Het zijn voltooide daden, dus de resultaten van de daden die voor een bepaald doel bestemd of geschikt zijn. Men kan denken aan een huis, dat het resultaat is van hen die het bouwden. Men kan ook denken aan de daden zelf, zoals het opbouwen van het huis. We noemen het aanroepen van God, het liefhebben van de naaste, en het geven van milde gaven.

Theologisch en dus niet filosofisch gesproken, is het een uitwendige of inwendige daad die in overeenstemming is met Gods wet en wil. “Indien gij het leven wilt binnengaan, onderhoud de geboden” (Matteüs 19:17¹⁷ Hij zeide tot hem: Wat vraagt gij Mij naar het goede? Eén is de Goede. Maar indien gij het leven wilt binnengaan, onderhoud de geboden.), “opdat gij moogt erkennen wat de wil van God is, het goede, welgevallige en volkomene” (Romeinen 12:2² En wordt niet gelijkvormig aan deze wereld, maar wordt hervormd door de vernieuwing van uw denken, opdat gij moogt erkennen wat de wil van God is, het goede, welgevallige en volkomene.).

Vanwege de werkzame oorzaak zijn het vruchten van de Geest. Als op het instrument gezien wordt, noemen we ze vruchten van het geloof. Als we letten op de gesteldheid, zijn het werken van de wet. Maar als we naar de hoedanigheid ervan kijken, noemen we ze goede werken of goede vruchten.

Het woord “deugd” wordt in de filosofie op een al te hoogmoedige manier gebruikt. De filosofen verstaan daaronder namelijk een bewust gekozen manier van doen en denken, een sterke en besliste wil samen met een natuurlijke aanleg en animo om goed te doen en te zijn. De benaming “goede werken” is daarentegen veel duidelijker, want deze werken hebben niet alleen op de uitwendige maar ook op de inwendige daden van de wil betrekking voor zover die met Gods Woord overeenkomen. Wel moet gezegd worden dat de neigingen daartoe nog maar zwak zijn.

Twee; er zijn er die zich vanwege onze positie richten op God, en er zijn er die onze plicht tegenover onze naasten duidelijk maken.

De eigenlijk werkende Oorzaak ervan is de Heilige Geest Die dit doet voor Christus Die we door het geloof hebben aangenomen. De Geest is het Die in ons verstand, onze wil en in heel ons lichaam Zijn werk doet. Ze waren geheel en al van God afgeweken, maar ze zijn door het Woord verlicht, veranderd en vernieuwd. De Geest bestuurt ze waardoor wij de wil van God die we uit Zijn Woord kennen, gaan gehoorzamen. “Want God is het, die om zijn welbehagen zowel het willen als het werken in uw werkt” (Filippenzen 2:13¹³ want God is het, die om zijn welbehagen zowel het willen als het werken in u werkt.). “Zonder Mij kunt gij niets doen”, zegt Christus in Johannes 15:5⁵ Ik ben de wijnstok, gij zijt de ranken. Wie in Mij blijft, gelijk Ik in hem, die draagt veel vrucht, want zonder Mij kunt gij niets doen.. En David zegt in Psalm 51:12¹² Schep mij een rein hart, o God, en vernieuw in mijn binnenste een vaste geest.: “Schep mij een rein hart, o God, en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest.” Daarom zijn het ook geen vruchten van de vrije wil, maar ze worden vruchten van de Geest genoemd¹⁾, voor zover de [vernieuwde] wil door de genade vrij gemaakt is. De middellijke oorzaak en het wezen van de goede werken zijn de natuurlijk-menselijke vermogens van de ziel: het verstand, de wil en de genegenheden, maar dan alleen voor zover ze door de Geest ten dele herboren zijn. Onze vernieuwde geest is tot stand gekomen door de invloed van de Heilige Geest, Die de Geest van Christus wordt genoemd. Maar ons vlees wordt gevormd door alles wat er aan verdorvenheid nog in ons is. Die twee vormen de nieuwe en de oude mens. Ze hebben in onze ziel nog geen verschillende woonplaats en ze werken ook niet elk apart. In alles zijn ze nog met elkaar vermengd. Toch komen die beginselen van vlees en geest die zo geweldig tegen elkaar strijden, niet door onderlinge overeenstemming tot een “gemengd werk”. Nee, ze strijden tegen elkaar wanneer ze, ieder apart, samenkomen als hetzelfde werk wordt gedaan. De een vecht tegen de ander en door die onderlinge strijd komt er een “gemengde daad” tot stand. Dat gebeurt dus niet door een onderlinge overeenkomst, maar juist door elkaar te bestrijden. Het wezen van die daad is dus een vrucht van de geest of van het vlees. De instrumentele oorzaak is het geloof; en dan niet vanwege de kracht of het vermogen ervan, maar voor zover het zijn Voorwerp, namelijk Christus, daadwerkelijk aanneemt. Daardoor vernieuwt de Heilige Geest ons en schept in ons het willen en het doen. Dus als het geloof de moeder of oorsprong van de goede werken wordt genoemd, wordt de eigenlijke werkende Oorzaak in beeldende, metonymische zin aangeduid door de instrumentele oorzaak; zie Romeinen 1:16¹⁶ Want ik schaam mij het evangelie niet; want het is een kracht Gods tot behoud voor een ieder die gelooft, eerst voor de Jood, maar ook voor de Griek.. Het evangelie, dat wil zeggen: de verkondiging van de evangelische leer, wordt “een kracht Gods tot zaligheid” genoemd. Dat wordt ook zo gezegd, omdat het geloof en de goede werken door een niet te scheiden band met elkaar hecht verbonden zijn en met elkaar samenhangen. Zonder het geloof is het immers onmogelijk om God welgevallig te zijn (Hebreeën 11:6⁶ maar zonder geloof is het onmogelijk (Hem) welgevallig te zijn. Want wie tot God komt, moet geloven, dat Hij bestaat en een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken.). ‘En al wat niet uit geloof is, is zonde’ (Romeinen 14:23²³ Maar wie twijfelt, wanneer hij eet, is veroordeeld, omdat hij het niet uit geloof doet. En al wat niet uit geloof is, is zonde.). Daarom worden alle goede werken uit het Oude Testament aan het geloof toegeschreven. ==== 7. Wat is het materiële bij de goede werken?²⁾ Het gaat om de zaken waar de goede werken mee te maken hebben – zaken die in Gods wet van de zeden beschreven worden. “Al wat waar, al wat waardig, al wat rechtvaardig is, al wat rein, al wat beminnelijk, al wat welluidend is, al wat deugd heet en lof verdient, bedenkt dat” (Filippenzen 4:8⁸ Voorts, broeders, al wat waar, al wat waardig, al wat rechtvaardig is, al wat rein, al wat beminnelijk, al wat welluidend is, al wat deugd heet en lof verdient, bedenkt dat.). ==== 8. Wat is de uiterlijke vorm of gestalte waarin de goede werken gedaan worden?³⁾ De vorm of gestalte van de zonde en van een goddeloze daad komt uit in de ongerechtigheid en het afwijken van Gods wet. Zo is ook de gerechtigheid en het overeenkomen van onze daden met het gebod van God de gestalte waarin de goede werken uitkomen. De tradities, de inzettingen en de geboden die kerken zichzelf opleggen, zijn dus niet het richtsnoer of de regel van de goede werken. Dat richtsnoer wordt alleen door Gods Woord gevormd, en daaraan mag men niets toedoen of afdoen.⁴⁾ Ook mag men alles wat alleen maar gebaseerd is op de wil van mensen, niet rekenen onder de goede werken die voor God gelden. Zie Matteüs 15:9⁹ Tevergeefs eren zij Mij, omdat zij leringen leren, die geboden van mensen zijn.: “Tevergeefs eren zij Mij, omdat zij leringen leren, die geboden van mensen zijn.” En Ezechiël 20:18¹⁸ Toen zeide Ik tot hun zonen in de woestijn: Wandelt niet naar de inzettingen van uw vaderen, onderhoudt hun verordeningen niet en verontreinigt u niet met hun afgoden. zegt: " Wandelt niet naar de inzettingen van uw vaderen, onderhoudt hun verordeningen niet (…) Ik ben de HERE, uw God, wandelt naar mijn inzettingen en onderhoudt naarstig mijn verordeningen."

