institutie:5
Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
| Beide kanten vorige revisieVorige revisieVolgende revisie | Vorige revisie | ||
| institutie:5 [19-05-2025 om 14.41 uur] – Cornelis Bregman | institutie:5 [30-05-2025 om 09.15 uur] (huidige) – ds. J.H. Zwart | ||
|---|---|---|---|
| Regel 70: | Regel 70: | ||
| - De scheiding kwam er ook toen God een deel van de wateren waarmee de aarde bedekt was, heel ijl maakte en daarmee de hemel als een gordijn of tentkleed((*Psalm 104:2,3)) heeft uitgespannen. Dat uitspansel wordt //raqi// genoemd, een woord dat de vertalers van de Septuaginta niet goed hebben weergegeven met // | - De scheiding kwam er ook toen God een deel van de wateren waarmee de aarde bedekt was, heel ijl maakte en daarmee de hemel als een gordijn of tentkleed((*Psalm 104:2,3)) heeft uitgespannen. Dat uitspansel wordt //raqi// genoemd, een woord dat de vertalers van de Septuaginta niet goed hebben weergegeven met // | ||
| - Er kwam scheiding toen het grootste deel van de wateren waarmee de aarde tevoren als met een kleed omhuld werd, | - Er kwam scheiding toen het grootste deel van de wateren waarmee de aarde tevoren als met een kleed omhuld werd, | ||
| - | De wateren in de grote zee zijn echter zout; daarom wordt ze ook //mare// genoemd, dat is: bitter of brak. De reden daarvan is dat door de kracht van de zon, die daar altijd op inwerkt, het vluchtigste en zoetste deel eruit wegtrekt. In de rivieren en fonteinen is het water echter zoet, omdat ze door de aarde heen stromend van het zout worden gezuiverd waar het dus niet altijd door de stralen van de zon wordt beschenen. Het deel van de aarde dat vanuit de wateren uitsteekt, hoewel het lager ligt dan de zee, wordt ‘het droge’ genoemd, omdat het gedroogd is van het water waarmee het tevoren was overspoeld. Dat gedeelte mag dus gezien worden; het wordt beplant en bewoond, en men kan eroverheen lopen. Daarom noemen de Grieken het // | + | De wateren in de grote zee zijn echter zout; daarom wordt ze ook //mare// genoemd, dat is: bitter of brak. De reden daarvan is dat door de kracht van de zon, die daar altijd op inwerkt, het vluchtigste en zoetste deel eruit wegtrekt. In de rivieren en fonteinen is het water echter zoet, omdat ze door de aarde heen stromend van het zout worden gezuiverd, waar het dus niet altijd door de stralen van de zon wordt beschenen. Het deel van de aarde dat vanuit de wateren uitsteekt, hoewel het lager ligt dan de zee, wordt ‘het droge’ genoemd, omdat het gedroogd is van het water waarmee het tevoren was overspoeld. Dat gedeelte mag dus gezien worden; het wordt beplant en bewoond, en men kan eroverheen lopen. Daarom noemen de Grieken het // |
| ==== 14. In hoeveel delen wordt de aarde onderscheiden? | ==== 14. In hoeveel delen wordt de aarde onderscheiden? | ||
| - | In twee, omdat de oceaan de aarde in tweeën deelt. Ze doet dat als een heel brede band die van het noorden naar het zuiden loopt. Zo is er het ‘bovenste’ deel waar wij leven, en het ‘onderste’ deel waar de // | + | In twee, omdat de oceaan de aarde in tweeën deelt. Ze doet dat als een heel brede band die van het noorden naar het zuiden loopt. Zo is er het ‘bovenste’ deel waar wij leven, en het ‘onderste’ deel waar de // |
| ==== 15. Wat is het gebruik en het nut van de aarde en hoe is ze te typeren? ==== | ==== 15. Wat is het gebruik en het nut van de aarde en hoe is ze te typeren? ==== | ||
| - | De aarde is de algemene ‘moeder’ van alle dingen. Daarom wil men dat //gae// wordt gezien als //gaia//, dat wil zeggen: als // | + | De aarde is de algemene ‘moeder’ van alle dingen. Daarom wil men dat //gae// wordt gezien als //gaia//, dat wil zeggen: als // |
