vromen zichtbare en tastbare predikingen zouden zijn van het lijden en de dood van Christus, waardoor zij van die ellendigheid verlost zouden worden. En in dat opzicht zijn het voorbeelden geweest van het evangelie, en dat in het bijzonder ten aanzien van de wet, die een leider((*Galaten 3:24)) of leermeester tot Christus genoemd wordt. Want de besnijdenis leerde het geestelijk beloofde zaad van Abraham: de wassingen vermaanden de afwassing van de vuilheid door het bloed van Christus: de offers waren schaduwen en voorbeelden van het toekomende Slachtoffer: daarom leest men in Kolossenzen 2:17 en Hebreeën 10:1: "De wet had de schaduw der toekomende goederen en niet van de zaak zelf, maar het lichaam is van Christus."
-  - Dat het tekenen en sacramenten zouden zijn, waardoor de Heilige Geest krachtig zou werken, gebruikt zijnde, niet uit gewracht(???) werk (zoals men dat noemt) maar uit het geloof: in welke zin de offeranden, verzoeningen of ontzondigingen van de zonden genoemd worden.((*Leviticus 16:27))
-  - Dat het kenmerken zouden zijn van de belijdenis, tekenen en ondescheidingen of scheidsmuren, waardoor de kerk van de Israëlieten van de andere heidenen onderscheiden werden en geweerd van de menigvuldige afgoderij van de heidenen.
-==== 22. Wat is de wet van het gericht of de burgerlijke wet geweest? ====
-Het is een gebod geweest van uiterlijke daden, waardoor de burgerlijke gemeenzaamheid van de Israëlieten moest bestuurd worden: of een Israëlietisch burgerlijk recht van de Magistraten of overheden van onderscheiding van heerlijkheden, uitdeling van erfgoederen, straffen van de misdaden, onderscheiding en heerschappij van erfenis, orden van vierschaar-rechten, handelingen, wijzen van huwelijken, verlatingen, dienstbaarheid, orden en wetten van krijgsgetuigen, woeker, van zijn broeden zaad verwekken, straffen van lasteren, mijneed, de ontheiliging van de sabbat en de ceremoniën, van oproer, van ongehoorzaamheid, van doodslag, van gegeven schade of in goederen, of in het lichaam, van overspel, verkrachting, diefstal en samengevat van alle misdaden tegen ieder gebod van de tien woorden begaan.
+==== 21.  Wat hield het gebruik van de ceremoniën en offers in? ====
-==== 23. Wat was het gebruik van de wet van het vierschaarrecht? ====
+  - Ze waren een beeld van de inwendige, geestelijke dienst aan God, die men Hem verschuldigd was.
+  - Ze lieten de verdorvenheid zien van de zonde die in de mensen woont, en tegelijk ook wat zij vanuit zichzelf verdienen, namelijk de dood en het eeuwige oordeel – en als zodanig waren ze ook een uitvloeisel van de zedelijke wet.
+  - Ze waren voor de gelovigen een zichtbare en tastbare prediking van het lijden en de dood van Christus, waardoor zij van de ellendige gevolgen van de dood en het oordeel verlost zijn. Als zodanig zijn ze vooruitwijzingen van het evangelie geweest, waarbij in het bijzonder de wet een tuchtmeester tot Christus wordt genoemd.((*Galaten 3:24)) De besnijdenis leerde aan het beloofde geestelijke nageslacht van Abraham dat de oudtestamentische afwassingen met kracht verwezen naar de afwassing van de vuile zonden door het bloed van Christus. De offers waren een afschaduwing van het komende slachtoffer, Christus. Daarom lezen we in Kolossenzen 2:17 en in Hebreeën 10:1 dat de wet slechts een schaduw had van de toekomstige goederen, en niet de gestalte van de dingen zelf, maar dat de werkelijkheid zelf van Christus is.((*Kolossenzen 2:17 *Hebreeën 10:1))
+  - Het waren tekenen of sacramenten, waardoor de Heilige Geest duidelijk wilde werken – en dan niet op de manier van het al ‘gewerkte werk’, zoals men dat noemt, maar door middel van het geloof. Daarom worden de offers ook wel een verzoening of wegneming van de zonden genoemd.((*Leviticus 16:27))
+  - Het waren kentekenen van de belijdenis, tekenen van onderscheid en het bestaan van een tussenmuur, waardoor de Israëlitische gemeente werd onderscheiden van de heidenen en tegelijk ook de overvloedige afgodendienst van de heidenen werd geweerd.