1. Nee, maar er wordt ook een innerlijke genegenheid⁵⁾ en oprechtheid⁶⁾ van het hart vereist, die uit het geloof voortkomt en waardoor het hart gezuiverd wordt.
2. We moeten ook vanuit Gods Woord in ons hart verzekerd zijn dat wat wij doen, Hem welgevallig is. In Romeinen 14:23²³ Maar wie twijfelt, wanneer hij eet, is veroordeeld, omdat hij het niet uit geloof doet. En al wat niet uit geloof is, is zonde. staat immers dat alles wat wij niet vanuit het geloof doen, zonde is. ‘Alles wat wij doen’ wil zeggen: alles wat wij onder handen nemen terwijl we twijfelen of het God welgevallig zal zijn, dus of iets door God geboden is of niet.
3. We moeten ons oog richten op God en op Zijn eer alleen. Dat is het voornaamste doel van elk goed werk. De huichelachtige Farizeeër geeft immers aalmoezen, en datzelfde doet ook de tollenaar die nu gerechtvaardigd is. Maar de goede gift van de Farizeeër is een gruwel voor God, omdat hij door de mensen gezien wil worden⁷⁾. De gave van de tollenaar is echter een goed werk. Dat is het niet alleen omdat het door God geboden is, maar ook omdat het voortkomt vanuit de oprechtheid van zijn hart. Het komt voort vanuit het geloof en is gericht op Gods eer. Daarom moet men een goede daad niet zozeer vanuit die daad zelf maar vanuit de bedoeling ermee onderscheiden van datgene wat geen goede daad is.

Dat zijn werken die gedaan worden vanuit een waar geloof, naar de norm van Gods wet en alleen tot Zijn eer.⁸⁾

Alleen zij die wedergeboren zijn. De wet van God eist immers alleen maar een fontein van oprechtheid in ons hart⁹⁾. Daaruit komt de hoogachting voor de eer van God voort. Hoewel het werk van een niet wedergeboren mens wel heel mooi lijkt, kan het toch – werkelijk waar! – in eigenlijke zin geen goed werk genoemd worden. Dat wat goed is, wordt namelijk niet door hem gedaan. Dat wil zeggen: het wordt niet uit het geloof en tot Gods eer gedaan. Daarom is het geen ‘levend’ maar een ‘dood’ werk. Het is niet meer dan een vijgenblad¹⁰⁾, dat de inwendige gebreken alleen maar toedekt. Een slechte boom kan geen goede vruchten dragen, zegt Matteüs 7:18¹⁸ Een goede boom kan geen slechte vruchten dragen, of een slechte boom goede vruchten dragen. (zie ook Matteüs 12:33³³ Acht de boom goed, maar dan ook zijn vrucht, òf acht de boom slecht, maar dan ook zijn vrucht, want aan zijn vrucht kent men de boom.). Alles wat gedaan wordt door iemand die onrein is, is ook onrein.¹¹⁾ De hier bedoelde werken kunnen overigens wel goed genoemd worden in het [burgerlijke] gebruik, maar niet in de dienst [van God]. Maar een mens die wedergeboren is en daardoor vanuit het geloof in meer of mindere mate¹²⁾ een oprecht hart gekregen heeft, is ten dele in staat om naar de maat van de door hem ontvangen oprechtheid van hart goede werken te doen.

Hij wordt ‘godvruchtig’, dat is godzalig en godvrezend, genoemd in vers 2² in de hoop des eeuwigen levens, dat God, die niet liegt, vóór eeuwige tijden beloofd heeft, terwijl Hij te zijner tijd zijn woord heeft openbaar gemaakt in de verkondiging.. Zo was hij dus, vóór hij de doop ontving, tot de kennis van de ware God bekeerd. Hij was dus niet geheel zonder het geloof in de Messias. Bovendien wordt er gezegd dat hij voortdurend gebeden heeft, dat zijn aalmoezen God welgevallig waren en dat zijn gebeden door God verhoord werden. Het is echter onmogelijk dat iemand vanwege zijn persoon of vanwege zijn werk aan God kan behagen zónder geloof (Hebreeën 11:6⁶ maar zonder geloof is het onmogelijk (Hem) welgevallig te zijn. Want wie tot God komt, moet geloven, dat Hij bestaat en een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken.). Hij moet een begin van het geloof in Christus gehad hebben, en daarom was hij gerechtvaardigd en wedergeboren, hoewel hij nog niet ten volle in de kennis van Christus onderwezen was, en hij evenmin wist dat Christus al gekomen was. Daarom wordt Petrus ook naar hem toe gestuurd om hem volledig te onderwijzen.

1. Nee, want de Schrift ontkent dit.¹³⁾
2. Het is niet genoeg om een bepaald werk geheel zuiver en goed te laten zijn, als dat wat gedaan is zonder de Heilige Geest en zonder het geloof tot stand kwam. Het moet namelijk zo zijn dat de menselijke uitgangspunten¹⁴⁾ om dit werk te doen – namelijk verstand, wil en genegenheden – ten volle gehoorzaam zijn aan de Geest van God. Dat laatste is niemand gegeven dan alleen Christus. Maar in ons en in onze ziel blijven altijd de oude en de nieuwe mens, de geest en het vlees tegenover elkaar staan. De wet van het verstand (en dan bedoel ik niet het natuurlijke verstand, maar het verstand dat door Gods Geest vernieuwd is) blijft staan tegenover de wet van de zonde. De inwendige mens wordt wel van dag tot dag vernieuwd, maar het vlees strijdt tegen de geest zolang wij dit sterfelijke lichaam omdragen. Dat zegt ook de apostel in Romeinen 7:23²³ maar in mijn leden zie ik een andere wet, die strijd voert tegen de wet van mijn verstand en mij tot krijgsgevangene maakt van de wet der zonde, die in mijn leden is.: “In mijn leden zie ik en andere wet, die strijd voert tegen de wet van mijn verstand.”

> De natuurlijke krachten van onze ziel, die de eerste oorzaak vormen voor onze daden als mens, zijn nog niet geheel en al geestelijk en getekend door wedergeboorte. Ook het vlees met zijn aangeboren onreinheden oefent nog steeds invloed uit op de ziel¹⁵⁾ genoemd en waardoor valt het de wedergeborenen gemakkelijk om ze te doen¹⁶⁾? ==== Ze worden zo niet genoemd vanwege de volmaakte graad die ze daarin hebben bereikt; dus niet naar de norm van de allerhoogste eis van de wet, die nodig is om de volkomen vervulling ervan te bereiken. Maar wel om de volgende redenen:

1. vanwege de ‘volmaaktheid’ in onderdelen; dan wordt de oprechtheid van de gehoorzaamheid als goed aangezien¹⁷⁾, en dat niet alleen naar sommige maar naar alle geboden van God;
2. vanwege de oprechtheid van het hart, dat vrij is van alle bedrog en huichelachtigheid;
3. vanwege de hulp van de Geest van Christus, door Wie de wedergeborenen gedreven worden;
4. vanwege de genade waardoor ze van de vloek der wet verlost zijn;
5. vanwege het geloof, waardoor alles wat uit God geboren is, de wereld overwint (1 Johannes 5:4,5⁴ want al wat uit God geboren is, overwint de wereld; en dit is de overwinning, die de wereld overwonnen heeft: ons geloof. ⁵ Wie is het, die de wereld overwint, dan wie gelooft, dat Jezus de Zoon van God is?).

==== 15. Iets wat slechts ten dele goed is, voldoet niet aan Gods wet; het kan God dus niet behagen als iets de allerminste onvolmaaktheid in zich heeft. Hoe kunnen de goede werken van de wedergeborenen dan wel aan God behagen? ==== Die behagen God niet vanwege de waardigheid van de goede werken in zichzelf, en evenmin vanwege de waardigheid en de status van de mens. Het betreft zaken die vanuit zichzelf onwaardig zijn om voor Gods aangezicht te komen, want ze voldoen niet aan de vervulling van de wet. Maar ze behagen God wel om enkele andere redenen.