| ==== 16. Waaruit heeft de verfraaiing van de aarde bestaan? ==== | ==== 16. Waaruit heeft de verfraaiing van de aarde bestaan? ==== | ||
| - | De aarde is verfraaid doordat ze moeskruiden en planten heeft voortgebracht; | + | De aarde is verfraaid doordat ze moeskruiden en planten heeft voortgebracht; |
| ==== 17. Wat zijn planten? ==== | ==== 17. Wat zijn planten? ==== | ||
| - | Dat zijn levende kiemen die uit de aarde voortgekomen zijn. Ze hebben van God kracht gekregen om zich voort te planten tot aan het einde van de wereld toe. Ze zijn door niemand geplant en hebben geen zaad ontvangen om te groeien. Ze zijn daarbij ook niet geholpen door de zon en evenmin door de regen, maar ze zijn alleen door de kracht van Gods Woord voortgekomen. Ze hadden vanaf het begin bloemen, vruchten en zaad, zoals we dat proces nu in de jaargetijden((Bucanus spreekt over ‘Herbst’.)) | + | Dat zijn levende kiemen die uit de aarde voortgekomen zijn. Ze hebben van God kracht gekregen om zich voort te planten tot aan het einde van de wereld toe. Ze zijn door niemand geplant en hebben geen zaad ontvangen om te groeien. Ze zijn daarbij ook niet geholpen door de zon en evenmin door de regen, maar ze zijn alleen door de kracht van Gods Woord voortgekomen. Ze hadden vanaf het begin bloemen, vruchten en zaad, zoals we dat proces nu in de jaargetijden zien. Maar de planten die nu groeien, zijn ook afhankelijk van zogenaamde ‘tweede oorzaken’, |
| ==== 18. Waarom zijn de zon, de maan en de sterren aan het firmament geschapen? ==== | ==== 18. Waarom zijn de zon, de maan en de sterren aan het firmament geschapen? ==== | ||
| Regel 92: | Regel 92: | ||
| - Ze zijn een beschuttend omhulsel van het licht dat op de eerste dag geschapen is, om bij wijze van spreken als een rijtuig [langs de hemelkoepel] het licht van de duisternis te onderscheiden en de dag van de nacht. | - Ze zijn een beschuttend omhulsel van het licht dat op de eerste dag geschapen is, om bij wijze van spreken als een rijtuig [langs de hemelkoepel] het licht van de duisternis te onderscheiden en de dag van de nacht. | ||
| - Ze zijn gesteld tot tekenen van dagen en tijden om ons veel toekomstige dingen te kennen te geven, zoals regen, wind, hitte, kou, droogte en verschillende soorten weer,((*Job 38:31,32 *Amos 5:8)) als een teken van Gods toorn of goedheid.((*Jozua 10:13 *2 Koningen 20:11 *Lucas 21:25)) Door hun omloop onderscheiden ze de gewone dagen, maanden en jaren. Ze zijn ook de oorzaak van de verschillende jaargetijden lente, zomer, herfst en winter, wat van groot nut is voor de dieren en ook dienstbaar is voor de mensen.((*Deuteronomium 4:9 *Psalm 104: | - Ze zijn gesteld tot tekenen van dagen en tijden om ons veel toekomstige dingen te kennen te geven, zoals regen, wind, hitte, kou, droogte en verschillende soorten weer,((*Job 38:31,32 *Amos 5:8)) als een teken van Gods toorn of goedheid.((*Jozua 10:13 *2 Koningen 20:11 *Lucas 21:25)) Door hun omloop onderscheiden ze de gewone dagen, maanden en jaren. Ze zijn ook de oorzaak van de verschillende jaargetijden lente, zomer, herfst en winter, wat van groot nut is voor de dieren en ook dienstbaar is voor de mensen.((*Deuteronomium 4:9 *Psalm 104: | ||
| - | - Door een bepaalde kracht die ze door God gegeven is, werken ze in op de elementen door te verwarmen, te bevochtigen, | + | - Door een bepaalde kracht die ze door God gegeven is, werken ze in op de elementen door te verwarmen, te bevochtigen, |
| ==== 19. Kan men vanuit de loop van de sterren toekomstige dingen van te voren weten en voorspellen? | ==== 19. Kan men vanuit de loop van de sterren toekomstige dingen van te voren weten en voorspellen? | ||
