Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- institutie:36 [09-06-2020 om 20.58 uur] – ds. J.H. Zwart
+++ institutie:36 [16-09-2020 om 15.28 uur] (huidige) – ds. J.H. Zwart
@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-====== 36. De voorbestemming ======
+====== De voorbestemming ======
 ==== 1. Welke woorden zijn van belang als we aan dit hoofdstuk beginnen? ====
@@ Regel 250: / Regel 250: @@
 Dat is God. Zoals Hij ons heeft uitverkoren naar het welbehagen van Zijn wil, zo heeft Hij ook de verworpenen verstoten naar Zijn rechtvaardige wil en raadsbesluit, dat in orde aan alle dingen voorafgaat. Zoals Hij Zich ontfermt over wie Hij wil, zo verhardt Hij ook wie Hij wil (Romeinen 9:18). Het werkwoord ‘willen’ mogen we in het laatste deel van de zin niet anders uitleggen dan in het eerste,(("Beide delen zijn slechts tegenover elkaar gesteld ten gevolge van de tegenstelling tussen ontferming en verharding", zegt Bucanus hierover.)) als naar recht en waarheid van God gezegd mag worden - wat toch niemand zal ontkennen - dat Hij Zich ontfermt over wie Hij Zich wil ontfermen (Exodus 33:19). Daarom heeft Paulus in Romeinen 9:18 naar waarheid en recht gezegd dat God verhardt wie Hij wil. \\ En in Efeziërs 1:11 zegt hij dat God "in alles werkt naar de raad van zijn wil". Dat blijkt ook uit het woord ‘verkiezing’. Wie immers sommigen wel verkiest, verkiest anderen niet, maar gaat hen voorbij en verwerpt hen. We kunnen dan ook niet spreken over een verkiezing van sommigen, als we niet tegelijk ook stellen dat anderen worden verworpen of voorbijgegaan. Evenmin kan er sprake zijn van een verwerping zonder de verkiezing van anderen. \\ En als God in Ezechiël 18:23 zegt dat Hij geen welgevallen heeft "aan de dood van de goddeloze", maar veeleer daaraan, "dat hij zich bekere van zijn wegen en leve", dan is dat een onbepaalde uitspraak, die sterk verschilt van een algemene uitspraak over alle mensen. Deze uitspraak moet dan ook zó worden begrepen dat dit geldt voor degenen aan wie de genade van de bekering gegeven wordt. Zo is het ook met wat Christus zegt in Matteüs 23:27: “Hoe dikwijls heb Ik uw kinderen willen vergaderen, gelijk een hen haar kuikens onder haar vleugels vergadert, en gij hebt niet gewild.” Daar spreekt Hij over de uiterlijke bediening van het Woord, en dat voor zover Hijzelf in het algemeen aan het volk was beloofd om hen te verlossen, waarover Hij ook in bijzondere zin bewogen was.
-==== 36. Zijn vooraf geziene zonden als ongeloof dan geen oorzaken van het besluit dat iemand verworpen wordt? ====
+==== 36. Zijn vooraf geziene zonden zoals ongeloof dan geen oorzaken van het besluit dat iemand verworpen wordt? ====
-Nee, want als de zonden de oorzaak waren van de verwerping, was niemand uitverkoren, omdat God van tevoren gezien heeft dat alle mensen zondaren zouden zijn. Maar Gods voornemen en wil – die in al Zijn werken rechtvaardig zijn – vormen het enige richtsnoer van alle rechtvaardigheid. Daarom kan die door ons nooit rechtmatig bekritiseerd en beschuldigd worden.((*Job 39:35 *Psalm 119:39 *Jesaja 45:9 *Romeinen 9:20)). Zie de volgende teksten:
+Nee, want als de zonden oorzaak waren van de verwerping, was niemand uitverkoren, omdat God van tevoren gezien heeft dat alle mensen zondaren zouden zijn. Oorzaak is alleen Gods voornemen en wil, die in al Zijn werken rechtvaardig is en het enige richtsnoer van alle gerechtigheid. Daarom kan die door ons nooit met recht bekritiseerd en beschuldigd worden.((*Job 39:35 *Psalm 119:39 *Jesaja 45:9 *Romeinen 9:20)) Bovendien leert Christus in de volgende Schriftplaatsen dat het ongeloof niet de oorzaak is van het //besluit //tot verwerping, maar wel van de //uitvoering //ervan, oftewel van de verdoemenis en van het oordeel:
-  * “Wie niet gelooft, is reeds veroordeeld” (Johannes 3:18);
+  * “Wie niet gelooft, is reeds veroordeeld” (Johannes 3:18).
-  * De Heilige Geest zal overtuigen “van zonde, omdat zij in Mij niet geloven”; “wie niet gelooft, zal veroordeeld worden” (Marcus 16:16).
+  * De Heilige Geest zal overtuigen “van zonde, omdat zij in Mij niet geloven” (Johannes 16:9).
-  * Christus zegt hier niet dat het ongeloof de oorzaak is van het besluit ter verwerping, maar wel van de uitvoering ervan, oftewel van de verdoemenis en het oordeel.