-  - De uitoefening van de burgerlijke rechtspraak naar de gelegenheid van plaats, tijd en volk.
+==== 22. Wat hield de burgerlijke wet in? ====
-  - Dat ze een heerlijk onderscheid van de andere heidenen zou wezen van de burgerlijke regering (in dewelke de Messias uit een zekere stam zou geboren worden).
-==== 24. In hoeverre is de wet afgedaan? ====
+Deze wet had betrekking op uitwendige kwesties waardoor de burgerlijke en maatschappelijke zaken van de Israëlieten geregeld moesten worden. Het Israëlitische burgerlijk recht werd gehandhaafd door de burgerlijke overheden. Zij spraken zich uit over het onderscheid in bevoegdheden, over de verdeling van erfgrond en -goederen, de straffen voor misdadigers, de verdeling en het beheer van erfenissen, de handhaving van het recht bij de rechtspraak, de manier waarop huwelijken werden gesloten, het verlaten van elkaar als echtgenoten, de slavernij, de gang van zaken en de bepalingen in geval van oorlog, het oproepen van getuigen, het voorkomen van woeker, bepalingen om voor zijn broeder ‘zaad te verwekken’, straffen bij lastering, meineed, ontheiliging van de sabbat en van de ceremoniële bepalingen, oproer en burgerlijke opstandigheid, doodslag, geleden schade in materieel en lichamelijk opzicht, overspel, verkrachting, diefstal – kortom: de burgerlijke overheid sprak zich uit over alle overtredingen die begaan werden tegen elk van de tien geboden.
-Wat betreft de rechtvaardigmaking, in gelijke voege moet men gevoelen van alle delen van de wet, te weten: dat er niemand rechtvaardig is of tot het eeuwige leven aangenomen wordt om enig werk van de wet.
+==== 23. Wat was de functie van de wet in de rechtspraak? ====
-Wat betreft de gehoorzaamheid, zo moet men de delen van de wet onderscheiden. De wet van de zeden heeft twee delen: de geboden of de regel en richtsnoer van het leven en het aanhangsel van de beloften of dreigementen.
+  - Om het gezag van de regering in het maatschappelijk leven te handhaven, al naar gelang de situatie van plaats, tijd en volk.
+  - Om een duidelijk verschil te laten uitkomen tussen de staat waarin de Messias geboren zou worden en andere, heidense volken.
-Wat betreft de regel van het leven: de wet zal wat betreft de geboden zelf niet afgedaan worden, noch in dit noch in het toekomende leven.Want God eist een altijd durende liefde tot Hem en zijn schepsel elk in het zijne.
+==== 24. In hoeverre is de wet niet meer van kracht? ====
-En in dit aanzicht betuigt de Heere dat Hij niet gekomen is om de wet teniet te doen, maar om de wet te vervullen, en dat er niet een stip van de wet vergaan zal, of het zal alles geschieden. Mattheüs 5:17,18.
+Ten aanzien van de rechtvaardiging moeten we weten dat er niemand rechtvaardig is of vanwege enig onderhouden van de wet tot het eeuwige leven wordt aangenomen.
-Maar zoveel belangt de aanhangsels, alle beloften van de wet zijn voor de wedergeborenen vast in Christus. ((*Romeinen 8:4))
+Ten aanzien van het gehoorgeven aan de wet moeten we de verschillende aspecten van de wet onderscheiden. Ook de zedelijke wet kent twee aspecten, namelijk de geboden, dus de regel of het richtsnoer ten leven, met daaraan toegevoegd de beloften en de bedreigingen.