| - | Ja, voor zover de dingen die uit de loop van de sterren vanuit een natuurlijke noodzaak afgeleid kunnen worden, of op een heel natuurlijke manier keer op keer voorkomen. Ik noem bijvoorbeeld de eclipsen of de verduistering van de zon of de maan, mooi of minder goed weer, droogte, regen, wind, sneeuw, hitte, koude en dergelijke. Ik noem ook verschijnselen die ogenschijnlijk zomaar gebeuren, maar gewoonlijk toch ook in verband staan met de loop van de sterren, zoals de verschillende ziektes, onvruchtbaarheid van de aarde, tijden van armoede en dergelijke. Dit geldt echter alleen in het algemeen, niet in specifieke zin((*Matteüs 16:2)) en ook niet vanuit een bepaald oorzakelijk verband, maar meer als tekenen. Ook zijn er de natuurlijke gevoelens en neigingen die de verschillende gesteldheden((ghetempertheden)) | + | Ja, voor zover de dingen die uit de loop van de sterren vanuit een natuurlijke noodzaak afgeleid kunnen worden, of op een heel natuurlijke manier keer op keer voorkomen. Ik noem bijvoorbeeld de eclipsen of de verduistering van de zon of de maan, mooi of minder goed weer, droogte, regen, wind, sneeuw, hitte, koude en dergelijke. Ik noem ook verschijnselen die ogenschijnlijk zomaar gebeuren, maar gewoonlijk toch ook in verband staan met de loop van de sterren, zoals de verschillende ziektes, onvruchtbaarheid van de aarde, tijden van armoede en dergelijke. Dit geldt echter alleen in het algemeen, niet in specifieke zin((*Matteüs 16:2)) en ook niet vanuit een bepaald oorzakelijk verband, maar meer als tekenen. Ook zijn er de natuurlijke gevoelens en neigingen die de verschillende gesteldheden van de lichaamsvochten volgen, aangezien ieder de aanleg van zijn natuur volgt. |
| Maar de sterren hebben geen invloed op de dingen die afhankelijk zijn van de vrije wil van een mens en evenmin met de zaken die alleen vanuit Gods welbehagen voortkomen, zoals alles wat met de zaligheid of de verdoemenis te maken heeft. Evenmin hebben de sterren invloed op datgene wat men gewoonlijk indeelt als zaken die wel óf niet gebeuren kunnen, zoals geluk of ongeluk, want God beschikt hierover naar Zijn welbehagen. We kennen immers niet eens alle sterren, en ook de loop van de sterren die we wel kennen, is ons niet bekend. We kunnen ook niet het ogenblik observeren en vaststellen waarop iemand in de moederschoot ontvangen of daarna geboren wordt. Bovendien is de conditie en het karakter van tweelingen dikwijls heel verschillend. Ten slotte bestuurt God Zelf de sterren en alles wat Hij door die sterren te kennen geeft; en dat doet Hij naar Zijn wil.((*Spreuken 27:1)) En in Jakobus 4:14 lezen we dat we niet eens weten hoe morgen ons leven zijn zal. Als een enkele keer wel gebeurt wat voorspeld wordt, kan dat toeval zijn of door tussenkomst van de duivel. Er is een deel van de sterrenkunde dat men // | Maar de sterren hebben geen invloed op de dingen die afhankelijk zijn van de vrije wil van een mens en evenmin met de zaken die alleen vanuit Gods welbehagen voortkomen, zoals alles wat met de zaligheid of de verdoemenis te maken heeft. Evenmin hebben de sterren invloed op datgene wat men gewoonlijk indeelt als zaken die wel óf niet gebeuren kunnen, zoals geluk of ongeluk, want God beschikt hierover naar Zijn welbehagen. We kennen immers niet eens alle sterren, en ook de loop van de sterren die we wel kennen, is ons niet bekend. We kunnen ook niet het ogenblik observeren en vaststellen waarop iemand in de moederschoot ontvangen of daarna geboren wordt. Bovendien is de conditie en het karakter van tweelingen dikwijls heel verschillend. Ten slotte bestuurt God Zelf de sterren en alles wat Hij door die sterren te kennen geeft; en dat doet Hij naar Zijn wil.((*Spreuken 27:1)) En in Jakobus 4:14 lezen we dat we niet eens weten hoe morgen ons leven zijn zal. Als een enkele keer wel gebeurt wat voorspeld wordt, kan dat toeval zijn of door tussenkomst van de duivel. Er is een deel van de sterrenkunde dat men // | ||