1. Vanwege de persoon die door het geloof om Christus’ wil met God verzoend is en die Hem daarom aangenaam en welgevallig is. In Genesis 4:4⁴ ook Abel bracht er een van de eerstelingen zijner schapen, van hun vet; en de Here sloeg acht op Abel en zijn offer. en 5 lezen we: “De HERE sloeg acht op Abel en zijn offer, maar op Kaïn en zijn offer sloeg Hij geen acht.” En in Hebreeën 11:5⁵ Door het geloof is Henoch weggenomen zodat hij de dood niet zag, en hij werd niet meer gevonden, want God had hem weggenomen. Want vóórdat hij werd weggenomen, is van hem getuigd, dat hij Gode welgevallig was geweest. zien we dat Henoch wel aan God behaagde. Dat geldt dus ook voor zijn daden. Omdat de persoon in kwestie aan God behaagde vanwege diens geloof, werden ook zijn werken tot rechtvaardigheid gerekend; dat wil zeggen: voor rechtvaardig gehouden. Zo wordt bijvoorbeeld geschreven over de ijver van Pinehas die de hoereerders doorstak¹⁸⁾.
2. Zo behagen de gelovigen aan God, omdat ze wanneer ze voor Gods aangezicht gebracht worden, overdekt en bekleed zijn met de verdienste en de volkomen rechtvaardigheid van Christus. Zo worden ze door het geloof aangenomen, en daardoor worden ook de smetten en de gebreken van de goede werken bedekt.
3. God ziet die werken uit genade als goed aan en zo bekroont Hij ze ook. Dat is niet omdat ze in zichzelf goed zijn, maar het is vrucht van het werk van Gods Geest in ons en het getuigenis van ons geloof.
4. God ziet die goede werken niet in zichzelf aan, maar in Christus, in Wie Hij alle dingen aanziet die vijandschap bewerken tussen ons en God. Die werken zijn ernstig bestraft in Hem, en ze zijn door Zijn bloed verzoend; zie Jesaja 59:2² maar uw ongerechtigheden zijn het, die scheiding brengen tussen u en uw God, en uw zonden doen zijn aangezicht voor u verborgen zijn, zodat Hij niet hoort..
5. De nieuw begonnen gehoorzaamheid in de kinderen der gehoorzaamheid behaagt aan God, niet vanwege henzelf of hun waardigheid, maar om Christus’ wil, zoals 1 Petrus 2:5⁵ en laat u ook zelf als levende stenen gebruiken voor de bouw van een geestelijk huis, om een heilig priesterschap te vormen, tot het brengen van geestelijke offers, die Gode welgevallig zijn door Jezus Christus. spreekt over “geestelijke offers, die Gode welgevallig zijn door Jezus Christus”. Daarom worden de wedergeborenen soms ook onberispelijk genoemd¹⁹⁾, of ook wel heilig en zonder enig gebrek²⁰⁾, rechtvaardig, onkreukbaar en onberispelijk²¹⁾.

1. Dit moet niet wettisch, maar evangelisch opgevat worden. Het geldt ook niet in absolute zin²²⁾, maar in relatie tot anderen – op zo’n manier dat de ‘volmaakten’ gesteld worden tegenover grove zondaren.
2. Het is een zaak van toerekening, omdat de gelovige om Christus’ wil door God voor rechtvaardig, heilig, onberispelijk en volmaakt wordt gehouden.
3. Het is ook een zaak van nieuw levensbeginsel, omdat in de gelovige dat nieuwe leven is begonnen.
4. Het is een zaak van liefde of genegenheid en niet van werk. Er is in de gelovige een liefde tot de godsvrucht, maar nog geen volkomen werk van godsvrucht voor Gods aangezicht. Het is alleen door toerekening.

==== 16. Wat hangt er met de werken samen?²³⁾ Twee zaken: de verdienste en de beloning-in-algemene-zin. ²⁴⁾ ==== 17. Wat houdt de verdienste in? ==== In het algemeen gesproken is het een effect van het gedane werk dat de beloning op het goed doen of de straf op het kwaad doen bepaalt. Hoeveel verdiensten zijn er? Twee: een verdienste-van-straf, waarbij men gewoonlijk van schuld spreekt die aan de straf verbonden wordt; en een verdienste-van-loon, die de algemeen geldende naam van ‘verdienste’ behoudt. De laatste is een weldaad die men niet verplicht is te geven, maar wel nuttig is voor degene aan wie men die geeft; en daarop volgt een beloning die hiermee in overeenstemming is.²⁵⁾ ==== 18. Wat houdt de beloning-in-algemene-zin in? ==== Het is iets wat aan hem die een bepaald werk gedaan heeft, vanwege dat werk gegeven wordt; het heeft dus met ‘verdienste’ te maken. Het wordt ook wel mistos genoemd, oftewel loon. Er is sprake van tweeërlei loon: een beloning of een straf. ==== 19. Wat hangt nauw met dit loon samen?((Welck is het eygen byvoeghsel van het loon?)) De schuld of verplichting, want het loon is eigenlijk niets anders dan wat vanwege die schuld gegeven wordt. “Wat gegeven wordt” is een algemene aanduiding, maar dit begrip wordt ingeperkt door genade of door verplichting, als twee verschillende zaken. Want wat gegeven wordt, kan worden gegeven uit genade, en dan is het een geschenk uit genade. Of het wordt gegeven vanwege een ontstane verplichting, en dan is er dus sprake van loon. Toch wordt dat woord “loon” in algemene zin aangeduid voor datgene wat gegeven wordt – vanuit de genade of vanwege de ontstane schuld of verplichting. Zo is er dus sprake van tweeërlei beloning: de ene vanuit de verplichting, en de andere vanwege de genade. Dit blijkt uit Romeinen 4:4⁴ Nu wordt hem die werkt, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting., waar we lezen: “Nu wordt hem die werkt, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting.” Hieruit kan men afleiden dat het woord “loon” in de Schrift ook wordt opgevat als een geschenk uit genade, want wat in Matteüs 5:46⁴⁶ Want indien gij liefhebt, die u liefhebben, wat voor loon hebt gij? Doen ook de tollenaars niet hetzelfde?²⁶⁾ “loon” genoemd wordt, noemt Lucas 6:32³² En indien gij liefhebt, die u liefhebben, wat hebt gij vóór? Immers, ook de zondaars hebben lief, die hen liefhebben.²⁷⁾ charu, gratia, gratie of een geschenk uit genade. De scholastieke godgeleerden breken er daardoor tevergeefs hun hoofd over als ze beweren dat “verdienste” en “loon” altijd op een onderlinge relatie²⁸⁾ wijzen. Ze baseren zich wat dit betreft op Matteüs 6:1¹ Ziet toe, dat gij uw gerechtigheid niet doet voor de mensen, om door hen opgemerkt te worden; want dan hebt gij geen loon bij uw Vader, die in de hemelen is.²⁹⁾. Het verschuldigde loon op zichzelf wijst immers op een verdienstelijk werk, maar bij de beloning uit genade is dat niet het geval. We geven graag toe dat de goede werken van de rechtvaardigen in dit en het toekomende leven een zeer grote beloning ontvangen, maar dan uit genade en niet vanuit een verplichting.

Dat een ander verplicht is om iets te geven. Ook de schuld kent twee aspecten. Er is een schuld van rechtswege; dan is iemand verplicht iets te geven vanwege de grote en uitnemende waarde van de weldaad die hem is geschonken. Dit is in eigenlijke zin een schuld te noemen. Maar in oneigenlijke zin wordt er over schuld gesproken als men iets verschuldigd is vanwege een bepaalde overeenkomst, een positieve belofte of een bepaalde afspraak. Hieruit volgt dat een verdienstelijk werk in eigenlijke zin datgene is wat men vanwege de waarde ervan van rechtswege schuldig is te doen.

