Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisieVorige revisieVolgende revisie | Vorige revisie | ||
institutie:1 [21-04-2025 om 22.59 uur] – Cornelis Bregman | institutie:1 [30-05-2025 om 09.12 uur] (huidige) – ds. J.H. Zwart | ||
---|---|---|---|
Regel 59: | Regel 59: | ||
==== 7. Maar niemand heeft toch ooit God gezien? ==== | ==== 7. Maar niemand heeft toch ooit God gezien? ==== | ||
- | Inderdaad, maar niemand heeft ook de ziel gezien, of de bronnen en de wateren onder de aarde, waarvan we desondanks zeker weten dat ze er zijn. Zo kan ook God, hoewel Hij onzichtbaar is, gekend worden uit Zijn zichtbare werken, hoe duister en onvolkomen ook. | + | Inderdaad, maar niemand heeft ook de ziel gezien, of de bronnen en de wateren onder de aarde, waarvan we desondanks zeker weten dat ze er zijn. Zo kan ook God, hoewel Hij onzichtbaar is, gekend worden uit zijn zichtbare werken, hoe duister en onvolkomen ook. |
==== 8. Welke dingen moeten we over God weten? ==== | ==== 8. Welke dingen moeten we over God weten? ==== | ||
Regel 70: | Regel 70: | ||
God is in het Grieks //theos//, wat komt van //theo // (' | God is in het Grieks //theos//, wat komt van //theo // (' | ||
- | Hij is een geestelijk wezen, onbegrijpelijk, | + | Hij is een geestelijk wezen, onbegrijpelijk, |
- de Vader, die van eeuwigheid de Zoon gebaard heeft, even eeuwig als Hij, en één van wezen met Hem; | - de Vader, die van eeuwigheid de Zoon gebaard heeft, even eeuwig als Hij, en één van wezen met Hem; | ||
Regel 78: | Regel 78: | ||
God is de Schepper en Behouder van alle dingen, en de Verlosser en Heiligmaker van de uitverkorenen. | God is de Schepper en Behouder van alle dingen, en de Verlosser en Heiligmaker van de uitverkorenen. | ||
- | Dit is geen begrensde definitie, want wat boven ons wezen uitgaat en onbegrijpelijk is, kan niet begrensd of begrepen worden. Het is daarom meer een beschrijving die ten volle bevat al wat ons in dit leven nodig is van God te weten met het oog op de ware godsdienst en onze zaligheid. | + | Dit is geen begrensde definitie, want wat boven ons wezen uitgaat en onbegrijpelijk is, kan niet begrensd of begrepen worden. Het is daarom meer een beschrijving die ten volle alles bevat wat voor ons in dit leven nodig is om van God te weten met het oog op de ware godsdienst en onze zaligheid. |
==== 10. Is er één God, of zijn er vele goden? ==== | ==== 10. Is er één God, of zijn er vele goden? ==== | ||
- | Deuteronomium 6:4 luidt: "Hoor, Israël: de Here is onze God; de Here is één!" | + | Deuteronomium 6:4 luidt: "Hoor, Israël: de Here is onze God; de Here is één!" |
==== 11. In welke zin wordt God één genoemd? ==== | ==== 11. In welke zin wordt God één genoemd? ==== | ||
- | .............. | + | Niet naar zijn ' |
==== 12. Waarom spreekt de Schrift dan van God in de Hebreeuwse meervoudsvorm Elohim? ==== | ==== 12. Waarom spreekt de Schrift dan van God in de Hebreeuwse meervoudsvorm Elohim? ==== | ||