| Regel 130: | Regel 130: | ||
| - Op een buitengewone en goddelijke manier, waarbij het lichaam en het bezielde leven tot stand komt zonder dat er een mannetje en wijfje aan te pas komt, en ook zonder eieren of jongen. God zegt daarvan: “Dat de aarde wemele van levende wezens”; en: “Dat de aarde voortbrenge levende wezens naar hun aard”. | - Op een buitengewone en goddelijke manier, waarbij het lichaam en het bezielde leven tot stand komt zonder dat er een mannetje en wijfje aan te pas komt, en ook zonder eieren of jongen. God zegt daarvan: “Dat de aarde wemele van levende wezens”; en: “Dat de aarde voortbrenge levende wezens naar hun aard”. | ||
| - | - Op een natuurlijke, | + | - Op een natuurlijke, |
| ==== 25. Wat is het doel van de vissen en vogels, en hoe mogen we ze gebruiken? ==== | ==== 25. Wat is het doel van de vissen en vogels, en hoe mogen we ze gebruiken? ==== | ||
| - | Ze dienen als voedsel, maar ook tot vermaak en talloos veel andere mogelijkheden tot ons nut, die niemand verklaren kan. Ze zijn door hun natuur die ons wordt voorgehouden, | + | Ze dienen als voedsel, maar ook tot vermaak en talloos veel andere mogelijkheden tot ons nut, die niemand verklaren kan. Ze zijn door hun natuur die ons wordt voorgehouden, |
| ==== 26. Wat is het nut van de dieren op aarde en waarvoor gebruiken we ze? ==== | ==== 26. Wat is het nut van de dieren op aarde en waarvoor gebruiken we ze? ==== | ||
| Regel 147: | Regel 147: | ||
| - Men moet onderscheid maken tussen het kwade vanwege schuld en het kwade vanwege straf. De satan is de verwekker van het eerste, en God van het tweede.((*Jesaja 45:7)) | - Men moet onderscheid maken tussen het kwade vanwege schuld en het kwade vanwege straf. De satan is de verwekker van het eerste, en God van het tweede.((*Jesaja 45:7)) | ||
| - | - Sommige begonnen hinderlijk te zijn na de val, en wel vanwege de zonde van de mens. Genesis 3:17 en 18 zegt: “De aardbodem [is] om uwentwil vervloekt; al zwoegende zult gij daarvan eten zolang gij leeft, en doornen en distelen zal hij u voortbrengen.” En in Romeinen 8:20 staat: “De schepping is aan de vruchteloosheid onderworpen.” Maar hoewel allerlei ziekten geen verschijnselen zijn die in de beginne door God geschapen werden, | + | - Sommige begonnen hinderlijk te zijn na de val, en wel vanwege de zonde van de mens. Genesis 3:17 en 18 zegt: “De aardbodem [is] om uwentwil vervloekt; al zwoegende zult gij daarvan eten zolang gij leeft, en doornen en distelen zal hij u voortbrengen.” En in Romeinen 8:20 staat: “De schepping is aan de vruchteloosheid onderworpen.” Maar hoewel allerlei ziekten geen verschijnselen zijn die in de beginne door God geschapen werden, |
| - In het algemeen zijn alle dingen goed en nuttig, gericht op de instandhouding en de verfraaiing van deze wereld. En waar het ene schadelijk is, is het andere juist een zegen; waar het ene vergiftig is, is het andere juist tot genezing. | - In het algemeen zijn alle dingen goed en nuttig, gericht op de instandhouding en de verfraaiing van deze wereld. En waar het ene schadelijk is, is het andere juist een zegen; waar het ene vergiftig is, is het andere juist tot genezing. | ||
| Regel 154: | Regel 154: | ||