+  * “Wie niet gelooft, zal veroordeeld worden” (Marcus 16:16).
-==== 37. Maar beschuldigt men God niet van onrechtvaardigheid, als alleen Zijn wil als de oorzaak van de verwerping wordt gezien? ====
+==== 37. Maar beschuldigen we God niet van onrechtvaardigheid, als we alleen Zijn wil als de oorzaak van de verwerping zien? ====
-Op geen enkele manier!
+Op geen enkele manier, want:
-  - Als men namelijk spreekt van deze hoogste wil van God, die de oorzaak van alle dingen bepaalt, mag men niet zeggen dat eerst iets rechtvaardig moet zijn voordat God het zou willen. Nee, het tegendeel is waar: eerst moet God iets willen voordat het rechtvaardig kan zijn. Gods wil is immers het uiteindelijke richtsnoer van de rechtvaardigheid. Alles wat Hij wil, moet daarom voor rechtvaardig gehouden worden //omdat//  Hij het wil. Gods rechtvaardigheid is zoveel hoger dan mensen op menselijke wijze kunnen afmeten of met hun zwakke verstand kunnen begrijpen.((*Romeinen 11:33)) Hij heeft immers over de mens en over alle schepselen de hoogste en meest soevereine macht. Hij heeft Zijn eigen recht op ons, zoals een pottenbakker heeft op zijn klei.((*Romeinen 9:20,21)) God zou ook niet onrechtvaardig geweest zijn als Hij niemand tot de zaligheid had uitverkoren. Hij is immers aan niemand iets schuldig en ook niet aan iemand gebonden. Bovendien worden wij allen als ‘kinderen des toorns’ geboren.
+  - Als men spreekt van deze hoogste wil van God, die de oorzaak van alle dingen bepaalt, mag men niet zeggen dat eerst iets rechtvaardig moet zijn voordat God het zou willen. Nee, het tegendeel is waar: eerst moet God iets willen voordat het rechtvaardig kan zijn. Gods wil is immers het uiteindelijke richtsnoer van de rechtvaardigheid. Alles wat Hij wil, moet voor rechtvaardig gehouden worden //omdat//  Hij het wil. Gods rechtvaardigheid is zoveel hoger dan mensen op menselijke wijze kunnen afmeten of met hun zwakke verstand kunnen begrijpen.((*Romeinen 11:33)) Hij heeft immers over de mens en over alle schepselen de hoogste en meest soevereine macht. Hij heeft Zijn eigen recht op ons, zoals een pottenbakker heeft op zijn klei.((*Romeinen 9:20,21)) God zou ook niet onrechtvaardig geweest zijn als Hij niemand tot de zaligheid had uitverkoren. Hij is immers aan niemand iets verschuldigd en ook niet aan iemand gebonden. Bovendien worden wij allen als ‘kinderen des toorns’ geboren.
-  - We kennen Gods besluit of Zijn verborgen en onfeilbare wil om sommigen te verwerpen. We weten ook van de verdorvenheid van het menselijk geslacht, die de werkelijke en eerste oorzaak is van de verdoemenis van de verworpenen. En tussenbeide komt dan de wil van de eerste mens die zich, hoewel goed geschapen, vrijwillig geschonden en verdorven heeft. Zo heeft die mens een weg bereid voor Gods rechtvaardig oordeel om díegenen te verderven aan wie Hij Zijn barmhartigheid niet wil bewijzen.
+  - We kennen Gods besluit of Zijn verborgen en onfeilbare wil om sommigen te verwerpen. We weten ook van de verdorvenheid van het menselijk geslacht, die de ware en eerste oorzaak is van de verdoemenis van de verworpenen. En tussen die beide komt dan de wil van de eerste mens, die wel goed geschapen is, maar zich vrijwillig geschonden en verdorven heeft. Zo heeft die mens een weg bereid voor Gods rechtvaardig oordeel om díegenen te verderven aan wie Hij Zijn barmhartigheid niet wil bewijzen.
-  - Niemand wordt verdoemd dan degenen die de Heere verworpen heeft. Maar hoewel dat zo is, moet bovendien gezegd worden dat er toch niemand verdoemd wordt dan hij die de oorzaak van de verdoemenis in zichzelf blijkt om te dragen. Daaruit blijkt dus wel dat dit besluit van God rechtvaardig is. Dat blijkt uit hun manier van handelen((middelen ende trappen)) – zowel in het algemeen als heel specifiek – waardoor de verworpenen in hun verdere leven zichzelf tot een oorzaak maken van hun rechtvaardige verdoemenis. Dat houdt in dat ze niemand kunnen beschuldigen dan zichzelf. Augustinus zegt: “De oorzaak van de verwerping is een andere dan die van de verdoemenis van de mensen.” Het is wel waard dat de zonden geen oorzaak zijn van de verwerping – die van eeuwigheid besloten is – maar de soevereine wil van God, toch zijn de zonden wel de oorzaak van de verdoemenis die op de jongste dag zal volgen.