- | Niet om daarmee te wijzen op een veelheid van goden, noch om Gods Wezen te delen, maar om Zijn Personen aan te duiden. Want hoewel de Vader, de Zoon en de Heilige Geest elk een andere Persoon hebben, is de Vader niet iets anders of een andere God dan de Zoon en de Heilige Geest; de Zoon is niet iets anders of een andere God dan de Vader en de Heilige Geest; en de Heilige Geest is niet iets anders of een andere God dan de Vader en de Zoon. Want het gaat om een enige, onverdeelde en goddelijke natuur, hoezeer ook de Vader een ander is, de Zoon een ander is en de Heilige Geest een ander is. Daarom zijn ze niet van een ander of verschillend wezen, noch samengevoegd, | + | Niet om daarmee te wijzen op een veelheid van goden, noch om Gods Wezen te delen, maar om zijn Personen aan te duiden. Want hoewel de Vader, de Zoon en de Heilige Geest elk een andere Persoon hebben, is de Vader niet iets anders of een andere God dan de Zoon en de Heilige Geest; de Zoon is niet iets anders of een andere God dan de Vader en de Heilige Geest; en de Heilige Geest is niet iets anders of een andere God dan de Vader en de Zoon. Want het gaat om een enige, onverdeelde en goddelijke natuur, hoezeer ook de Vader een ander is, de Zoon een ander is en de Heilige Geest een ander is. Daarom zijn Zij niet van een ander of verschillend wezen, noch samengevoegd, |
==== 13. Op hoeveel manieren wordt het woord ' | ==== 13. Op hoeveel manieren wordt het woord ' | ||
Regel 96: | Regel 96: | ||
Op twee manieren: | Op twee manieren: | ||
- | - Eigenlijk of wezenlijk: als dit woord niet op een bepaald Persoon betrekking heeft, zoals in Johannes 4:24: "God is geest" | + | - In eigenlijke, wezenlijke zin: |
- | - Oneigenlijk: als dit woord de engelen of mensen toegeschreven wordt, | + | - als dit woord niet op een bepaald Persoon betrekking heeft, zoals in Johannes 4:24: "God is geest" |
+ | - Het woord kan ook persoonlijk worden gebruikt, als bij ' | ||
+ | - In oneigenlijke zin: als dit woord aan engelen of mensen toegeschreven wordt. Dit gebeurt: | ||
+ | - terecht, hetzij vanwege hun ambt((*Psalm 82:1)) dan wel vanwege hun hoogheid | ||
+ | - onterecht, hetzij uit dwaling, hetzij uit gewoonte,((*1 Korintiërs 8:5)) of ook om ze als goden te vereren((*2 Korintiërs 4:4 *Filippenzen 3:19)). | ||
- | ==== 14. Is God niet onderverdeeld in verschillende delen? ==== | + | ==== 14. Bestaat |
Nee, want God is een aller-eenvoudigst wezen, wat geen samenstelling of deling toelaat. Hij is eenvoudig en in elk opzicht één, en het aller-oneindigste. | Nee, want God is een aller-eenvoudigst wezen, wat geen samenstelling of deling toelaat. Hij is eenvoudig en in elk opzicht één, en het aller-oneindigste. | ||
Regel 105: | Regel 109: | ||
==== 15. Zijn er geen oorzaken die aan God voorafgaan? ==== | ==== 15. Zijn er geen oorzaken die aan God voorafgaan? ==== | ||
- | Nee, want God is Zelf oorzaak van alle oorzaken. | + | Nee, want God is zelf oorzaak van alle oorzaken. |
==== 16. Is er in God ook enige sprake van toeval? ==== | ==== 16. Is er in God ook enige sprake van toeval? ==== | ||
Regel 111: | Regel 115: | ||
Beslist niet, want al wat in God is, is wezenlijk. | Beslist niet, want al wat in God is, is wezenlijk. | ||
- | ==== 17. Als Gods wezen volstrekt éénvoudig is, hoe zit het dan met het onderscheid tussen | + | ==== 17. Als Gods wezen volstrekt éénvoudig is, hoe zit het dan met het onderscheid tussen |
Al die eigenschappen zijn in wezen niet van elkaar onderscheiden, | Al die eigenschappen zijn in wezen niet van elkaar onderscheiden, | ||
Regel 118: | Regel 122: | ||
