Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- institutie:46 [26-03-2022 om 12.30 uur] – ds. J.H. Zwart
+++ institutie:46 [29-03-2022 om 10.36 uur] (huidige) – ds. J.H. Zwart
@@ Regel 77: / Regel 77: @@
 Die is van tweeërlei aard: de ene is uitwendig, fysiek, tastbaar en zichtbaar; de andere is inwendig, geestelijk en hemels, wat alleen door het verstand en het hart ervaren wordt. Ik zeg: het verstand, of de ziel, dat begiftigd is met het ‘werktuig’ dat daartoe in staat gesteld wordt, namelijk het geloof.
-//Wat is de uitwendige materie?//
+//Wat is de uitwendige materie?//\\ Ook die is van tweeërlei aard. Er is een fysieke substantie – en dat is niet iets van toevallige aard zoals water, brood en wijn; en er is de ceremoniële handeling, die door de mensen op een zekere manier maar wel op de gebruikelijke wijze wordt uitgevoerd, zoals de besnijdenis van een bepaald doel van het lichaam, de uitwendige lichamelijke afwassing, het eten en het drinken.
-Ook die is van tweeërlei aard. Er is een fysieke substantie – en dat is niet iets van toevallige aard zoals water, brood en wijn; en er is de ceremoniële handeling, die door de mensen op een zekere manier maar wel op de gebruikelijke wijze wordt uitgevoerd, zoals de besnijdenis van een bepaald doel van het lichaam, de uitwendige lichamelijke afwassing, het eten en het drinken.
+//Waarom heeft God voor de instelling van de sacramenten zulke heel gewone dingen gekozen?//\\ Omdat die daartoe zijn ingesteld, dat we onze harten in het gebruik daarvan tot boven in de hemel opheffen en ons verwonderen; we mogen dus niet blijven hangen aan de aardse voorwerpen.
-//Waarom heeft God voor de instelling van de sacramenten zulke heel gewone dingen gekozen?//
-Omdat die daartoe zijn ingesteld, dat we onze harten in het gebruik daarvan tot boven in de hemel opheffen en ons verwonderen; we mogen dus niet blijven hangen aan de aardse voorwerpen.
 ==== 10. Wat is de inwendige materie? ====
@@ Regel 228: / Regel 224: @@
     - Als een jongetje acht dagen oud was, werd het besneden; de besnijdenis moest namelijk op de achtste dag plaatsvinden.((*Genesis 17:12 *Leviticus 12:3 *Lucas 1:59 *Lucas 2:21)) Zo kwam de Here wat tegemoet aan de zwakte van de kinderen en toonde Hij ook de Vaderlijke liefde die Hij voor hen had. Rond de achtste dag zijn de kinderen namelijk wat sterker.
     - Elk kind dat geboren werd, was zeven dagen onrein vanwege het bloed, en het werd dan ook pas op de achtste dag als rein beschouwd.((*Leviticus 12:3))
-    - Het was een sacrament van de achtste dag, de dag waarop Christus tot onze rechtvaardiging verrezen is, toen Hij, gelijkgemaakt aan ons in Zijn opstanding, de zonde verdoemd had; daarover schrijft Cyprianus aan Fidum.((Libr. I, Epist. 10.))
+    - Het was een sacrament van de achtste dag, de dag waarop Christus tot onze rechtvaardiging is opgestaan, toen Hij, gelijkgemaakt aan ons, in Zijn opstanding de zonde verdoemd had.((Hierover schrijft Cyprianus aan Fidum, Libr. I, Epist. 10.))
     - Met de besnijdenis op deze dag gaf men aan dat men de doding van het vlees in de loop van heel het leven hier op aarde in praktijk moet brengen. Dat leven wordt afgebeeld door zeven dagen – het leven wordt dus voltooid in een omloop van zeven dagen, hoewel niet ten volle, want er volgt nog een achtste dag, ná dit leven.
     - We mogen niet denken dat degenen die het teken van het verbond niet hebben kunnen krijgen, dan ook geen toegang hebben tot het verbond. Er zijn namelijk ook vele kinderen vóór de bestemde achtste dag zonder besnijdenis gestorven. Daaruit blijkt ook dat deze bepaalde tijd een onderdeel is geweest van de tucht waaronder God het volk in de tijd van het Oude Testament heeft willen houden. In onze tijd is ons meer en groter vrijheid toegestaan voor wat de bediening van de Doop betreft. Wij zijn namelijk niet aan bepaalde dagen gebonden. En ook Abraham, Ismaël en zijn personeel zondigden niet tegen deze verordening om zich op de achtste dag te laten besnijden.((*Genesis 17:24)) Zij waren namelijk al oud [of op een bepaalde leeftijd gekomen]. Die vastgestelde tijd van de achtste dag gold namelijk niet in het algemeen, maar in het bijzonder voor de kinderen.