Als men spreekt over slechte daden, zeggen we dat die hun verdiende loon krijgen – we nemen het woord “verdienstelijk” dan heel letterlijk. Degene die iets slechts doet, heeft straf verdiend, omdat hij schuldig is – het woord “schuld” [of “loon”] wordt dan ook letterlijk genomen. “Het loon dat de zonde geeft, is de dood” (Romeinen 6:3³ Of weet gij niet, dat wij allen, die in Christus Jezus gedoopt zijn, in zijn dood gedoopt zijn?). Maar als men spreekt over de goede werken, zeggen we vanuit al het voorgaande dat er geen goed werk kan zijn, al is het ook van het meest uitnemende schepsel, dat ook maar enigermate voor God verdienstelijk kan zijn.

1. De Schrift leert dit nadrukkelijk: “Nu wordt hem die werkt, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting” (Romeinen 4:4⁴ Nu wordt hem die werkt, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting.). “Indien het nu door genade is, dan is het niet meer uit werken, anders is de genade geen genade meer” (Romeinen 11:6⁶ Indien het nu door genade is, dan is het niet meer uit werken; anders is de genade geen genade meer.).³⁰⁾
2. Christus heeft door Zijn verdienste het eeuwige leven ten volle voor ons verdiend.³¹⁾
3. Onze roem moet totaal in het niet verdwijnen.³²⁾
4. Om een verdienste te kunnen zijn, zijn drie dingen nodig:

1. Het werk waardoor wij verdienen, moet “voor niets” of een geschenk zijn voor degene aan wie we dit geven; we moeten het die persoon dus niet verschuldigd zijn. Het goede dat wij doen, hoort bij onze roeping en zijn we aan God verschuldigd³³⁾. “Wie heeft Hem eerst iets gegeven, waarvoor hij vergoeding ontvangen moet?” (Romeinen 11:35³⁵ Of wie heeft Hem eerst iets gegeven, waarvoor hij vergoeding ontvangen moet?)
2. Ons werk, dus de verrichte dienst, moet voor degene voor wie we dit doen nuttig en dienstbaar zijn. God heeft echter in het geheel geen nut of baat van onze werken. Psalm 16:2² Ik heb tot de Here gezegd: Gij zijt mijn Here, ik heb geen goed buiten U. zegt: “Ik heb geen goed buiten U”; vgl. Job 22:2² Kan een mens Gode een dienst bewijzen? Neen, de verstandige bewijst zichzelf een dienst.). God heeft immers niets van ons nodig; vgl. Psalm 50:11¹¹ Ik ken al het gevogelte der bergen, wat zich roert op het veld, staat Mij ter beschikking. en 12.
3. Wat wij voor onze naast doen, moet van gelijke waarde zijn met wat we van de ander ontvangen, met wat de ander ons dus als een beloning geeft. Maar geen van onze goede daden zijn af te wegen tegen de zaligheid en het eeuwige leven dat we van God ontvangen, omdat er in het geheel geen sprake is van evenredigheid tussen onze goede werken en het eeuwige leven.³⁴⁾ Daarom is er in onze goede werken dus geen verdienste bij God. Het eeuwige leven wordt dus een geschenk of een gave genoemd, die we uit genade van God ontvangen (Romeinen 6:23²³ Want het loon, dat de zonde geeft, is de dood, maar de genade, die God schenkt, is het eeuwige leven in Christus Jezus, onze Here.).

We ontkennen ook dat God voor de goede werken ons iets schuldig is, zoals dat het geval is als men het woord “schuld” of “loon” letterlijk opvat. Het goede werk van iemand heeft immers niet die waarde dat God daar van rechtswege toe verplicht zou zijn.³⁵⁾ Moet een heer zijn dienaar bedanken, omdat hij gedaan heeft wat hem was opgedragen? Ik dacht het niet! Men kan echter niet ontkennen dat er van “loon” sprake is, die op de goede werken volgen, vanwege het “verdrag” [dag God gesloten heeft] en Zijn genadige belofte – tenminste, als die werken volmaakt zijn. Romeinen 4:4⁴ Nu wordt hem die werkt, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting. zegt: “Nu wordt hem die werkt – die de wet dus volledig vervult –, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting. En God spreekt in Zijn wet:”[Ik], die barmhartigheid doe aan duizenden van he ndie Mij liefhebben en mijn geboden onderhouden" (Exodus 20:6⁶ en die barmhartigheid doe aan duizenden van hen die Mij liefhebben en mijn geboden onderhouden.).

In het geheel niet!

1. We leven namelijk niet onder het verbond van de wet of ook wel het werkverbond. Daarin heeft God met de mens een verdrag gesloten met als voorwaarde dat de werken die de wet gebiedt, worden gedaan. Maar wij leven nu onder het verbond van de genade, waarin God de mens opneemt onder voorwaarde dat hij de verdienste van Christus door het geloof aanneemt.
2. Stel dat wij nog onder het verbond van de wet of het werkverbond zouden zijn, dan is God krachtens de bepalingen die Hij daarin heeft afgekondigd alleen maar verplicht ons met de dood te straffen, omdat onze werken – ook als we wedergeboren zijn – onvolmaakt zijn. Ze kunnen de proef niet doorstaan als ze getoetst worden aan de heilige en volmaakte norm van Gods wet, behalve wanneer men daarvan een valse voorstelling³⁶⁾ maakt zoals de roomsen doen.

Ja, bijvoorbeeld in Psalm 84:12¹² Want de Here God is een zon en schild, de Here geeft genade en ere; het goede onthoudt Hij niet aan hen die onberispelijk wandelen.: “Het goede onthoudt Hij niet aan hen die onberispelijk wandelen.” Ook 1 Timoteüs 4:8⁸ Want de oefening van het lichaam is van weinig nut, doch de godsvrucht is nuttig tot alles, daar zij een belofte inhoudt van leven, in heden en toekomst.: “De godsvrucht is nuttig tot alles, daar zij een belofte inhoudt van leven, in heden en toekomst.” Of Matteüs 5:12¹² Verblijdt u en verheugt u, want uw loon is groot in de hemelen; want alzo hebben zij de profeten vóór u vervolgd.: “Uw loon is groot in de hemelen.” Ook Lucas 6:38³⁸ Geeft en u zal gegeven worden: een goede, gedrukte, geschudde, overlopende maat zal men in uw schoot geven. Want met de maat, waarmede gij meet, zal u wedergemeten worden.: “Geeft en u zal gegeven worden.” Eveneens Matteüs 25:29²⁹ Want aan een ieder, die heeft, zal gegeven worden en hij zal overvloedig hebben. Maar wie niet heeft, ook wat hij heeft, zal hem ontnomen worden.: “Aan een ieder, die heeft, zal gegeven worden en hij zal overvloedig hebben”, want de getrouwe slaaf zal over veel gesteld worden. In Matteüs 10:42⁴² En wie één van deze kleinen, omdat hij een discipel is, ook maar een beker koud water te drinken geeft, voorwaar, Ik zeg u, zijn loon zal hem geenszins ontgaan. lezen we: “En wie één van deze kleinen, omdat hij een discipel is, ook maar een beker koud water te drinken geeft, voorwaar, Ik zeg u, zijn loon zal hem geenszins ontgaan.” Vervolgens lezen we in Matteüs 19:29²⁹ En een ieder, die huizen of broeders of zusters of vader of moeder of kinderen of akkers heeft prijsgegeven om mijn naam, zal vele malen meer terugontvangen en het eeuwige leven erven.: “En een ieder, die huizen of broeders of zusters of vader of moeder of kinderen of akkers heeft prijsgegeven om mijn naam, zal vele malen meer terugontvangen en het eeuwige leven erven.” Ten slotte zegt Openbaring 22:14¹⁴ Zalig zij, die hun gewaden wassen, opdat zij recht mogen hebben op het geboomte des levens en door de poorten ingaan in de stad.: “Zalig zij, die hun gewaden wassen, opdat zij recht mogen hebben op het geboomte des levens en door de poorten ingaan in de stad.” Maar al deze beloften zijn niet gegeven op voorwaarde van goede werken, alsof die ervoor zouden zorgen dat ze vervuld worden. Nee, die zijn een bewijs en een getuige van de genade omdat ze daar de vruchten van zijn. Daardoor weten we³⁷⁾ dat we delen in de voorwaarden van het verbond der genade. Die voorwaarden zijn alleen vervuld door de weldaden die ons toegeschikt worden. Dan zijn het geen schulden meer, maar geschonken gaven uit genadeloon. ==== 24. Waarin verschillen de beloften van de evangelische heiliging van de beloften der wet?**³⁸⁾

1. De beloften van de evangelische heiliging gelden in Christus en om Christus’ wil en vanwege Zijn verdiensten.
2. Daarom zijn dit beloften vanuit genade; de beloning wordt dus niet gegeven vanwege een verplichting of een verdrag, omdat men de voorwaarden daarvan heeft vervuld. De beloning wordt enkel en alleen uit genade en barmhartigheid gegeven, alleen om Christus’ wil en Zijn verdiensten.