- Beslist onmededeelbare eigenschappen, | - Beslist onmededeelbare eigenschappen, | ||
- | - Enigszins mededeelbare eigenschappen, | + | - Enigszins mededeelbare eigenschappen, |
==== 19. Wat zijn Gods volbrachte werken? ==== | ==== 19. Wat zijn Gods volbrachte werken? ==== | ||
- | De ontelbare werken van Zijn genade, rechtvaardigheid, | + | De ontelbare werken van zijn genade, rechtvaardigheid, |
==== 20. Welke dingen strijden tegen de leer over God? ==== | ==== 20. Welke dingen strijden tegen de leer over God? ==== | ||
Regel 134: | Regel 138: | ||
==== 22. Maar hebben zij desondanks God erkend, de ware Schepper van hemel en aarde? ==== | ==== 22. Maar hebben zij desondanks God erkend, de ware Schepper van hemel en aarde? ==== | ||
- | Met de oudvader Hilarius in zijn derde boek over de heilige drie-eenheid antwoord ik: zij kenden wel Gods naam, maar niet God Zélf, want niemand kent God behalve wie de Vader en de Zoon belijdt. | + | Met de oudvader Hilarius in zijn derde boek over de heilige drie-eenheid antwoord ik: zij kenden wel Gods naam, maar niet God zélf, want niemand kent God behalve wie de Vader en de Zoon belijdt. |
==== 23. Maar volgt hieruit niet dat de Joden en ook de Turken zonder God zijn? ==== | ==== 23. Maar volgt hieruit niet dat de Joden en ook de Turken zonder God zijn? ==== | ||
Regel 142: | Regel 146: | ||
- zij die helemaal geen god erkennen; | - zij die helemaal geen god erkennen; | ||
- zij die in plaats van de ware God geheel en al verzonnen goden dienen; | - zij die in plaats van de ware God geheel en al verzonnen goden dienen; | ||
- | - zij die wel de ware God erkennen, maar dan niet zoals Hij in werkelijkheid is, maar zoals zijzelf Hem zich voorstellen. Hierbij is inderdaad te denken aan de hedendaagse Joden en Turken, die noch de Vader, noch de Zoon belijden, alsook allen die de Heilige Drie-eenheid loochenen, en die de wezensgelijke godheid van de Zoon verzaken. Bij hen scharen we ook degenen die zich tegenwoordig de naam van katholieke of algemene kerk toeschrijven. Hoewel zij de enige ware God (Vader, Zoon en Heilige Geest) met de mond belijden, en Christus als God én mens, leren zij daarbij dingen waarmee zij de ware God veranderen in een afgod, die er nooit geweest is of er ook ooit zal zijn, en waarmee zij ook de mensheid van de Zoon doen verdwijnen als een spook. | + | - zij die wel de ware God erkennen, maar dan niet zoals Hij in werkelijkheid is, maar zoals zijzelf Hem zich voorstellen. Hierbij is inderdaad te denken aan de hedendaagse Joden en Turken, die noch de Vader, noch de Zoon belijden, alsook allen die de Heilige Drie-eenheid loochenen, en die de wezensgelijke godheid van de Zoon ontkennen. Bij hen scharen we ook degenen die zich tegenwoordig de naam van katholieke of algemene kerk toeschrijven. Hoewel zij de enige ware God (Vader, Zoon en Heilige Geest) met de mond belijden, en Christus als God én mens, leren zij daarbij dingen waarmee zij de ware God veranderen in een afgod, die er nooit geweest is of er ook ooit zal zijn, en waarmee zij ook de mensheid van de Zoon in een schim veranderen. |
==== 24. Waartoe dient de kennis van God? ==== | ==== 24. Waartoe dient de kennis van God? ==== | ||
- | De kennis van God dient ertoe dat Hij alleen | + | De kennis van God dient ertoe dat Híj alléén |