@@ Regel 241: / Regel 237: @@
   - Ze is als het ware het verbond zelf,((*Genesis 17:10)) in de vorm van een teken van het genadeverbond tussen God en Abrahams nakomelingen. Daarmee wil God hun geloof versterken en mogen ze met zekerheid weten dat ze onder de beschutting en bescherming van hun Heere zijn. Ze zijn immers Zijn eigendom [en Hij beschermt hen] tegen al hun vijanden, zoals de belofte luidt: Ik zal u tot een God zijn, en uw nageslacht na u (Genesis 17:7). Dat zijn ze op een heel bijzondere manier, waardoor God hun Zijn Geest van gerechtigheid schenkt en hen doet delen in al Zijn goederen en ten slotte in het eeuwige leven.
-  - Hierdoor wordt het volk waaruit de beloofde Verlosser moet geboren worden, door het teken en zegel van de besnijdenis van heidenen en wereldse mensen onderscheiden. Daarom worden in beeldspraak de besneden Joden soms ook wel ‘de besnijdenis’ genoemd;((*Titus 1:10)) en de onbesneden mensen of heidenen ‘de onbesnedenheid’.((*Romeinen 2:26)) En Christus wordt een ‘dienaar van besnedenen’ genoemd,((*Romeinen 15:8)) wat overigens niet wil zeggen dat Hij een dienaar van de wet is geworden, want die heeft Hij door Zijn komst in de wereld tenietgedaan of beter gezegd vervuld. Het betekent wel dat Hij een dienaar van de Joden is geweest, want Hij heeft Zich zolang Hij onder de mensen was, altijd binnen hun grenzen opgehouden. Daar getuigt Hijzelf van in Matteüs 19:24. Het is wel zo dat Hij gewild heeft dat het evangelie te zijner tijd aan de heidenen verkondigd moest worden.((*Johannes 10:21)) Maar de Joden worden voornamelijk van de heidenen en ook onder elkaar onderscheiden door de geestelijke en inwendige besnijdenis. Vanwege deze twee ‘soorten’ besnijdenis, de uitwendige en de inwendige, heeft Paulus twee soorten Joden onderscheiden.((*Romeinen 2:28,29)) Stefanus heeft ten slotte de Joden die in hun zonden en verdorven natuur bleven en daarin ondergingen, ‘onbesnedenen van hart en oren’ genoemd.((*Handelingen 7:51)) Zij konden en wilden het woord van God namelijk niet horen, zoals ook voor ons van nature geldt.
+  - Hierdoor wordt het volk waaruit de beloofde Verlosser moet geboren worden, door het teken en zegel van de besnijdenis van heidenen en wereldse mensen onderscheiden. Daarom worden in beeldspraak de besneden Joden soms ook wel ‘de besnijdenis’ genoemd;((*Titus 1:10)) en de onbesneden mensen of heidenen ‘de onbesnedenheid’.((*Romeinen 2:26)) En Christus wordt een ‘dienaar van besnedenen’ genoemd,((*Romeinen 15:8)) wat overigens niet wil zeggen dat Hij een dienaar van de wet is geworden, want die heeft Hij door Zijn komst in de wereld tenietgedaan of beter gezegd vervuld. Het betekent wel dat Hij een dienaar van de Joden is geweest, want Hij heeft Zich zolang Hij onder de mensen was, altijd binnen hun grenzen opgehouden. Daar getuigt Hijzelf van in Matteüs 15:24. Het is wel zo dat Hij gewild heeft dat het evangelie te zijner tijd aan de heidenen verkondigd moest worden.((*Johannes 10:21)) Maar de Joden worden voornamelijk van de heidenen en ook onder elkaar onderscheiden door de geestelijke en inwendige besnijdenis. Vanwege deze twee ‘soorten’ besnijdenis, de uitwendige en de inwendige, heeft Paulus twee soorten Joden onderscheiden.((*Romeinen 2:28,29)) Stefanus heeft ten slotte de Joden die in hun zonden en verdorven natuur bleven en daarin ondergingen, ‘onbesnedenen van hart en oren’ genoemd.((*Handelingen 7:51)) Zij konden en wilden het woord van God namelijk niet horen, zoals ook voor ons van nature geldt.
   - Hierdoor worden de besnedenen vermaand om te doen wat ze verplicht zijn te doen. In de wetenschap dat de beloofde weldaden hun toekomen, moeten zij in het verbond blijven en behoren ze zich te versterken door de Here in tegenspoed en voorspoed aan te roepen en te wijzen op het teken van de goddelijke beloften van het verbond. We zien hiervan een voorbeeld in de geschiedenis van Jonathan en David, toen de laatste tegen Goliath zou strijden.((*1 Samuël 17:25))
   - Door de besnijdenis krijgen zij ook onderwijs over de verdorvenheid van hun natuur, want die kan niet hersteld worden zonder bloedvergieten. Maar tegelijk wordt hun gewezen op het toekomstige en gezegende Zaad[, namelijk Christus].