> Maar de beloften van de wet zijn niet gegeven om Christus’ wil, en de beloning wordt hun niet uit enkel genade gegeven, maar omdat de voorwaarden van het werkverbond vervuld zijn – dit laatste is echter onmogelijk.

Ja, in zekere zin wel, omdat die goede werken niets met zich mee kunnen brengen, behalve wanneer ze vanuit een volkomen gehoorzaamheid zijn gedaan. “Doet dat, en gij zult leven.” Toch zijn ze door het Evangelie van nut in degenen die geloven, en dan niet omdat deze gelovigen volkomen aan de wet voldoen, maar omdat zij door God om Christus’ wil verzoend zijn, en de wet door het geloof bevestigd wordt (vgl. Romeinen 3:31³¹ Stellen wij dan door het geloof de wet buiten werking? Volstrekt niet; veeleer bevestigen wij de wet.). En ook omdat zij die in Christus geloven, de volmaaktheid al hebben, zoals Ambrosius zegt. Romeinen 10:4⁴ Want Christus is het einde der wet, tot gerechtigheid voor een ieder, die gelooft. zegt: “Want Christus is het einde der wet, tot gerechtigheid voor een ieder, die gelooft.” Daarom lezen we in 2 Korinthe 1:20²⁰ Want hetgeen van Hem niet gezien kan worden, zijn eeuwige kracht en goddelijkheid, wordt sedert de schepping der wereld uit zijn werken met het verstand doorzien, zodat zij geen verontschuldiging hebben.: “Want hoe vele beloften Gods er ook zijn, in Hem is het: Ja; daarom is ook door Hem het: Amen, tot eer van God door ons.”

Christus heeft de rechtvaardiging, de wedergeboorte en het eeuwige leven voor ons verdiend, maar Hij heeft dat niet gedaan om ons zelfs maar de geringste, laat staan de allergrootste, weldaad te laten verdienen. De loutere, pure genade van God en de verdienste van Christus zouden ons niet helpen als wij op de een of andere manier aan Zijn verdienste zouden bijdragen. Daarom maakt Paulus in Romeinen 4:4⁴ Nu wordt hem die werkt, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting. op zó’n manier onderscheid tussen de werken en de genade dat hij de genade uitsluit waar van goede werken sprake is: “Nu wordt hen die werkt, het loon niet toegerekend uit genade, maar krachtens verplichting.” En in Romeinen 11:6⁶ Indien het nu door genade is, dan is het niet meer uit werken; anders is de genade geen genade meer. leert hij ons dat er zó’n groot verschil is tussen de zogenaamde verdienstelijke goede werken en de genade, dat de één direct op de wijk gaat waar de ander een plaats wil hebben: “Indien het nu door genade is, dan is het niet meer uit werken; anders is de genade geen genade meer.” Dit moet men nu ook zeggen van Christus’ verdienste, want omdat deze verdienste en Zijn genade niet van elkaar gescheiden kunnen worden, kan ze ook niet met onze verdienste samen op gaan.

Ja, hij spreekt over de goede werken die zonder geloof niet gedaan kunnen worden³⁹⁾, en ook over de werken van Abraham, de vader van alle gelovigen⁴⁰⁾. Er is ook nooit verschillend gedacht⁴¹⁾ over de werken van de niet-wedergeborenen. Die zijn immers zonde, hoewel de ene zwaarder weegt dan de andere. Efeziërs 2:3³ - trouwens, ook wij allen hebben vroeger daarin verkeerd, in de begeerten van ons vlees, handelende naar de wil van het vlees en van de gedachten, en wij waren van nature, evenzeer als de overigen, kinderen des toorns. zegt: “Wij waren van nature, evenzeer als de overigen, inderen des toorns.” Dat wil zeggen: onderworpen aan het oordeel van Gods grote toorn. En Hebreeën 11:6⁶ maar zonder geloof is het onmogelijk (Hem) welgevallig te zijn. Want wie tot God komt, moet geloven, dat Hij bestaat en een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken. zegt: “Zonder geloof is het onmogelijk (Hem) welgevallig te zijn.”

1. Als men spreekt over de werken van de goddelozen, kan men niet ontkennen dat die de oorzaak zullen zijn van het vonnis dat tot de dood veroordeelt. Maar als er gesproken wordt van de werken van de uitverkorenen, zeggen we dat God in Zijn rechtspraak hun het eeuwige leven zal schenken. Zo zal Hij hen belonen naar hun werken – niet als een oorzaak van die beloning met het eeuwige leven, maar als een vrucht en een bewijs van die oorzaak [die in God ligt]. De enige en werkelijke oorzaak is gelegen in Gods eeuwig raadsbesluit waardoor Hij geroepen en gerechtvaardigd heeft, zoals blijkt uit Matteüs 25:34³⁴ Dan zal de Koning tot hen, die aan zijn rechterhand zijn, zeggen: Komt, gij gezegenden mijns Vaders, beërft het Koninkrijk, dat u bereid is van de grondlegging der wereld af.. Daar vinden we uitgedrukt hoe het er in het toekomende oordeel aan toe zal gaan. De Heere Jezus zegt daar: “Komt, gij gezegenden mijns Vaders, beërft het Koninkrijk, dat u bereid is van de grondlegging der wereld af.” Deze aanspraak en uitnodiging om het hemelse Koninkrijk te mogen bezitten, wijzen ons voldoende op de oorzaak waardoor de uitverkorenen dat Koninkrijk mogen binnengaan. Ze zijn namelijk gezegend met alle geestelijke zegeningen in Christus (Efeziërs 1:3³ Gezegend zij de God en Vader van onze Here Jezus Christus, die ons met allerlei geestelijke zegen in de hemelse gewesten gezegend heeft in Christus.). Ze zijn verlost van de vloek van de wet⁴²⁾, ze zijn erfgenamen en kinderen van God door de belofte die ze uit genade ontvingen. Daardoor zijn ze geroepen en gerechtvaardigd. De aanneming tot kinderen, de roeping en de rechtvaardiging behoren alle bij de zegeningen van God. Degenen die Hij in Matteüs 25:34³⁴ Dan zal de Koning tot hen, die aan zijn rechterhand zijn, zeggen: Komt, gij gezegenden mijns Vaders, beërft het Koninkrijk, dat u bereid is van de grondlegging der wereld af. “gezegenden van Zijn Vader” genoemd had, noemt Hij in vers 37³⁷ Dan zullen de rechtvaardigen Hem antwoorden, zeggende: Here, wanneer hebben wij U hongerig gezien en hebben wij U gevoed, of dorstig en hebben wij U te drinken gegeven? van hetzelfde hoofdstuk “rechtvaardigen”; en zelfs het Koninkrijk der hemelen noemt Hij een erfenis.
2. Al die teksten geven ook duidelijk aan dat de oorzaak van de zaligheid in Gods eeuwig besluit ligt, omdat Hij het Koninkrijk vanaf de grondvesten der aarde tot een bezit heeft toebereid voor deze “gezegenden”, die in de tijd zijn geroepen en gerechtvaardigd.
3. Het woordje “naar” in Psalm 62:13¹³ Ook de goedertierenheid, o Here, is uwe, want Gij zult ieder vergelden naar zijn werk. geeft geen oorzaak aan, maar een overeenstemming, zoals we die ook aantreffen in 1 Korinthe 13:12.: “Dan zal ik ten volle kennen, zoals [of naarmate] ik zelf gekend ben.” Zo is het ook met de woorden in Psalm 62:13¹³ Ook de goedertierenheid, o Here, is uwe, want Gij zult ieder vergelden naar zijn werk.: “God zal een ieder naar zijn werken vergelden”, dat wil zeggen: naar wat hij goed of kwaad gedaan heeft.