| De zielen van de dieren zijn weliswaar van geestelijke aard, maar ze zijn door God voor een deel uit de wateren en voor een deel uit de aarde voortgebracht. Daarna en thans gebeurt dat door de gewone voortplanting vanuit het wezen van de dieren waaruit ze voortkomen. Zo leert Mozes het ons als hij zegt dat God alle levende ziel – en dan spreekt hij over alle dieren – geschapen heeft die de wateren hebben voortgebracht. Daarom zijn ze ook sterfelijk. Maar Mozes zegt van de zielen van ons mensen dat ze zónder middelen door God zijn ingeblazen, waardoor ze ook onverderfelijk en onsterfelijk zijn. Daarom keren ze ook terug tot God Die hen geschonken heeft (Prediker 12:7). | De zielen van de dieren zijn weliswaar van geestelijke aard, maar ze zijn door God voor een deel uit de wateren en voor een deel uit de aarde voortgebracht. Daarna en thans gebeurt dat door de gewone voortplanting vanuit het wezen van de dieren waaruit ze voortkomen. Zo leert Mozes het ons als hij zegt dat God alle levende ziel – en dan spreekt hij over alle dieren – geschapen heeft die de wateren hebben voortgebracht. Daarom zijn ze ook sterfelijk. Maar Mozes zegt van de zielen van ons mensen dat ze zónder middelen door God zijn ingeblazen, waardoor ze ook onverderfelijk en onsterfelijk zijn. Daarom keren ze ook terug tot God Die hen geschonken heeft (Prediker 12:7). | ||
| - | ==== 30. Hebben de beest in enige mate verstand of een redelijk vermogen? ==== | + | ==== 30. Hebben de dieren |
| - | We geven wel toe dat ze zintuigen hebben, en dat niet alleen in uitwendige zin zoals gezicht, gehoor, reuk, smaak en gevoel; maar ook inwendige zoals verbeelding, | + | We geven wel toe dat ze zintuigen hebben, en dat niet alleen in uitwendige zin zoals gezicht, gehoor, reuk, smaak en gevoel; maar ook inwendige zoals verbeelding, |
| ==== 31. Waarom zegt Genesis 2 dat God op de zevende dag gerust heeft van al Zijn werken? ==== | ==== 31. Waarom zegt Genesis 2 dat God op de zevende dag gerust heeft van al Zijn werken? ==== | ||
| - | Die zevende dag was dus de dag na de schepping [in zes dagen]. De zevende dag heeft God immers opgehouden met het maken van nieuwe schepselen. Daarna heeft Hij niet anders gedaan dan wat Hij daarvoor ook al gedaan had. Na de schepping heeft Hij namelijk gerust in Zichzelf, omdat Hij Zich in Zichzelf vergenoegt en alles in Hemzelf vervuld wordt. Na de schepping werkt God tot nu toe in Zijn voorzienigheid, | + | Die zevende dag was dus de dag na de schepping [in zes dagen]. De zevende dag heeft God immers opgehouden met het maken van nieuwe schepselen. Daarna heeft Hij niet anders gedaan dan wat Hij daarvoor ook al gedaan had. Na de schepping heeft Hij namelijk gerust in Zichzelf, omdat Hij Zich in Zichzelf vergenoegt en alles in Hemzelf vervuld wordt. Na de schepping werkt God tot nu toe in Zijn voorzienigheid, |
| ==== 32. Waaruit komen de wezens voort die door verrotting ontstaan en van geen enkel nut of alleen maar schadelijk zijn, zoals vliegen, muggen en dergelijke? ==== | ==== 32. Waaruit komen de wezens voort die door verrotting ontstaan en van geen enkel nut of alleen maar schadelijk zijn, zoals vliegen, muggen en dergelijke? ==== | ||
| Regel 170: | Regel 170: | ||
| Op vijf: de verscheidenheid van de dingen, de kenmerkende eigenschap die door God aan elk ding is gegeven, de rangorde in de verschijnselen, | Op vijf: de verscheidenheid van de dingen, de kenmerkende eigenschap die door God aan elk ding is gegeven, de rangorde in de verschijnselen, | ||
| - | //Leg dit eens apart uit!// | + | //Leg dit eens voor elk aspect |
| - | - De verscheidenheid die in de soorten zo heerlijk tot uitdrukking komt, tot ons de macht en de wijsheid van de Werkmeester. | + | - De verscheidenheid die in de soorten zo heerlijk tot uitdrukking komt, toont ons de macht en de wijsheid van de Werkmeester. |