===== B. Over de Drie-eenheid ===== | ===== B. Over de Drie-eenheid ===== | ||
Regel 152: | Regel 156: | ||
==== 1. Hoeveel personen zijn er in het goddelijk wezen? ==== | ==== 1. Hoeveel personen zijn er in het goddelijk wezen? ==== | ||
- | Drie, zowel onderscheiden in getal als in de daad: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Zij bestaan in het ene goddelijke wezen, zodat er niet vele goden zijn, maar één en dezelfde God, eeuwig, onmetelijk en almachtig, die in de Schrift Jehova genoemd wordt, die volstrekt eenvoudig is ten aanzien van Zijn wezen en drievoudig ten aanzien van Zijn personen. | + | Drie, zowel onderscheiden in getal als in de daad: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Zij bestaan in het ene goddelijke wezen, zodat er niet vele goden zijn, maar één en dezelfde God, eeuwig, onmetelijk en almachtig, die in de Schrift Jehova genoemd wordt, die volstrekt eenvoudig is ten aanzien van zijn wezen en drievoudig ten aanzien van zijn Personen. |
==== 2. Welke getuigenissen bewijzen de drie-eenheid? | ==== 2. Welke getuigenissen bewijzen de drie-eenheid? | ||
- | * Genesis 1:1: " | + | * Genesis 1:1: " |
- | * Genesis 1:26: "Laat ons mensen maken naar ons beeld, naar onze gelijkenis" | + | * Genesis 1:26: "Laat ons mensen maken naar ons beeld, naar onze gelijkenis" |
* Genesis 19:24: "Toen liet de Here zwavel en vuur op Sodom en Gomorra regenen, van de Here, uit de hemel" | * Genesis 19:24: "Toen liet de Here zwavel en vuur op Sodom en Gomorra regenen, van de Here, uit de hemel" | ||
==== 3. En hebt u geen duidelijker getuigenis uit het Nieuwe Testament? ==== | ==== 3. En hebt u geen duidelijker getuigenis uit het Nieuwe Testament? ==== | ||
- | - Bij de doop van Christus klonk de stem van de Vader vanuit de hemel: "Deze is Mijn Zoon, Mijn geliefde", | + | - Bij de doop van Christus klonk de stem van de Vader vanuit de hemel: "Deze is mijn Zoon, mijn geliefde", |
- Bij de gedaanteverandering van Christus op de berg stond de Zoon, klonk de stem van de Vader uit de hemel en werd Christus overschaduwd door een wolk, die de Heilige Geest betekent.((*Matteüs 17:1-5)) | - Bij de gedaanteverandering van Christus op de berg stond de Zoon, klonk de stem van de Vader uit de hemel en werd Christus overschaduwd door een wolk, die de Heilige Geest betekent.((*Matteüs 17:1-5)) | ||
- | - Matteüs 28:19: "Gaat dan henen, maakt al de volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes"; | + | - Matteüs 28:19: "Gaat dan henen, maakt al de volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes"; |
- 2 Korintiërs 13:13: "De genade des Heren Jezus Christus, en de liefde Gods, en de gemeenschap des heiligen Geestes zij met u allen" | - 2 Korintiërs 13:13: "De genade des Heren Jezus Christus, en de liefde Gods, en de gemeenschap des heiligen Geestes zij met u allen" | ||
- 1 Johannes 5:7: "Want drie zijn er, die getuigen [in de hemel: de Vader, het Woord, en de heilige Geest; en deze drie zijn één" | - 1 Johannes 5:7: "Want drie zijn er, die getuigen [in de hemel: de Vader, het Woord, en de heilige Geest; en deze drie zijn één" | ||
Regel 173: | Regel 177: | ||
Jazeker, want de zaak zelf is in de Schrift aanwezig, en dat op twee manieren: | Jazeker, want de zaak zelf is in de Schrift aanwezig, en dat op twee manieren: | ||