+  - Niemand wordt verdoemd dan degenen die de Heere verworpen heeft. Maar hoewel dat zo is, moet bovendien gezegd worden dat er toch niemand verdoemd wordt dan wie de oorzaak van de verdoemenis in zichzelf blijkt om te dragen. Dat dit besluit van God rechtvaardig is, omdat zij zelf oorzaak zijn van hun verdoemenis, blijkt ook steeds meer uit hun levenswandel, zodat ze niemand kunnen beschuldigen dan zichzelf. Augustinus zegt: “De oorzaak van de verwerping is een andere dan die van de verdoemenis van de mensen.” De zonden zijn weliswaar geen oorzaak van de //verwerping //– die van eeuwigheid besloten is en waarvan de soevereine wil van God de enige oorzaak is – maar zij zijn wel de oorzaak van de //verdoemenis, //die op de jongste dag op de verwerping zal volgen.
-  - De verworpenen worden niet zomaar vanwege hun verwerping verdoemd, maar vanwege hun goddeloosheid en ongeloof. Dat betekent dat de oorzaak van het verloren gaan van mensen niet het besluit van God is, maar hun aangeboren verdorvenheid en de gevolgen daarvan. Het behaagt God om alleen degenen die van Hem zijn en die tot de zaligheid zijn uitverkoren, van die verdorvenheid te verlossen. Het is dus heel verkeerd om het besluit van de verwerping te vermengen met de verdoemenis. De oorzaak van de verdoemenis weten we namelijk allemaal: dat is de zonde. Maar wat Gods besluit betreft, daarvan is alleen Zijn wil de oorzaak. Degene die door God verworpen wordt, is door Hem niet slecht geschapen, en Hij stort de slechte en zondige aard niet in hen. Maar Hij geeft hun vanwege Zijn rechtvaardig oordeel – dat voor ons immers verborgen en ondoorgrondelijk is – Zijn barmhartigheid niet, die Hij aan Zijn uitverkorenen wel schenkt. Deze mensen zondigen vanuit zichzelf en vanwege hun eigen slechte natuur. Daarom worden ze gestraft, zoals de tekst zegt: “Het is uw verderf, Israël, dat gij u keert tegen Mij, uw helper” (Hosea 13:9).
+  - De verworpenen worden niet vanwege hun verwerping verdoemd, maar vanwege hun goddeloosheid en ongeloof. Dat betekent dat de oorzaak van het verloren gaan van mensen niet het besluit van God is, maar hun aangeboren verdorvenheid en de gevolgen daarvan. Het behaagt God om alleen degenen die van Hem zijn en die tot de zaligheid zijn uitverkoren, van die verdorvenheid te verlossen. Het zou dan ook heel kwalijk zijn om het besluit van de verwerping te vermengen met de verdoemenis. De oorzaak van de verdoemenis weten we namelijk allemaal: dat is de zonde. Maar wat Gods besluit betreft, daarvan is alleen Zijn wil de oorzaak. Degene die door God verworpen wordt, is door Hem niet slecht geschapen, en Hij stort de slechte en zondige aard niet in hen. Maar Hij geeft hun vanwege Zijn rechtvaardig oordeel – dat voor ons verborgen en ondoorgrondelijk is – Zijn barmhartigheid niet, die Hij aan Zijn uitverkorenen wel schenkt. Deze mensen zondigen vanuit zichzelf en vanwege hun eigen slechte natuur. Daarom worden ze gestraft, zoals de tekst zegt: “Het is uw verderf, Israël, dat gij u keert tegen Mij, uw helper” (Hosea 13:9).
-==== 38. Wat zijn de algemene middenoorzaken voor de verwerping? ====
+==== 38. Wat zijn de algemene middeloorzaken voor de verwerping? ====
 Dat zijn dezelfde als die waarover we hierboven al hebben gesproken:
-  - De schepping in een staat van rechtheid en rechtvaardigheid. God heeft immers de mens niet als een zondig schepsel geschapen. Anders zou Hij de Auteur van de zonde zijn, en die gedachte moeten we vér van ons werpen.
+  - De schepping in een staat van rechtheid en gerechtigheid. God heeft immers de mens niet als een zondig schepsel geschapen. Anders zou Hij de Auteur van de zonde zijn, en die gedachte moeten we ver van ons werpen.
   - De val van de mens in de zonde, waardoor hij vanuit zichzelf met zijn vrije wil van God is afgeweken. Door dat afwijken heeft hij God vertoornd.
-  - De verdorvenheid van de mens. De mensen hebben immers zichzelf verdorven, en daardoor hebben ze het verderf door hun eigen schuld op de nek gehaald.((*Spreuken 5:22 *Prediker 7:29))
+  - De verdorvenheid van de mens. De mensen hebben immers zichzelf verdorven, en daardoor hebben ze het verderf door hun eigen schuld op de hals gehaald.((*Spreuken 5:22 *Prediker 7:29))
-==== 39. Wat zijn de bijzondere middenoorzaken waardoor Gods besluit van de verwerping van mensen wordt uitgevoerd? ====
+==== 39. Wat zijn de bijzondere middeloorzaken waardoor Gods besluit van de verwerping van mensen wordt uitgevoerd? ====
   - Het ontelbare aantal daadwerkelijke zonden.