Het karakter van de goddeloze en de goede werken is niet van hetzelfde gehalte. De goddeloze werken zijn namelijk onze eigen daden en daardoor verdienen we straf. Maar de goede werken zijn niet van ons, maar de Heilige Geest werkt die in ons omdat we ze ook aan God verschuldigd zijn.⁴³⁾ Daar komt nog bij dat de goddeloze werken volkomen slecht zijn en dat ook het geringste kwaad al de dood verdient. De goede werken zijn echter niet volmaakt goed; ze kunnen ons het leven niet aanbrengen, tenzij ze in alle opzichten volmaakt goed zijn of op basis van een verdrag goedgekeurd worden⁴⁴⁾. Daarom kunnen de goede werken geen oorzaak van de zaligheid zijn. Bovendien schrijft de apostel de oorzaak van Gods besluit ten leven vrijuit toe aan het geloof dat het evangelie omhelst: “Wanneer Hij komt, om op die dag verheerlijkt te worden in zijn heiligen en met verbazing aanschouwd te worden in allen, die tot geloof gekomen zijn.”

Ja, in deze woorden is de oorzaak van de rechterlijke uitspraak opgenomen, maar de reden volgt pas daarna. Dat zijn namelijk de vruchten [van goede werken] die van deze oorzaak een duidelijk blijk geven. Het is alsof de Heere zegt: Ga ten hemel in, want u bent een gezegende die voor het Koninkrijk der hemelen bestemd bent. U hebt door uw goede werken namelijk duidelijk gemaakt dat u een gezegende bent, die van eeuwigheid voor Gods Koninkrijk in de hemel voorbestemd bent.

Omdat de werken aan het licht gekomen zijn; en die zijn bovendien veel beter te kennen dan de oorzaken. God wil dat alle dingen in het gericht op de jongste dag zichtbaar en duidelijk bekend zullen zijn. Dan kan Gods rechterlijke uitspraak over het ware, levende geloof plaatsvinden op basis van de wezenlijke eigenschappen daarvan en de ware, oprechte vruchten daaruit. Daardoor kan men geen schijn- of ‘spook’-geloof uitgeven voor een waar en oprecht geloof. In de tweede plaats gebeurt dit niet zozeer om de oorzaak van de zaligheid duidelijk te maken, maar opdat wij aangespoord zullen worden om ijverig te zijn in goede werken. Dan mogen we ervan verzekerd zijn dat we de goede werken niet tevergeefs doen.

1. Vanwege een algemene betekenis op grond van de manier waarop hierover in de Schrift gewoonlijk gesproken wordt. Het woord “loon” moet niet in relationele zin gedacht worden, dus niet ten opzichte van iets anders. Het betekent namelijk gewoonweg “het resultaat van een bepaald iets”. Het is ook een beloning, maar dan uit genade. Ja, het is een gave, zoals Paulus in Romeinen 6:23²³ Want het loon, dat de zonde geeft, is de dood, maar de genade, die God schenkt, is het eeuwige leven in Christus Jezus, onze Here. verklaart: “Want het loon, dat de zonde geeft, is de dood, maar de genade, die God schenkt, is het eeuwige leven in Christus Jezus, onze Here.”
2. Het loon wordt dus niet gegeven alsof dat loon zelf een oorzaak met zich meebrengt, maar het is het gevolg dat op het (goede) werk volgt. Het eeuwige leven wordt vanwege een heel andere oorzaak gegeven dan als een beloning, namelijk vanwege de verdienste van Christus Die door het geloof wordt aangenomen. Maar toch wordt het ook gegeven als een gevolg, een consequentie, om het werk, de moeite en het verdriet dat de gelovigen in dit leven overkomt. Christus zegt daar Zelf van: “Een ieder, die huizen of broeders f zusters of vader of moeder of kinderen of akkers heeft prijsgegeven om mijn naam, zal vele malen meer terugontvangen en het eeuwige leven erven” (Matteüs 19:29²⁹ En een ieder, die huizen of broeders of zusters of vader of moeder of kinderen of akkers heeft prijsgegeven om mijn naam, zal vele malen meer terugontvangen en het eeuwige leven erven.). Het is zoals de erfenis gegeven wordt aan de zoon gegeven wordt. Die krijgt hij niet vanwege zijn werk dat hij verschuldigd was te doen, maar omdat hij de zoon is. Het spreekwoord zegt dan: Nato filio, nata portie, dat wil zeggen: de zoon is de erfgenaam van de bezittingen, maar hij krijgt die ook als een soort vergoeding voor zijn gehoorzaamheid.

Omdat ze geloven, want de gelovigen zijn rechtvaardig door de rechtvaardigheid van Christus, die hun toegerekend is. Aan de rechtvaardigen wordt het leven en een overvloed van genadegaven voorgehouden.

1. Om aangespoord te worden om met des te meer ijver te doen wat ze horen te doen.
2. Om een getuigenis te geven van Gods voorzienigheid en zorg, dat de tijdelijke zegeningen van Hem komen en naar Zijn raad worden uitgedeeld, zoals Spreuken 10:22²² De zegen des Heren, die maakt rijk, zwoegen voegt er niets aan toe. zegt: “De zegen des HEREN, die maakt rijk.” God zal Zijn Kerk in dit leven bewaren en Zijn kinderen verzorgen. Daarom zegt Christus: “Zoekt eerst Zijn Koninkrijk en Zijn gerechtigheid en dit alles zal u bovendien geschonken worden” (Matteüs 6:33³³ Maar zoekt eerst Zijn Koninkrijk en Zijn gerechtigheid en dit alles zal u bovendien geschonken worden.).
3. Om Gods kinderen tot het geloof op te wekken en hen aan te sporen Hem aan te roepen, op Hem te hopen en Hem te danken, zoals Psalm 50:15¹⁵ roep Mij aan ten dage der benauwdheid, Ik zal u redden en gij zult Mij eren. sela. zegt: “Ik zal u redden en gij zult Mij eren.”
4. Om de ontvangen zegeningen een aansporing maar ook een onderpand te laten zijn van Gods belofte van genade – want het is genade dat ze ons geschonken worden.