-Zoveel de dreigingen, de onverbiddelijke straf van de wet en strafuitvoering aangaat, die zijn voor de wedergeborenen teniet gedaan. Romeinen 6:14: "Gij zijt niet onder de wet, maar onder de genade." En Romeinen 8:1: " Zo is er dan nu geen veroordeling voor hen, die in Christus Jezus zijn ." En Galaten 3:13: " Christus heeft ons vrijgekocht van de vloek der wet door voor ons een vloek te worden;" En Galaten 4:4,5: Christus is onder de wet geworden, opdat Hij degenen die onder de wet waren verlossen zou.Doch de verdoemden zijn de gehele en haar verdoemelijk vonnis onder worpen naar Galaten 3:10: " Vervloekt is een ieder, die zich niet houdt aan alles, wat geschreven is in het boek der wet, om dat te doen. "
+Ten aanzien van de regel ten leven wordt de wet wat de geboden zelf betreft niet afgeschaft, niet in dit en evenmin in het toekomende leven, want God eist een altijddurende liefde tot Hem en – ieder op eigen terrein – zijn medeschepselen. Wat dit betreft, zegt de Here Jezus dat Hij niet gekomen is om de wet te ontbinden, maar om die te vervullen, en dat niet één jota of één tittel zal vergaan, eer de hemel en de aarde vergaat.((*Matteüs 5:17,18))
-==== 25. Is de wet van de ceremoniën teniet afgedaan? ====
+Maar ten aanzien van de toegevoegde beloften en bedreigingen zijn al de beloften van de wet vastgemaakt in Christus. De bedreigingen, de onverbiddelijke eis van de wet en de strenge uitvoering ervan gelden niet meer voor de wedergeborenen. Zie Romeinen 6:14: “Gij zijt niet onder de wet, maar onder de genade.” Zo ook: “Zo is er dan nu geen veroordeling voor hen, die in Christus Jezus zijn” (Romeinen 8:1). Nogmaals: “Christus heeft ons vrijgekocht van de vloek der wet door voor ons een vloek te worden” (Galaten 3:13). En ten slotte zegt Galaten 4:4 dat Christus onder de wet geboren is om hen die onder de wet waren, vrij te kopen. De niet wedergeboren mensen zijn echter aan de gehele wet en aan haar veroordeling en vonnis onderworpen, zoals Galaten 3:10 duidelijk maakt: “Vervloekt is een ieder, die zich niet houdt aan alles, wat geschreven is in het boek der wet, om dat te doen.”
-Zij is teniet gedaan, maar niet voor zoveel de betekenis en de schrift aangaat, dat ze niet gelezen zouden mogen worden, want ze kan ons leren van Christus Jezus. Maar wat betreft het gebruik en de uitwendige onderhouding: Daniël 9:27: " En hij zal het verbond voor velen zwaar maken, een week lang; in de helft van de week zal hij slachtoffer en spijsoffer doen ophouden; " En Christus zegt in Matteüs 11:13: "Want al de profeten en de wet hebben geprofeteerd tot Johannes toe". En Johannes 1:17: "want de wet is door Mozes gegeven, de genade en de waarheid zijn door Jezus Christus gekomen. " Daarom zijn de ceremoniën door het openbaar besluit van de Heilige Geest in de vergadering van de apostelen, Handelingen 15:6, en volgende, teniet gedaan en kunnen ook niet weer in het gebruik genomen worden, omdat Christus (wiens voorbeelden zij geweest zijn) gekomen is en die alle tezamen vervult heeft. Kolossenzen 2:14: "door het bewijsstuk uit te wissen, dat door zijn inzettingen tegen ons getuigde en ons bedreigde. En dat heeft Hij weggedaan door het aan het kruis te nagelen. " Dat is de ceremoniën, die plechtige of feestelijke werktuigen waren,die betuigen onze schuld en onreinheid. Zo ook Hebreeën 10:14: "Want door één offerande heeft Hij voor altijd hen volmaakt, die geheiligd worden. " Dat werd ook betekent door het scheuren van het voorhangsel van de tempel in het lijden van Christus.((*Matteüs 27:51)) Daarom zegt Paulus: Galaten 5:2: "Zie, ik, Paulus, zeg u: indien gij u laat besnijden, zal Christus u geen nut doen." Voor deze wet heeft Christus de bediening van twee sacramenten ingesteld, die onderhouden moeten worden in de christelijke kerk naar Zijn regel of richtsnoer tot het einde van de wereld toe. Marcus 16:15. Gaat, predikt, doopt. En in 1 Korintiërs 11:26: " Want zo dikwijls gij dit brood eet en de beker drinkt, verkondigt gij de dood des Heren, totdat Hij komt. " Maar de dingen die daar tot de orden behoren heeft Hij in de vrijheid van de kerken gesteld.