@@ Regel 284: / Regel 284: @@
   - Ten slotte volgt hierop hun rechtvaardige verdoemenis. “Gij zijt rechtvaardig, HERE; uw verordeningen zijn waarachtig” (Psalm 119:137).((*Exodus 7:3,22,23 *Exodus 8:15 *Exodus 9:27,34,35 *2 Kronieken 36:13 *Handelingen 7:42-53 *Handelingen 13:46))
-==== 40. Maar wordt de uitvoering van de verwerping of de voorbeschikking van deze kwade middenoorzaken niet onder het besluit van God gesteld, zoals het geloof en de andere oorzaken tot zaligheid onder het besluit van de verkiezing [tot zaligheid] gesteld worden? ====
+==== 40. Maar valt de uitvoering van de verwerping of de voorbeschikking van deze kwade middeloorzaken niet onder het besluit van God, zoals het geloof en de andere oorzaken van de zaligheid onder het besluit van de verkiezing vallen? ====
-Hierop kan men met ‘ja’ en ‘nee’ antwoorden, omdat het besluit van God op twee manieren begrepen en benoemd kan worden: letterlijk op het woord afgaand((simpelick)), en gerelateerd aan iets anders. Als God gewoon iets wil of iets als goed erkent, wordt dat een besluit genoemd. Daarvan is Hijzelf te zijner tijd in eigenlijke zin daadwerkelijk de werkende oorzaak. Daarom noemen we het ook een krachtig werkend besluit. We kunnen denken aan het besluit tot zaligheid van de uitverkorenen en tot het gebruik van de middenoorzaken die tot zaligheid leiden, zoals de schepping, de effectieve roeping, het geloof, de rechtvaardiging en de heiliging. Daarom spreekt God in Hosea 13:9 over Zichzelf als “uw helper”. Vervolgens is God de Auteur en oorzaak van het ‘wezen’ – om het zo te zeggen – van alle daden, werken en eigenschappen, zowel goede als kwade. De daad of het werk door en in zichzelf is immers wat anders dan het gebrekkige in het werk of een gebrekkige eigenschap. Maar het wordt een besluit gerelateerd aan iets anders genoemd als God iets bepaalt en wil toelaten dat het gebeurt – en daarom gebeurt het te zijner tijd ook. Maar God doet dat metterdaad niet Zelf, maar Hij laat toe dat het gebeurt door de werktuigen van het kwaad. Het is daarbij niet zo dat Hij de dingen van de mensen van bovenaf alleen maar aankijkt – nee, Hij bestuurt en leidt alle dingen. Paulus getuigt dat God de farao tot het kwade verwekt heeft, en dat Hij verhardt wie Hij wil (Romeinen 9:17,18). God is niet passief((geen ledigh Godt)), maar almachtig en laat niets tegen Zijn wil in gebeuren. Daarom mag dit ook een toelatend, een sturend of een aanvoerend besluit(([besluyt] der beleidinghe)) genoemd worden. Van deze aard is het besluit over alle kwade middenoorzaken die tot het verderf leiden, zoals de val van de mens, zijn verharding, en dergelijke. Ze gebeuren immers niet ondanks God of zonder dat Hij ervan weet. Als men dat denkt, kan daar niet anders dan atheïsme en epicurisme uit voortvloeien. Maar hier is wel de wil van de mens de belangrijkst werkende oorzaak. Daarom wordt terecht gezegd : “Het is uw verder, Israël, dat gij u keert tegen Mij, uw helper” (Hosea 13:9). Toch worden ook deze oorzaken onder het besluit van God gesteld, want hoewel ze niet plaatsvinden dóór Zijn besluit, toch gebeuren ze ook niet zónder dat besluit. Ze gebeuren ook niet zonder het besluit waarvan de onbekende((ontbrekende)) oorzaak in God ligt – wat iets anders is dan de werkende oorzaak. Zoals God het geloof werkt in degenen die geloven, zo heeft de zonde bezit genomen van het menselijk geslacht toen God Zich met Zijn wil terugtrok. Het is als met de zon: die zorgt er uit zichzelf voor dat het dag wordt als ze opgaat en haar licht laat schijnen. En de nacht komt doordat het licht van de zon weggaat en alleen de donkerte van de aarde overblijft. Bovendien is het geen besluit om de boosheid en slechtheid toe te laten omdat het boos en slecht is, maar omdat het kwade zelf er als iets goeds uitziet. Als men naar Gods besluit kijkt, heeft het kwade zelfs de schijn van iets goeds, al is het in zichzelf kwaad. Wat God besloten heeft toe te laten en wat Hij ook daadwerkelijk toelaat, dat doet Hij om een goed doel te dienen, namelijk de open baring van Zijn heerlijkheid en rechtvaardigheid. Dus vanuit God gezien heeft Zijn besluit om iets toe te laten en heeft dat toelaten zelf altijd een goed doel op het oog. De duisternis dient dus altijd het licht; en de slechtheid die vanuit het slechte werktuig voortkomt, wordt veranderd in iets goeds, namelijk de straf van de zonde. Zo is het een middel om de heerlijkheid van God te doen uitkomen. Het is dus werkelijk waar wat Augustinus zegt: “Het is ook goed dat er kwade dingen zijn, anders zou God immers niet toelaten dat er kwade dingen zijn. Hij laat niets toe tegen Zijn wil, maar Hij wil het echt.” Dezelfde auteur heeft ook heel terecht gezegd: “Wat tegen Zijn wil is, gebeurt ook niet zonder dat aan Zijn wil tekort wordt gedaan.”