1. Het gebod van God dat door alle schepselen gehoorzaamd moet worden. “Want dit wil God: uw heiliging” (1 Thessalonicenzen t:3).
2. De verplichting van dankbaarheid die we tegenover God verschuldigd zijn en Hem bekend moeten maken. “Derhalve, broeders, zijn wij schuldenaars, naar niet van het vlees” (Romeinen 8:12¹² Derhalve, broeders, zijn wij schuldenaars, maar niet van het vlees, om naar het vlees te leven.). Wij zijn ook niet van onszelf, maar van Hem Die ons tot een heilig leven heeft uitverkoren (Lucas 17:10¹⁰ Zo moet ook gij, nadat gij alles gedaan hebt wat u bevolen is, zeggen: Wij zijn onnutte slaven; wij hebben slechts gedaan, wat wij moesten doen.). We zijn van alle zonden verlost en door het bloed van Christus gereinigd, opdat⁴⁵⁾ we goede werken zouden doen.⁴⁶⁾
3. De noodzaak die er is in de relatie tussen oorzaak en gevolg. “Zo brengt iedere goede boom goede vruchten voort” (Matteüs 7:17¹⁷ Zo brengt iedere goede boom goede vruchten voort, maar de slechte boom brengt slechte vruchten voort.). “Want allen, die door de Geest Gods geleid worden, zijn zonen Gods” (Romeinen 8:14¹⁴ Want allen, die door de Geest Gods geleid worden, zijn zonen Gods.). “Een ieder, die uit God geboren is, doet geen zonde” (1 Johannes 3:9⁹ Een ieder, die uit God geboren is, doet geen zonde; want het zaad (Gods) blijft in hem en hij kan niet zondigen, want hij is uit God geboren.). Juist het tegendeel is waar: hij doet zijn uiterste best om heilig te zijn! Het “zaad Gods” blijft namelijk in hem; dat wil zeggen: de Heilige Geest. Hij wordt zo genoemd vanwege Zijn werk, omdat wij door Zijn kracht als uit een zaadje tot een nieuw en heilig mens worden.
4. Het geloof kan geen standhouden als men genoegen heeft om tegen het geweten in te zondigen. “Opdat gij, u daarnaar richtend, de goede strijd strijdt met geloof en met een goed geweten. Omdat sommigen dit hebben verworpen, heeft hun geloof schipbreuk geleden” (1 Timoteüs 1:18,19¹⁸ Deze opdracht vertrouw ik u toe, mijn kind Timoteüs, overeenkomstig de profetieën, die vroeger aangaande u zijn uitgesproken, opdat gij, u daarnaar richtend, de goede strijd strijdt ¹⁹ met geloof en met een goed geweten. Omdat sommigen dit hebben verworpen, heeft hun geloof schipbreuk geleden.).
5. De uitnemende heerlijkheid van de goede werken, want door Christus zijn het verdiensten voor God, die voor God aangenaam zijn. Het zijn als het ware dankoffers die met zout besprengd zijn door de Heilige Geest. Ze zijn als het ware door hemels vuur aangestoken en door de verdienste van Christus geheiligd. Zo zijn ze “Gode welgevallig door Christus” (1 Petrus 2:5⁵ en laat u ook zelf als levende stenen gebruiken voor de bouw van een geestelijk huis, om een heilig priesterschap te vormen, tot het brengen van geestelijke offers, die Gode welgevallig zijn door Jezus Christus.).
6. Onze heiligheid⁴⁷⁾, want wij zijn gerechtvaardigd en daardoor zijn we kinderen van God. We zijn Gods heilige tempel. We zijn koningen en priesters en zijn gezalfd door de Heilige Geest. We dragen de mantel van Gods rechtvaardigheid en daarom behoren we de lof van God te verkondigen en Hem te prijzen met ons hart, onze zintuigen, ons verstand, onze mond, ons leven en onze belijdenis.
7. De belofte van goddelijke zegeningen, die zowel ons lichaam als onze geest gelden. “Indien gij in mijn inzettingen wandelt en mijn geboden nauwgezet in acht neemt, dan zal Ik u te rechter tijd uw regens geven, zodat het land zijn opbrengst geeft en het geboomte des veld zijn vrucht draagt …” (Leviticus 26:3³ Indien gij in mijn inzettingen wandelt en mijn geboden nauwgezet in acht neemt.). Daar komt het “loon” op de lijdzaamheid en de gehoorzaamheid tegenover God, zoals we daarvan lezen in Hebreeën 11:26²⁶ en hij heeft de smaad van Christus groter rijkdom geacht dan de schatten van Egypte, want hij hield de blik gericht op de vergelding., waar staat dat Mozes de blik gericht hield op de vergelding. De godsvrucht houdt immers een belofte in “van leven, in heden en toekomst” (1 Timoteüs 4:8⁸ Want de oefening van het lichaam is van weinig nut, doch de godsvrucht is nuttig tot alles, daar zij een belofte inhoudt van leven, in heden en toekomst.).
8. Het nut van de goede werken, want we moeten die doen om onze naaste door onze godsvrucht te hulp te komen, God groot te maken en de tegensprekers de mond te stoppen.⁴⁸⁾
9. Uit de vruchten van het geloof zullen we des te meer verzekerd worden van onze verkiezing en roeping. Nu we een nieuw schepsel geworden zijn, koesteren we de hoop op het eeuwige leven in ons en wekken die hoop ook op (2 Petrus 1:10¹⁰ Beijvert u daarom des te meer, broeders, om uw roeping en verkiezing te bevestigen; want als gij dit doet, zult gij nimmer struikelen., Jakobus 2:17¹⁷ Zo is het ook met het geloof: indien het niet met werken gepaard gaat, is het, op zichzelf genomen, dood.).

1. Omdat ze God mishagen. “Want Gij zijt geen God, aan wie goddeloosheid behaagt, geen boze zal bij U vertoeven” (Psalm 5:5⁵ Want Gij zijt geen God, aan wie goddeloosheid behaagt, geen boze zal bij U vertoeven.). Ze wekken ook Gods toorn op. “Gij haat alle bedrijvers van ongerechtigheid” (Psalm 5:6⁶ de verdwaasden houden geen stand voor uw ogen, Gij haat alle bedrijvers van ongerechtigheid.).
2. Ze verontreinigen de belijdenis van het Evangelie en de eer van God. “Want de naam Gods wordt om u gelasterd onder de heidenen, gelijk geschreven staat” (Romeinen 2:24²⁴ Want de naam Gods wordt om u gelasterd onder de heidenen, gelijk geschreven staat.). Het is zoals Nathan tegen David zei: “Gij [hebt] door deze daad de vijanden zeer doen lasteren” (2 Samuël 12:14¹⁴ ofschoon gij door deze daad de vijanden des Heren zeer hebt doen lasteren, - de zoon echter, die u geboren is, zal sterven.).
3. Ze laden openbare straffen op ons, zoals oorlogen, dure tijden en ziekten als de pest. “Maar indien gij niet luistert naar de stem van de HERE, uw God, en niet al zijn geboden en inzettingen, die ik u hden opleg, naarstig onderhoudt, dan zullen de volgende vervloekingen alle over u komen en u treffen” (Deuteronomium 28:15¹⁵ Maar indien gij niet luistert naar de stem van de Here, uw God, en niet al zijn geboden en inzettingen, die ik u heden opleg, naarstig onderhoudt, dan zullen de volgende vervloekingen alle over u komen en u treffen.). “Gij stelt onze ongerechtigheden vóór U” (Psalm 90:8⁸ Gij stelt onze ongerechtigheden vóór U, onze heimelijke zonden in het licht van uw aanschijn.).
4. De heerschappij van de satan volgt op die kwade werken, want de goddelozen zijn overgegeven aan zijn macht. Ze zijn in de strik van de duivel, die hen gevangen houdt (vgl. 2 Timoteüs 1:26.).
5. Door slechte dingen te doen worden alle geestelijke, op God gerichte bezigheden verhinderd. Het vertrouwen en het geloof verzwakken, het geweten wordt verwoest en de regelmaat in het gebed valt weg. Zo wordt de Heilige Geest bedroefd. “En bedroeft de heilige Geest Gods niet, door wie gij verzegeld zijt” (Efeziërs 4:30³⁰ En bedroeft de heilige Geest Gods niet, door wie gij verzegeld zijt tegen de dag der verlossing.).
6. De goddeloze daden verdienen de eeuwige verdoemenis, zoals Paulus zegt: “Wie dergelijke dingen bedrijven, [zullen] het Koninkrijk Gods niet beërven” (Galaten 5:21²¹ nijd, dronkenschap, brasserijen en dergelijke, waarvoor ik u waarschuw, zoals ik u gewaarschuwd heb, dat wie dergelijke dingen bedrijven, het Koninkrijk Gods niet zullen beërven.; vgl. 1 Korinthe 6:10¹⁰ Laten wij dus, daar wij de gelegenheid hebben, doen wat goed is voor allen, maar inzonderheid voor onze geloofsgenoten.).