+==== 25. Is de ceremoniële wet afgeschaft? ====
-==== 26. Maar is de wet van het gericht ook niet afgedaan? ====
+Ja, zij is niet meer van kracht, maar dan niet zozeer wat de diepere zin ervan betreft. Ze mag in de Schrift dus ook gelezen worden, want ze kan ons onderwijs geven over Christus Jezus; maar het uitwendig onderhouden van deze wet geldt niet meer. Daniël 9:27 zegt ons: “En hij zal het verbond voor velen zwaar maken, een week lang; in de helft van de week zal hij slachtoffer en spijsoffer doen ophouden.” En Christus zegt in Matteüs 11:13: “Want al de profeten en de wet hebben geprofeteerd tot Johannes toe.” In Johannes 1:17 staat: “Want de wet is door Mozes gegeven, de genade en de waarheid zijn door Jezus Christus gekomen.” Daarom zijn de ceremoniën langs de weg van een openbaar besluit door de Heilige Geest in de vergadering van de apostelen tenietgedaan; zie daarvoor Handelingen 15:6 en verder. Ze kunnen nu ook niet meer opnieuw worden gepraktiseerd, want ze wezen op Christus, maar Hij is gekomen en heeft ze alle vervuld. Hij heeft het bewijsstuk van onze schuld uitgewist, “dat door zijn inzettingen tegen ons getuigde en ons bedreigde” (Kolossenzen 2:14).
-Ja, zoveel de verbintenis aangaat, in zoverre namelijk dat geen land gehouden is om de burgerlijke wetten van het volk van Israël aan te nemen. En zoveel belangt de wijze, bepaling en de gedaante van de straffen of de constitutie en instelling door zekere omstandigheden beschreven, die bestaat in het goeddenken en de vrijheid van de vorsten en prinsen, naar de eis van de plaatsen, tijden en personen: want de wet van het burgerlijk recht verbind degenen alleen die ze gegeven is. Zo ook de wet die voor een zekere tijd gegeven is, verliest de autoriteit of macht na die tijd: zij is de Israëlieten alleen en dat voor een zekere tijd gegeven. **Genesis 49:10**  "De scepter zal van Juda niet wijken, noch de heersersstaf tussen zijn voeten, totdat Silo komt, en hem zullen de volken gehoorzaam zijn." Daarvan mag ook verstaan worden de spreuk van Christus: **Lucas 16:16**  " De wet en de profeten gaan tot Johannes " , dat is de burgerlijke regering Mozes, zijn tot op Johannes.
+De ceremoniën waren plechtige instellingen die van onze schuld en onreinheid spraken. Maar in Hebreeën 10:14 staat: “Want door één offerande heeft Hij voor altijd hen volmaakt, die geheiligd worden.” Dit is ook bevestigd door het scheuren van het voorhangsel van de tempel, toen Christus aan het kruis zjn lijden onderging.((*Matteüs 27:51)) Daarom zegt Paulus in Galaten 5:2: “Indien gij u laat besnijden, zal Christus u geen nut doen.”
-Zo is het dat de wet van de vierschaar van een gezet recht geweest is, en de christenen worden derhalve niet gedwongen hun burgerlijke regering op dezelfde wijze te bedienen, als het gemenebest van Israël bedient is geweest, maar het is hun geoorloofd de burgerlijke wetten van haar volk te gebruiken, die overeen komen met de wet van de natuur en de tien geboden naar het gebod uit Romeinen 14:1: " Aanvaardt de zwakke in het geloof, maar niet om overwegingen te beoordelen. " ((*1 Petrus 2:13)) Ten andere heeft God de burgerlijke regering Mozes door zijn (???) oordeel uitgeroepen. ((*Daniël 9:16,17 *Matteus 24:15))
+In plaats van deze ceremoniële wet heeft Christus de bediening van twee sacramenten ingesteld, die in de christelijke gemeente moeten worden onderhouden. Dat moet gebeuren naar de richtlijn die Hij heeft ingesteld, en wel tot aan het einde van de wereld. Zie Marcus 16:15 en verder, waar Christus het bevel geeft om heen te gaan in de wereld, daar het evangelie te verkondigen en te dopen die zullen geloven. En in 1 Korintiërs 11:26 staat: “Verkondigt gij de dood des Heren, totdat Hij komt.” Maar dingen die plaatselijk tot de gang van zaken behoren, heeft Hij in de vrijheid van de gemeenten gesteld.
-Maar zij is niet afgedaan wat betreft het wezen en einde of de natuurlijke en algemene gerechtigheid, die daar is van Goddelijk en natuurlijk recht en zo veel het de algemene wet van de zeden aangaat, dat degenen gestraft worden die de menselijke gemeenzaamheid in roer stellen, dat een eerlijke vrede en openbare gerustheid onderhouden wordt, en dat recht en gerechtigheid in zwang gaan.