+Ja en nee, omdat over het besluit van God op twee manieren gesproken wordt: letterlijk op het woord afgaand, en gerelateerd aan iets anders. Als God gewoon iets wil of iets als goed erkent, wordt dat een besluit genoemd. Daarvan is Hijzelf te zijner tijd in eigenlijke zin daadwerkelijk de werkende oorzaak. Daarom noemen we het ook een krachtig werkend besluit. We kunnen denken aan het besluit tot zaligheid van de uitverkorenen en tot het gebruik van de middeloorzaken die tot zaligheid leiden, zoals de schepping, de effectieve roeping, het geloof, de rechtvaardiging en de heiliging. Daarom spreekt God in Hosea 13:9 over Zichzelf als “uw helper”. Vervolgens is God de Auteur en oorzaak van het ‘wezen’ van alle daden, werken en eigenschappen, zowel goede als kwade. De daad of het werk door en in zichzelf is immers wat anders dan het gebrekkige in het werk of een gebrekkige eigenschap. Maar het wordt een besluit gerelateerd aan iets anders genoemd als God iets bepaalt en wil toelaten dat het gebeurt – en daarom gebeurt het te zijner tijd ook. Maar God doet dat metterdaad niet Zelf, maar Hij laat toe dat het gebeurt door de werktuigen van het kwaad. Het is daarbij niet zo dat Hij de dingen van de mensen van bovenaf alleen maar aankijkt – nee, Hij bestuurt en leidt alle dingen. Paulus getuigt dat God de farao tot het kwade verwekt heeft, en dat Hij verhardt wie Hij wil (Romeinen 9:17,18). God is niet passief((geen ledigh Godt)), maar almachtig en laat niets tegen Zijn wil in gebeuren. Daarom mag dit ook een toelatend, een sturend of een aanvoerend besluit(([besluyt] der beleidinghe)) genoemd worden. Van deze aard is het besluit over alle kwade middeloorzaken die tot het verderf leiden, zoals de val van de mens, zijn verharding, en dergelijke. Ze gebeuren immers niet ondanks God of zonder dat Hij ervan weet. Als men dat denkt, kan daar niet anders dan atheïsme en epicurisme uit voortvloeien. Maar hier is wel de wil van de mens de belangrijkst werkende oorzaak. Daarom wordt terecht gezegd : “Het is uw verder, Israël, dat gij u keert tegen Mij, uw helper” (Hosea 13:9). Toch worden ook deze oorzaken onder het besluit van God gesteld, want hoewel ze niet plaatsvinden dóór Zijn besluit, toch gebeuren ze ook niet zónder dat besluit. Ze gebeuren ook niet zonder het besluit waarvan de onbekende((ontbrekende)) oorzaak in God ligt – wat iets anders is dan de werkende oorzaak. Zoals God het geloof werkt in degenen die geloven, zo heeft de zonde bezit genomen van het menselijk geslacht toen God Zich met Zijn wil terugtrok. Het is als met de zon: die zorgt er uit zichzelf voor dat het dag wordt als ze opgaat en haar licht laat schijnen. En de nacht komt doordat het licht van de zon weggaat en alleen de donkerte van de aarde overblijft. Bovendien is het geen besluit om de boosheid en slechtheid toe te laten omdat het boos en slecht is, maar omdat het kwade zelf er als iets goeds uitziet. Als men naar Gods besluit kijkt, heeft het kwade zelfs de schijn van iets goeds, al is het in zichzelf kwaad. Wat God besloten heeft toe te laten en wat Hij ook daadwerkelijk toelaat, dat doet Hij om een goed doel te dienen, namelijk de open baring van Zijn heerlijkheid en rechtvaardigheid. Dus vanuit God gezien heeft Zijn besluit om iets toe te laten en heeft dat toelaten zelf altijd een goed doel op het oog. De duisternis dient dus altijd het licht; en de slechtheid die vanuit het slechte werktuig voortkomt, wordt veranderd in iets goeds, namelijk de straf van de zonde. Zo is het een middel om de heerlijkheid van God te doen uitkomen. Het is dus werkelijk waar wat Augustinus zegt: “Het is ook goed dat er kwade dingen zijn, anders zou God immers niet toelaten dat er kwade dingen zijn. Hij laat niets toe tegen Zijn wil, maar Hij wil het echt.” Dezelfde auteur heeft ook heel terecht gezegd: “Wat tegen Zijn wil is, gebeurt ook niet zonder dat aan Zijn wil tekort wordt gedaan.”
 ==== 41. Wat is het doel van de verwerping? ====
@@ Regel 294: / Regel 294: @@
 ==== 42. Hoe moeten de predikanten en ieder voor zichzelf met de leer van de predestinatie omgaan en op zichzelf toepassen? ====
-  - Men moet goed oppassen dat men niet doorslaat van het ene uiterste naar het andere. Men kan namelijk te weinig nadruk leggen op het besluit tot de zaligheid of de verdoemenis, óf net andersom juist op de dichterbij liggende middenoorzaken van de zaligheid of het verderf.