1. Deze vraag is heel dubbelzinnig. Want als men de vraag zó opvat dat goede werken nodig zijn om zalig te worden en daarom een oorzaak zijn van gerechtigheid, zaligheid en eeuwig leven, dan is het antwoord ontkennend. Maar als met de vraag bedoeld wordt dat er een nieuwe gehoorzaamheid nodig is, als een plicht die men aan God verschuldigd is en als een vrucht die vanzelfsprekend op de verzoening volgt, dan is het wáár.
2. God wil niemand zalig maken zonder bekering, en daarom is de gave van de Heilige Geest ook nodig om het eeuwige leven te ontvangen. Christus getuigt hiervan in Johannes 3:3³ Jezus antwoordde en zeide tot hem: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand wederom geboren wordt, kan hij het Koninkrijk Gods niet zien.: “Tenzij iemand wederom geboren wordt, kan hij het Koninkrijk Gods niet zien.”
3. Het geloof, waarzonder het onmogelijk is dat iemand zalig wordt, kan niet bestaan zónder de goede werken. Het heeft ook, hoewel niet altijd in feitelijke zin, in potentie de liefde in zich opgenomen.⁴⁹⁾
4. Bernardus zegt “dat de goede werken een weg naar het Koninkrijk zijn, maar niet de oorzaak ervan”. Niemand kan tot het eeuwige leven komen, dan alleen langs de weg van goede werken, “die God tevoren bereid heeft, opdat wij daarin zouden wandelen” (Efeziërs 1:4⁴ Hij heeft ons immers in Hem uitverkoren vóór de grondlegging der wereld, opdat wij heilig en onberispelijk zouden zijn voor zijn aangezicht. en 2:10¹⁰ Want zijn maaksel zijn wij, in Christus Jezus geschapen om goede werken te doen, die God tevoren bereid heeft, opdat wij daarin zouden wandelen.).

1. De ‘wettische’ teksten moet men zo uitleggen dat daarin over volmaakte werken gesproken wordt – werken die niemand heeft. De ‘evangelische’ uitspraken sluiten altijd het geloof in als het over die werken gaat. Bovendien moet men beseffen dat de rechtvaardiging en de aanneming tot het eeuwige leven alleen ontvangen worden door het geloof. Daarna zijn de goede werken als vruchten van het geloof aan God welgevallig. We moeten ook beseffen dat het eeuwige leven aan de gelovigen alleen om Christus’ wil beloofd wordt.
2. In de bedoelde teksten worden ook geen argumenten bijeengebracht ten aanzien van de oorzaak waarom iemand in het eeuwige leven mag delen, maar daarin wordt alleen vanuit de vruchten aangetoond wie de vergeving van zonden en het eeuwige leven ontvangt. Zo laat Christus in Lucas 7:47⁴⁷ Daarom zeg Ik u: Haar zonden zijn haar vergeven, al waren zij vele, want zij betoonde veel liefde; maar wie weinig vergeven wordt, die betoont weinig liefde. zien dat aan die vrouw veel zonden vergeven waren, omdat ze veel liefde betoonde. We kunnen twee verschillende vragen stellen: aan wie wordt het eeuwige leven geschonken, en vanwege wat of wie wordt dat geschonken. Maar we mogen die twee vragen nooit met elkaar vermengen. Aan degenen die goed doen en de wet van de Heere in praktijk brengen, wordt de zaligheid en het eeuwige leven beloofd⁵⁰⁾. Maar deze weldaden worden uit genade gegeven om Christus’ wil.⁵¹⁾
3. In deze kwestie moet men zich houden aan de regel van de rabbijnen ten aanzien van de Heilige Schrift : “In alle plaatsen waar u een tegenwerping vindt waarop een ketter zich kan beroepen, vindt u tegelijk ook een pleister ter genezing.” Dus waar de Schrift het eeuwige leven voorstelt als een loon op het werk, daar bedoelt ze een erfenis.⁵²⁾
4. Verschillende gevolgen komen uit een en dezelfde oorzaak voort, en daardoor zijn die gevolgen ook positief ten aanzien van elkaar; ze komen immers uit dezelfde wortel voort. In Lucas 7:47⁴⁷ Daarom zeg Ik u: Haar zonden zijn haar vergeven, al waren zij vele, want zij betoonde veel liefde; maar wie weinig vergeven wordt, die betoont weinig liefde. zien we bijvoorbeeld dat het gevolg goed is van zowel de liefde als van de vergeving der zonden. Ze zijn immers beide aan het geloof verbonden.
5. Waar het subject is, daar is ook de eigenschap van dat subject; en omgekeerd waar de eigenschap is, daar is het subject. Zo is het ook met het geloof: waar het geloof is, daar zijn ook de goede werken, en waar de goede werken zijn, daar is het geloof.
6. De goede werken worden gedaan vanuit het geloof. Dus wat aan die werken toegeschreven wordt, moet men aan de wortel ervan toeschrijven.

Daar zijn drie dingen over te zeggen:

1. Ze dienen tot eer van God, dus dat Hij door de goede werken voor de mensen wordt grootgemaakt.⁵³⁾
2. Ze zijn een getuigenis van ons oprechte geloof, want daardoor wordt onze roeping en verkiezing in het geweten vastgemaakt (2 Petrus 1:10¹⁰ Beijvert u daarom des te meer, broeders, om uw roeping en verkiezing te bevestigen; want als gij dit doet, zult gij nimmer struikelen.). En tegelijk zijn ze een middel waardoor wij op een waardige wijze onze roeping kunnen realiseren: "Als gevangene in de Here, vermaan ik u dan te wandelen waardig der roeping, waarmede gij geroepen zijt’’ (Efeziërs 4:1¹ Als gevangene in de Here, vermaan ik u dan te wandelen waardig der roeping, waarmede gij geroepen zijt.).
3. Ze dienen om onze medemens te stichten; dat gebeurt als we hen door onze goede werken helpen, en ook als we hen stimuleren om eveneens zulke dingen te doen.⁵⁴⁾

1. De goddeloze daden.
2. De dwaling van de roomsen, die leren dat er goede werken gedaan kunnen worden zónder geloof.
3. De praktijk van de zogenaamde perfectionistenPerfectionisten zijn christenen die menen dat door een uiterst heilige levenswijze de toestand van zondeloosheid al in dit leven kan worden bereikt.⁵⁵⁾ of ‘volkomenheiddrijvers’; zij roemen erop dat ze al volmaakt en zuiver zijn in hun daden, en stellen daarop ook al hun vertrouwen.
4. De mening van hen die hun verdienstelijke daden de congruo⁵⁶⁾ en condigno doen. Ze beroemen zich dan op hun ‘overtollige’ werken en geven te kennen dat deze extra goede daden⁵⁷⁾ God welbehaaglijk zijn. Ze houden ook voor goed de werken die vanuit een goede gezindheid, een goed verlangen of een goed voornemen gebeuren, en die slechts gebaseerd zijn op alleen de wil en de instelling van mensen. Ook houden ze de overtreding van deze ‘geboden’ voor veel ernstiger dan de overtreding van Gods geboden.⁵⁸⁾ Als er echter gezegd wordt dat men naar degenen die ons leiden, net zo goed moet luisteren als naar Christus⁵⁹⁾, geldt dat alleen voor de oprechte herders van de gemeente, die waken over de zielen van hen die hun toevertrouwd zijn. Ook in strijd met de zuivere leer van de goede werken zijn zij die willen beweren dat een mens door God gerechtvaardigd wordt vanwege zijn goede werken. Zij lasteren ons dat we de goede werken veronachtzamen en aan de kant schuiven. Dan lijkt het erop dat ons verschil met ons gelegen is in de vraag of men wel of niet goede werken moet doen. Wij zijn echter juist veel meer gericht op het doen van goede werken dan zij!
5. De leer van de epicuristenVolgelingen van de Griekse filosoof Epicurus (341-270 v.Chr.), die streven naar zoveel mogelijk genot in dit leven. Het leven wordt bepaald door lust: wat genot geeft is goed, wat niet bevredigt is slecht.⁶⁰⁾ of vrijdenkers die de goede werken niet nuttig vinden en ze dan ook nalaten.