+==== 26. Maar is ook de burgerlijke wet afgeschaft? ====
-==== 27. Welke dingen zijn hiervan verschillend? ====
+Ja, in die zin dat geen enkele natie gehouden is om de burgerlijke wetten van het volk Israël te onderhouden. Het staat elke vorst vrij om al naar gelang plaats, tijd, personen en omstandigheden de manier en de vormgeving van de straffen zelf te bepalen. De burgerlijke wet verbindt namelijk alleen degenen aan wie ze gegeven is. De wet die voor een bepaalde tijd gegeven is, behoudt ná die tijd niet langer haar gezag; en zo is ze aan de Israëlieten ook slechts voor een zekere tijd gegeven. “De scepter zal van Juda niet wijken, noch de heersersstaf tussen zijn voeten, totdat Silo komt, en hem zullen de volken gehoorzaam zijn” (Genesis 49:10). Zo mag ook het woord van Christus zelf worden opgevat dat hij in Lucas 16:16 spreekt: “De wet en de profeten gaan tot Johannes”; met “de wet en de profeten” wordt namelijk de burgerlijke wetgeving die Mozes had ingesteld.
-Het evangelie is van de wet verschillend, waarvan wij spreken zullen in de volgende plaats.
+De burgerlijke wet [onder Israël] is dus een door de tijd begrensd recht geweest, en daarom worden de christenen niet gedwongen hun burgerlijke regering en wetgeving op dezelfde manier in te richten als dat onder het volk Israël gebeurde. Het is hun dus toegestaan om zich te voegen naar de burgerlijke wetten van hun volk, voor zover die overeenkomen met de wet die de natuur voorschrijft én met de Tien Geboden.((*Romeinen 14:1)) “Onderwerpt u aan alle menselijke instellingen, om des Heren wil.”((*1 Petrus 2:13)) Bovendien heeft God de burgerlijke regering onder de wetgeving van Mozes in Israël door zijn onverbiddelijk oordeel uitgeroeid.((*Matteüs 24:15))
-==== 28. Welke dingen strijden hiertegen? ====
+Die burgerlijke wetgeving is niet afgeschaft voor zover het gaat om het wezen en het doel ervan, namelijk de natuurlijke en algemene gerechtigheid die afkomstig is van het goddelijk en natuurlijk recht. De algemeen geldende zedelijke wet zegt namelijk dat díegenen gestraft moeten worden die de menselijke gemeenschap in de war schoppen. Er moet immers oprecht naar vrede en rust gestreefd worden, waarbij recht en gerechtigheid gehandhaafd blijven.
-De dwalingen:
+==== 27. Welke zaken verschillen geheel en al met de wet? ====
-  - Van de Manicheën, die zeiden dat de wet kwaad was, omdat ze de gramschap wraakt,"Romeinen 4:15", daar zij zulks eigenlijk niet doet, maar de overtreding van de wet, en stelden niet God maar ik weet niet wie, een auteur van dezelve te zijn.
+Het evangelie is geheel verschillend van de wet. Daarover spreken we in het volgende hoofdstuk.
-  - Van de Pelagianen, die meenden dat ze van nature geschikt genoeg waren om de wet te volbrengen.
-  - Van de Antinomianen of wetsbestrijders en de vrijgeesten, die meenden dat de christenen met Gods zedelijke wet niets meer te maken hebben, en dat men de tien geboden in de christelijke kerk niet behoord te prediken omdat de gelovigen door Gods Geest herboren zijn.
-  - Van de Farizeeërs, die gemeend hebben dat het zeer licht en mogelijk was de wet te vervullen. ((*Matteüs 19:20)) En dt er sommige grote geboden zijn, als van de grootste zonden, van de doodslag, overspel, mijneed. En sommige zeer klein, naar welker overtreding God niet veel vraagt, zoals de inwendige genegenheden die van de wet van God afdwalen. ((*Matteüs 5:19)) Dezelfde dwaling hadden de Ebionieten, die leerden dat men de onderhouding van de wet der ceremoniën moest voegen bij het evangelie.
-  - Van de Papisten, die staande houden, dat de wet volkomen kan worden onderhouden van een wedergeboren mens, naar de staat van diegene, die op de weg is: en dat de Schrift de gelovigen verschillende werken toeschrijft, van welke sommige goed zijn, die de wet voldoen, en sommige kwaad, die tegen de wet strijden. En dat de wet geen volkomen gehoorzaamheid van de mensen eist, dan die in het leven volbracht kan worden. Ja dat de mens meer kan doen, dan hij schuldig is, indien hij wil, die zij overtollige werken noemen. En dat de mensen door de onderhouding van de wet voor God rechtvaardig kan worden en het eeuwige leven verdienen.