+  - Men moet goed oppassen dat men niet doorslaat van het ene uiterste naar het andere. Men kan namelijk te weinig nadruk leggen op het besluit tot de zaligheid of de verdoemenis, óf net andersom juist op de dichterbij liggende middeloorzaken van de zaligheid of het verderf.
-  - Zoals God van Zijn hoogste en eeuwige besluit via de trap van de middenoorzaken (die vrucht zijn van dat besluit) tot ons neerdaalt en zo Zijn heerlijkheid en barmhartigheid openbaart – laten we zo langs diezelfde trap en in dezelfde volgorde((Een moeilijk te hertalen passage: ‘behoudende de orden der vruchten ende effecten’.)) opklimmen tot de zekerheid van onze verkiezing. Dan zullen we merken dat deze onwrikbaar gegrond is in de onvergelijkbare((eenighste)) barmhartigheid van God.
+  - Zoals God van Zijn hoogste en eeuwige besluit via de trap van de middeloorzaken (die vrucht zijn van dat besluit) tot ons neerdaalt en zo Zijn heerlijkheid en barmhartigheid openbaart – laten we zo langs diezelfde trap en in dezelfde volgorde((Een moeilijk te hertalen passage: ‘behoudende de orden der vruchten ende effecten’.)) opklimmen tot de zekerheid van onze verkiezing. Dan zullen we merken dat deze onwrikbaar gegrond is in de onvergelijkbare((eenighste)) barmhartigheid van God.
 ==== 43. Wat moet de volgorde in de toepassing zijn? ====
-Men moet van onderen af beginnen. Dat betekent dat ieder die wil weten of hij uitverkoren is, niet van boven af, dus bij Gods verborgen besluit, moet beginnen – buiten Christus om en zonder de stem van het Evangelie te horen die in de gemeente klinkt. Anders kan het gebeuren dat hij het overstelpende licht van God niet kan verdragen. Nee, hij moet heel anders beginnen, van onderen af. Dat betekent dat hij bij de vruchten moet beginnen, namelijk de [algemene] roeping door Christus en het luisteren daarnaar. Paulus zegt in Romeinen 8 vers 30: “Die Hij tevoren bestemd heeft, dezen heeft Hij ook geroepen”. Laat hij daarna voorzichtig naderen tot de eerste oorzaak van de zaligheid. Op deze manier heeft hij een vast en betrouwbaar ankerpunt((middel)) gevonden tegen alle hevige stormen, en mag hij weten dat hij rust heeft als in een veilige haven. Laat hij ijverig zichzelf onderzoeken((ondertasten)) of hij Gods Woord graag hoort en daardoor geneigd is om God en zijn naaste lief te hebben – dat is namelijk een vrucht van wedergeboorte en heiliging. Laat hij vervolgens komen tot het geloof en zich afvragen of hij gevoelt door het geloof in Christus te zijn, anders gezegd: of hij in Christus gelooft. Vanuit het geloof moet hij komen tot de rechtvaardiging, en van de rechtvaardiging tot de krachtige en effectieve roeping [voor hem persoonlijk]. Ieder die deze gaven van God in zich ervaart, mag als een gelovige zeker zijn van zijn verkiezing.((*Johannes 1:12 *Efeziërs 1:4,5 *1 Petrus 1:20-23)) Zoals er geen sterker bewijzen kunnen zijn voor het natuurlijke leven dan de gemoedsbewegingen die iemand ervaart, zo zijn het geloof, de hoop en de liefde de ontwijfelbare bewijzen((leeringen)) van onze verkiezing. Daarnaast is er in de kinderen van God nog dat bijzondere getuigenis van de Heilige Geest, Die met onze geest getuigt dat wij kinderen van God zijn. Door die Geest roepen we ook vrijmoedig uit: “Abba, Vader” (Romeinen 8:15, Galaten 4:6). “Zijn wij nu kinderen, dan zijn wij ook erfgenamen: erfgenamen van God, en mede-erfgenamen van Christus” (Romeinen 8:17). En als we zo van het laatste tot het eerste terugkeren, [mogen we zeggen dat] we tot het leven zijn uitverkoren. Ten slotte zijn er nog de uitwendige dingen die nauw met het al genoemde verbonden zijn, en als het ware een reeks vormen: het horen van Gods Woord en de bekrachtiging daarvan door de sacramenten. Maar deze staan op de tweede plaats.