- | - Naar de letter of uitdrukkelijk; | + | - naar de letter of uitdrukkelijk; |
- | - Naar de zin. Want als de zin of de zaak zelf in de Schrift staat, is het de kerk toegelaten woorden te gebruiken die de zaak zelf grondig verklaren. Bovendien noemen we de drie personen in God ' | + | - naar de zin; want als de zin of de zaak zelf in de Schrift staat, is het de kerk toegelaten woorden te gebruiken die de zaak zelf grondig verklaren. Bovendien noemen we de drie personen in God ' |
- | ==== 5. Waarin verschilt Gods wezen van Zijn personen? ==== | + | ==== 5. Waarin verschilt Gods wezen van zijn Personen? ==== |
- | Het wezen is een natuur, die niet vóór de drie personen | + | Het wezen is een natuur, die niet vóór de drie Personen |
De reden is, omdat het Goddelijk Wezen oneindig is en onbegrensd, en daarom geheel in elk van de personen, die van elkaar niet zijn gescheiden, maar alleen van elkaar onderscheiden zijn. Maar het menselijk wezen of het wezen van de engelen is eindig en begrensd, zodat het niet in zijn geheel in een enkel persoon maar een deel in de een en een deel in de ander is. | De reden is, omdat het Goddelijk Wezen oneindig is en onbegrensd, en daarom geheel in elk van de personen, die van elkaar niet zijn gescheiden, maar alleen van elkaar onderscheiden zijn. Maar het menselijk wezen of het wezen van de engelen is eindig en begrensd, zodat het niet in zijn geheel in een enkel persoon maar een deel in de een en een deel in de ander is. | ||
Regel 184: | Regel 188: | ||
==== 6. Hoe zijn de Personen in God van elkaar onderscheiden? | ==== 6. Hoe zijn de Personen in God van elkaar onderscheiden? | ||
- | Op twee manieren: innerlijk en uiterlijk. Innerlijk: | + | Op twee manieren: innerlijk en uiterlijk. Innerlijk: |
- | Want de eigenschap van de Vader is, dat Hij van eeuwigheid, niet gemaakt of geboren, de eeuwige Zoon gebaard heeft die met Hem hetzelfde Wezen is: maar de [eigenschap van de] Zoon, dat Hij niet gemaakt of geschapen, maar van eeuwigheid door de Vader, zonder moeder, geboren is. Hij is wel van Zichzelf omdat Hij God is, maar van de Vader, omdat Hij de Zoon is. Want zoals het licht door de zon wordt gebaard, zo wordt de Zoon uit de Vader geboren. | + | Want de eigenschap van de Vader is, dat Hij van eeuwigheid, niet gemaakt of geboren, de eeuwige Zoon gebaard heeft die met Hem hetzelfde Wezen is: maar de [eigenschap van de] Zoon, dat Hij niet gemaakt of geschapen, maar van eeuwigheid door de Vader, zonder moeder, geboren is. Hij is wel van Zichzelf omdat Hij God is, maar van de Vader omdat Hij de Zoon is. Want zoals het licht door de zon wordt gebaard, zo wordt de Zoon uit de Vader geboren. |
==== 7. Heeft de Zoon zijn godheid ook van de Vader ontvangen? ==== | ==== 7. Heeft de Zoon zijn godheid ook van de Vader ontvangen? ==== | ||
- | Als men eenvoudig spreekt van de Zoon, zonder te letten op de Vader, | + | Als men eenvoudig spreekt van de Zoon, zonder te letten op de Vader, mag men in eigenlijke zin wel zeggen dat Hij op Zichzelf bestaat, en Hem de HERE noemen, omdat Hij van Zichzelf zijn wezen en alles heeft. Ook is Hij het enige beginsel van alle dingen. Maar als men aandacht geeft aan de onderlinge verhouding die Hij met de Vader heeft, dan zeggen wij terecht dat de Vader het beginsel is van de Zoon, en dat de Zoon alles van de Vader ontvangen heeft, Johannes 3:35. Want het wezen zelf is iets anders dan de wijze van de zelfstandigheid. Daarom zeggen de scholastici dat de Zoon wel bestaat door Zichzelf, maar toch niet van Zichzelf. Want het wezen van de Zoon heeft geen beginsel; maar de Vader is het beginsel van zijn Persoon. Hierom zegt Hilarius: "Het geven van de Vader is de belijdenis van de aangenomen geboorte." |