| - De kracht of de kenmerkende eigenschap die in de dingen is, toont de goedheid van de Schepper, Die ieder ding tot een noodzakelijk en nuttig gebruik geschapen heeft. | - De kracht of de kenmerkende eigenschap die in de dingen is, toont de goedheid van de Schepper, Die ieder ding tot een noodzakelijk en nuttig gebruik geschapen heeft. | ||
| - De rangorde zien we in tweeërlei opzicht: | - De rangorde zien we in tweeërlei opzicht: | ||
| - | + | | |
| - | + | - Een ordening die van dien aard was dat de mindere schepselen de hogere van dienst waren, waar de vermaning in uitkomt dat de mens zijn God zal dienen. | |
| - | + | | |
| - | | + | - Dit laat ons de wijsheid en macht van God zien. Daarom wordt deze wereld een heerlijk spiegelbeeld van Gods almacht genoemd. |
| - | - Een ordening die van dien aard was, dat de mindere schepselen de hogere van dienst waren, waar de vermaning in uitkomt dat de mens zijn God zal dienen. | + | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | Het altijd voortduren van de dingen, die gezien wordt in het behoud van ieder soort. Soms gebeurt dat op een voor ons verborgen manier, en andere hebben de kracht om zich voort te planten. Dit laat ons de wijsheid en macht van God zien. Daarom wordt deze wereld een heerlijk spiegelbeeld van Gods almacht genoemd. | + | |
| ==== 34. Wat is het doel van de schepping van alle dingen? ==== | ==== 34. Wat is het doel van de schepping van alle dingen? ==== | ||
| Regel 218: | Regel 212: | ||
| - De dwaling van Aristoteles, | - De dwaling van Aristoteles, | ||
| - | - De dwaling van de filosofen in de lijn van Democritus, Leucippus en Epicurus, die fantaseerden dat de wereld geschapen was vanuit het toevallig samengaan van de verschillende elementen. Deze mening wordt echter weerlegd | + | - De dwaling van de filosofen in de lijn van Democritus, Leucippus en Epicurus, die fantaseerden dat de wereld geschapen was vanuit het toevallig samengaan van de verschillende elementen. Deze mening wordt echter weerlegd vanuit de orde der geschapen dingen, de regelmatige omloop van de hemellichamen, |
| - De dwaling van dezelfde Democritus, die staande hield dat er veel en zelfs ontelbaar veel werelden zijn. Het Woord van God spreekt echter over God, de Schepper van de wereld, en niet van vele werelden.((*Handelingen 17:24)) Het Woord zegt ook dat de Zoon naar deze wereld is gezonden, en niet naar verschillende werelden.((*Johannes 3:17)) | - De dwaling van dezelfde Democritus, die staande hield dat er veel en zelfs ontelbaar veel werelden zijn. Het Woord van God spreekt echter over God, de Schepper van de wereld, en niet van vele werelden.((*Handelingen 17:24)) Het Woord zegt ook dat de Zoon naar deze wereld is gezonden, en niet naar verschillende werelden.((*Johannes 3:17)) | ||
| - | - De dwaling van de stoïcijnen, | + | - De dwaling van de stoïcijnen, |
| - De waanzin van Plinius, die heeft gemeend dat deze wereld een goddelijk wezen is, eeuwig en onmetelijk groot. Dat wezen is nooit geschapen en zal ook nooit vergaan. Het is een geheel in het geheel, ja het is eigenlijk één geheel. | - De waanzin van Plinius, die heeft gemeend dat deze wereld een goddelijk wezen is, eeuwig en onmetelijk groot. Dat wezen is nooit geschapen en zal ook nooit vergaan. Het is een geheel in het geheel, ja het is eigenlijk één geheel. | ||
| - De mening van Averroes, die ten onrechte beweerd heeft dat de hemelkoepel niet van materiële aard is. Voeg hier ook de mening van Galenus maar aan toe, die na het lezen van Genesis 1 beweerde dat Mozes wel veel zei, maar weinig bewees. | - De mening van Averroes, die ten onrechte beweerd heeft dat de hemelkoepel niet van materiële aard is. Voeg hier ook de mening van Galenus maar aan toe, die na het lezen van Genesis 1 beweerde dat Mozes wel veel zei, maar weinig bewees. | ||