+Men moet van onderen af beginnen. Dat betekent dat ieder die wil weten of hij uitverkoren is, niet van boven af, dus bij Gods verborgen besluit, moet beginnen – buiten Christus om en zonder de stem van het Evangelie te horen die in de gemeente klinkt. Anders kan het gebeuren dat hij het overstelpende licht van God niet kan verdragen. Nee, hij moet heel anders beginnen, van onderen af. Dat betekent dat hij bij de vruchten moet beginnen, namelijk de [algemene] roeping door Christus en het luisteren daarnaar. Paulus zegt in Romeinen 8:30: “Die Hij tevoren bestemd heeft, dezen heeft Hij ook geroepen”. Laat hij daarna voorzichtig naderen tot de eerste oorzaak van de zaligheid. Op deze manier heeft hij een vast en betrouwbaar ankerpunt((middel)) gevonden tegen alle hevige stormen, en mag hij weten dat hij rust heeft als in een veilige haven. Laat hij ijverig zichzelf onderzoeken((ondertasten)) of hij Gods Woord graag hoort en daardoor geneigd is om God en zijn naaste lief te hebben – dat is namelijk een vrucht van wedergeboorte en heiliging. Laat hij vervolgens komen tot het geloof en zich afvragen of hij gevoelt door het geloof in Christus te zijn, anders gezegd: of hij in Christus gelooft. Vanuit het geloof moet hij komen tot de rechtvaardiging, en van de rechtvaardiging tot de krachtige en effectieve roeping [voor hem persoonlijk]. Ieder die deze gaven van God in zich ervaart, mag als een gelovige zeker zijn van zijn verkiezing.((*Johannes 1:12 *Efeziërs 1:4,5 *1 Petrus 1:20-23)) Zoals er geen sterker bewijzen kunnen zijn voor het natuurlijke leven dan de gemoedsbewegingen die iemand ervaart, zo zijn het geloof, de hoop en de liefde de ontwijfelbare bewijzen((leeringen)) van onze verkiezing. Daarnaast is er in de kinderen van God nog dat bijzondere getuigenis van de Heilige Geest, Die met onze geest getuigt dat wij kinderen van God zijn. Door die Geest roepen we ook vrijmoedig uit: “Abba, Vader” (Romeinen 8:15, Galaten 4:6). “Zijn wij nu kinderen, dan zijn wij ook erfgenamen: erfgenamen van God, en mede-erfgenamen van Christus” (Romeinen 8:17). En als we zo van het laatste tot het eerste terugkeren, [mogen we zeggen dat] we tot het leven zijn uitverkoren. Ten slotte zijn er nog de uitwendige dingen die nauw met het al genoemde verbonden zijn, en als het ware een reeks vormen: het horen van Gods Woord en de bekrachtiging daarvan door de sacramenten. Maar deze staan op de tweede plaats.
 ==== 44. Maar als iemand deze vruchten van het geloof, van de Geest en van de wedergeboorte nog niet in zich gevoelt, of als hij ze nog maar als heel zwak en teer ervaart, moet hij daarom van zichzelf denken dat hij tot het getal van de verworpenen behoort en zal hij dan aan zijn zaligheid wanhopen? ====
@@ Regel 322: / Regel 322: @@
   - De Zoon werpt niemand uit van degenen die Hem toebehoren,((*Johannes 6:37)) en Hij laat niet toe dat er ook maar één schaapje uit Zijn hand wordt geroofd.((*Johannes 19:28))
   - Wij moeten met een vast en stellig vertrouwen geloven in God de Vader, in Jezus Christus en in de Heilige Geest; en ook dat er een heilige, algemene christelijke Kerk is, de gemeenschap der heiligen, de vergeving van onze zonden door Christus vanwege Zijn verdiensten, de zekere opstanding van ons lichaam en het eeuwige leven.
-  - Gods besluit kan niet verhinderd en tenietgedaan worden. Hierdoor is er de troost waarvan 1 Johannes 3:14 spreekt: “Wij weten, dat wij overgegaan zijn uit de dood in het leven.” En vers 21: “Als ons hart ons niet veroordeelt, hebben wij vrijmoedigheid tegenover God.” En 1 Johannes 5:19,20: “Wij weten, dat wij uit God zijn (…) wij weten, dat de Zoon van God gekomen is en ons inzicht gegeven heeft om de Waarachtige te kennen.”
+  - Gods besluit kan niet verhinderd en tenietgedaan worden. Hierdoor is er de troost waarvan 1 Johannes 3:14 spreekt: “Wij weten, dat wij overgegaan zijn uit de dood in het leven.” En 1 Johannes 3:21: “Als ons hart ons niet veroordeelt, hebben wij vrijmoedigheid tegenover God.” En 1 Johannes 5:19,20: “Wij weten, dat wij uit God zijn en (…) dat de Zoon van God gekomen is en ons inzicht gegeven heeft om de Waarachtige te kennen.”