- | // | + | // |
//De tegenwerpingen van de sabellianen:// | //De tegenwerpingen van de sabellianen:// | ||
- | - // | + | - // |
- // | - // | ||
- | - // | + | - // |
- | - // | + | - // |
- | - // | + | - // |
==== 8. Bestaat dit onderscheid alleen in het verstand of in het wezen of inderdaad zelf? ==== | ==== 8. Bestaat dit onderscheid alleen in het verstand of in het wezen of inderdaad zelf? ==== | ||
- | Dit onderscheid is niet wezenlijk, zoals in de schepselen, omdat een ieder zijn eigen en bepaalde eigenschap of hoedanigheid heeft. Want het wezen van de Vader is geen ander dan het wezen van de Zoon en geen ander dan die van de Heilige Geest, maar één en dezelfde, welke de Vader de Zoon geheel meedeelt, en de Vader en de Zoon delen die geheel de Heilige Geest mee. Het [onderscheid] bestaat ook niet in het verstand, want Hij wordt niet alleen met het verstand of met woorden Vader, Zoon en Heilige Geest genoemd. | + | Dit onderscheid is niet wezenlijk, zoals in de schepselen, omdat een ieder zijn eigen en bepaalde eigenschap of hoedanigheid heeft. Want het wezen van de Vader is geen ander dan het wezen van de Zoon en geen ander dan dat van de Heilige Geest, maar één en hetzelfde, dat de Vader de Zoon geheel meedeelt, en dat de Vader en de Zoon geheel |
==== 9. Wat is het uiterlijk onderscheid? | ==== 9. Wat is het uiterlijk onderscheid? | ||
- | Die zijn te ontlenen | + | Dat is te ontlenen |
==== 10. Wat strijdt hiertegen? ==== | ==== 10. Wat strijdt hiertegen? ==== | ||
Regel 214: | Regel 219: | ||
- De ketterij van Samosatenus, | - De ketterij van Samosatenus, | ||
- Die van Arius, die geloochend heeft dat de Zoon uit het wezen van de Vader geboren was. Dat Hij eveneens eeuwig is, gelijk aan en naar zijn Persoon eenswezens met de Vader. | - Die van Arius, die geloochend heeft dat de Zoon uit het wezen van de Vader geboren was. Dat Hij eveneens eeuwig is, gelijk aan en naar zijn Persoon eenswezens met de Vader. | ||
- | - Van Servet, die gezegd heeft dat het woord 'persoon', | + | - Van Servet, die gezegd heeft dat het woord "persoon" |
- | - De ketterij van de tritheïsten, | + | - De ketterij van de tritheïsten, |
- | - De blindheid van de joden, die stellen dat het wezen niet onderscheiden is. | + | - De blindheid van de joden, die stellen dat het wezen van God niet onderscheiden is. |
//De tegenwerpingen van Valentinus Gentilis, een Italiaan die het hoofd was van de tritheïsten en in 1566 te Bern om valse eden en godslasteringen met de dood gestraft is:// | //De tegenwerpingen van Valentinus Gentilis, een Italiaan die het hoofd was van de tritheïsten en in 1566 te Bern om valse eden en godslasteringen met de dood gestraft is:// | ||
- | - // | + | - // |
- | - // | + | - // |
- | - // | + | - // |
- | - // | + | - // |
- // | - // | ||
- // | - // | ||
- | - // | + | - // |