-  - Dezelfde dwaling die door een verkeerde ijver de Levitische Ceremoniën weer invoeren in de kerken.
-  - Van de harteloze mensen, die willen dat de gebieden van de christenen alleen door de burgerlijke wetten van de Israëlieten geregeerd worden.
-  - Van de wederdopers, die bedacht hebben dat de Patriarchen niets geloofden van het evangelie of de beloften van het eeuwige leven, maar dat ze alleen met uiterlijke en lichamelijke beloften gevoed zijn geworden: omdat ze gezegt worden geweest te zijn in de wet. ((*Romeinen 3:19)) en onder de wet ((*Galaten 4:3,4,5)) en omdat geschreven staat, *Matteüs 11:13.
-Eindelijk alle dwalingen van de rechte en ware zin en menig van de wet: als ook de zonden, die tegen een ieder gebod van de tien geboden strijden.
+==== 29. Wat is in strijd met de leer over de wet? ====
+Verschillende dwalingen:
+  - Die van de manicheeërs, die beweren dat de wet een kwaad iets is omdat ze toorn veroorzaakt.((*Romeinen 4:15)) Dat doet zij echter niet zelf, maar de toorn wordt veroorzaakt door de overtreding van de wet. Zij zeiden echter dat niet God de Gever van de wet is, maar ik weet niet welke andere macht.
+  - Die van de pelagianen, die van mening zijn dat ze vanuit zichzelf geschikt genoeg zijn om de wet te volbrengen.
+  - Die van de antinomianen of wetbestrijders en van andere vrijgeesten die het gevoelen uitdragen dat de christenen niet meer met Gods wet der zeden te maken hebben en dat men in de kerk niet meer behoort te preken over de Tien Geboden, omdat de gelovigen door Gods Geest al wedergeboren zijn.
+  - Die van de farizeeërs, die van mening waren dat het mogelijk en zelfs heel gemakkelijk is om de wet te vervullen.((*Matteüs 19:20)) Ook beweren zij dat er sommige uiterst belangrijke geboden zijn die de grootste zonden betreffen zoals doodslag, overspel, het afleggen van een meineed; daarnaast zijn er volgens hen ook heel kleine zonden, waarvan God vindt dat het niet zo erg is als die gedaan worden. Als voorbeeld noemen ze dan de innerlijke verlangens die van Gods wet afwijken.((*Matteüs 5:19)) Hierbij hoort ook de dwaling van hen en van de Ebonieten, die leerden dat het onderhouden van de ceremoniële wet bij het Evangelie gevoegd moet worden.
+  - Die van de roomsen, die er vast van overtuigd zijn dat de wet door een wedergeboren mens in de situatie waarin hij is, volkomen kan worden onderhouden. Ook beweren zij dat de Heilige Schrift aan de gelovigen verschillende werken toeschrijft, waarvan sommige goed zijn die dus aan de wet voldoen, en sommige verkeerd omdat ze tegen de wet ingaan. Daarmee zeggen ze dus dat de wet geen méér volkomen gehoorzaamheid van de mens eist dan hij in dit leven kan opbrengen. Ook beweren zij dat de mens méér kan doen dan hij de wet verschuldigd is als hij dat wil. Dat worden dan de “overtollige goede werken” genoemd. Daardoor kunnen mensen door het onderhouden van de wet gerechtvaardigd worden en het eeuwige leven verdienen.
+  - De dwaling van hen die door een verkeerd ijveren de levitische ceremoniën weer in de kerk invoeren.
+  - De dwaling van dwaze mensen die zonder enig verstand beweren dat christelijke naties alleen geregeerd moeten worden via de burgerlijke wetten van de Israëlieten.
+  - De dwaling van de wederdopers, die beweerd hebben dat de aartsvaders niets geloofden van de beloften van het eeuwige leven, maar dat ze zich alleen lieten voeden door beloften die op het uitwendige en lichamelijke leven betrekking hadden. Ze beweren dat omdat van hen gezegd wordt dat ze alleen in en onder de wet verkeerden.((*Romeinen 3:19 *Galaten 4:3-5)) Bovendien wijzen ze op Matteüs 11:13, waar staat dat al de profeten en de wet tot Johannes toe hebben geprofeteerd.
+  - Ten slotte al de dwalingen die afwijken van de werkelijke zin en betekenis van de wet, en ook al de zonden die met de Tien Geboden in strijd zijn.

Institutie van Bucanus

Verschillen

Paginahulpmiddelen