 ==== 48. Kunnen de uitverkorenen ook verloren gaan? ====
@@ Regel 337: / Regel 337: @@
 ==== 49. Toch lijkt het erop dat sommigen uit het boek des levens kunnen worden geschrapt, want er staat in Exodus 32:32: “Delg mij dan uit het boek dat Gij geschreven hebt.” En in Psalm 69:29 staat: “Laten zij uit het boek des levens worden uitgedelgd.” ====
-Het misverstand ontstaat uit het feit dat de oneigenlijke manier van spreken letterlijk wordt opgevat. Want wat Mozes hier zegt, is enerzijds te hoog gesproken en wordt als het ware buiten hem om en over hem gezegd, omdat hij in zijn hart zo begaan was met het volk en hij hun welzijn((saligheyt)) wilde bevorderen. Anderzijds lijkt zijn uitspraak ook enigszins voorwaardelijk, zoals dat weleens gebeuren kan. We zien dat ook als Paulus zegt: “Want zelf zou ik wel wensen van Christus verbannen te zijn ten behoeve van mijn broeders” (Romeinen 9:3). Zoveel betekenis had de heerlijkheid van God en de liefde voor zijn volk voor hem.((De hertaling van deze zin is dubieus, omdat het 17e-eeuws hier zeer onduidelijk is, misschien berustend op een druk- of zetfout. Vergelijking met het Latijnse origineel is hier van groot belang.)) In Psalm 69 bidt de profeet niet anders. Ook hier spreekt hij op een oneigenlijke manier over de huichelaars, die voor het oog kinderen van het Koninkrijk leken te zijn van wie gezegd kon worden dat ze in dat Rijk ingeschreven zijn. Maar ze komen voor de dag als mensen die níet behoren tot de vergadering van de uitverkorenen. Daarom zegt hij in het vervolg van de tekst: [“Laten zij] met de rechtvaardigen niet worden opgeschreven”. Over hen leest men in 1 Johannes 2 vers 19: “Zij zijn van ons uitgegaan, maar zij waren uit ons niet; want indien zij uit ons geweest waren, zouden zij bij ons gebleven zijn: maar aan hen moest openbaar worden, dat niet allen uit ons zijn.”
+Het misverstand ontstaat doordat deze figuurlijke manier van spreken letterlijk wordt opgevat. Want wat Mozes hier zegt, is deels met overdrijving en in vervoering gesproken, omdat hij in zijn hart zo begaan was met het volk en hij hun zaligheid wilde bevorderen, en deels ook voorwaardelijk: het zou misschien kunnen gebeuren. We zien dat ook als Paulus zegt: “Want zelf zou ik wel wensen van Christus verbannen te zijn ten behoeve van mijn broeders” (Romeinen 9:3). Zóveel waard was volgens hen Gods heerlijkheid en liefde voor de Zijnen. In Psalm 69 bidt de profeet niet anders. Ook hier spreekt hij op een oneigenlijke manier over de huichelaars, die voor het oog kinderen van het Koninkrijk leken te zijn van wie gezegd kon worden dat ze in dat Rijk ingeschreven zijn. Maar ze komen voor de dag als mensen die níet behoren tot de vergadering van de uitverkorenen. Daarom zegt hij in het vervolg van de tekst: Laten zij “met de rechtvaardigen niet worden opgeschreven.” Over hen leest men in 1 Johannes 2:19: “Zij zijn van ons uitgegaan, maar zij waren uit ons niet; want indien zij uit ons geweest waren, zouden zij bij ons gebleven zijn: maar aan hen moest openbaar worden, dat niet allen uit ons zijn.”
-==== 50. Maar volgt uit de leer van de voorbeschikking dan niet dat het onbelangrijk is hoe iemand leeft? De uitverkorenen kunnen immers toch niet meer uit hun staat vallen, wat ze ook doen! En de niet-uitverkorenen kunnen toch niet zalig worden! ====
+==== 50. Maar volgt uit de leer van de voorbeschikking niet dat het onbelangrijk is hoe iemand leeft, aangezien de uitverkorenen toch niet meer uit hun staat vallen, wat ze ook doen, en de niet-uitverkorenen toch nooit zalig kunnen worden? ====
-Zo is het beslist niet! Want:
+Beslist niet, want:
-  - Als God roept, roept Hij zó dat Hij tegelijkertijd de uitverkorenen door de Geest van wedergeboorte tot bekering brengt((wende en draije)) en hun het ware geloof en de volharding geeft. Daarbij gaat Hij de verworpenen op zo’n wijze voorbij dat ze zelf ook niet anders willen.
+  - Als God roept, roept Hij zó dat Hij tegelijkertijd de uitverkorenen door de Geest van wedergeboorte tot bekering brengt en hun het ware geloof en de volharding geeft. Daarbij gaat Hij de verworpenen op zo’n wijze voorbij dat ze zelf ook niet anders willen.
   - Het past helemaal niet bij de uitverkorenen om het besluit van hun verkiezing te misbruiken door een sterk verlangen naar de zonde. Ze kunnen alleen op hun uitverkiezing roemen, als ze een godvrezend leven leiden; anders is het tevergeefs. Want zoals God ons heeft uitverkoren tot het eeuwige leven, zo heeft Hij ons ook bereid om goede werken te doen (vgl. Efeziërs 2:10) – “opdat wij heilig en onberispelijk zouden zijn voor zijn aangezicht” (Efeziërs 1:4). Het komt nooit in de gedachten van de verworpenen op om godzalig te leven. En als het al eens gebeurt, ziet men later niets meer terug van een ijver om vroom en godvrezend te leven, behalve wanneer er toch sprake is van uitverkiezing. Dan blijkt dat ze niet tot het getal van de verworpenen, maar tot dat van de uitverkorenen behoren.

Institutie van Bucanus

Verschillen

Paginahulpmiddelen