@@ Regel 292: / Regel 288: @@
 Er zijn hier drie manieren te onderscheiden. De eerste twee zagen op het jaarlijkse Pascha, dat altijd moest gehouden worden; en de derde had betrekking op het eerste Pascha dat in Egypte gehouden en gevierd werd.
-  - Het werd gehouden op de tiende dag van de maand Nisan, die ook wel Abib genoemd wordt((*Exodus 13:4)) – dat is een strohalm met een aar, want de gerst had in dat land omstreeks die tijd al aren – of in de maand van de nieuwe vruchten. Dat was een teken van vernieuwing in een tijd dat gewoonlijk alle dingen weer tot nieuw leven kwamen en bomen en struiken weer blad en knoppen kregen. In het Grieks spreken we van //xanticos//, de lentemaand((Bucanus spreekt over Rosmaent, een naam die in het WNT niet voorkomt; daarom is hier voor ‘lentemaand’ gekozen.)), die voor een deel overeenkomt met onze maand maart en voor een deel met de maand april. Bij de Joden was dit de eerste maand van het heilige, ‘kerkelijke’ of ‘wettische’ jaar; dus van de cyclus van de jaarlijkse godsdienstige feesten. Dat jaar begon als de dag en de nacht in de lente even lang waren. Wat het jubeljaar betreft – het jaar van de rust als het land braak moest blijven liggen – en het burgerlijke jaar met al zijn gewone handelingen – dat begon in de maand september, dus vanaf de zevende maand, die de Chaldeeën //tifti// noemden. Dat was dus vanaf de tijd dat dag en nacht in de herfst even lang duurden. Velen zijn van mening dat omstreeks die tijd de wereld is geschapen, omdat de aarde direct na de schepping rijpe vruchten gedragen heeft, zodat ze ook direct in een volgroeide situatie waren. De Joden beginnen iedere maand ook te berekenen vanaf de tijd dat er nieuwe maan is. Ze noemen het een ‘maand’ als de maan haar loop eenmaal rondom het firmament is gegaan.
+  - Het werd gehouden op de tiende dag van de maand Nisan, die ook wel Abib genoemd wordt((*Exodus 13:4)) – dat is een strohalm met een aar, want de gerst had in dat land omstreeks die tijd al aren – of in de maand van de nieuwe vruchten. Dat was een teken van vernieuwing in een tijd dat gewoonlijk alle dingen weer tot nieuw leven kwamen en bomen en struiken weer blad en knoppen kregen. In het Grieks spreken we van //xanticos//, de lentemaand((Bucanus spreekt over Rosmaent, een naam die in het WNT niet voorkomt; daarom is hier voor ‘lentemaand’ gekozen.)), die voor een deel overeenkomt met onze maand maart en voor een deel met de maand april. Bij de Joden was dit de eerste maand van het heilige, ‘kerkelijke’ of ‘wettische’ jaar; dus van de cyclus van de jaarlijkse godsdienstige feesten. Dat jaar begon als de dag en de nacht in de lente even lang waren. Wat het jubeljaar betreft – het jaar van de rust als het land braak moest blijven liggen – en het burgerlijke jaar met al zijn gewone handelingen – dat begon in de maand september, dus vanaf de zevende maand, die de Chaldeeën //tifti// noemden. Dat was dus vanaf de tijd dat dag en nacht in de herfst even lang duurden. Velen zijn van mening dat omstreeks die tijd de wereld is geschapen, omdat de aarde direct na de schepping rijpe vruchten gedragen heeft, zodat ze ook direct in een volgroeide situatie waren. De Joden beginnen iedere maand ook te berekenen vanaf de tijd dat er nieuwe maan is. Ze noemen het een ‘maand’ als de maan haar loop eenmaal rondom het firmament is gegaan.\\ Welnu, op de tiende dag van die lentemaand moest de vader van elk huisgezin van de kudde een lam afzonderen, of in plaats van een lam een geit. Aan dat dier mocht niets mankeren; het moest een jaar oud zijn, maar niet ouder, eventueel wel iets jonger. Op de veertiende dag moest het “tussen de twee avonden” geslacht worden. Die tijd begon op het negende uur, als men het avondoffer begon te offeren, en duurde tot in de nacht. De eerste avond was die van de vallende dag, vanaf het negende uur; de tweede was die van de aanstaande nacht vanaf het twaalfde uur van de dag, dus het laatste gedeelte ervan. Dat geslachte lam moest in zijn geheel, dus met kop, poten, beenderen en ingewanden in het vuur gebraden worden.
+  - Het hele gezin moest met dankbaarheid van dat lam eten. Als het hele lam voor het gezin teveel was, moest men er ook de buren bijhalen. Vanwege het haastige vertrek uit Egypte moesten ze het eten met ongedesemd of ongezuurd brood. En daar moesten ze bittere kruiden aan toevoegen, zodat ze herinnerd werden aan hun vroegere toestand en hun bittere slavernij in Egypte.
-Welnu, op de tiende dag van die lentemaand moest de vader van elk huisgezin van de kudde een lam afzonderen, of in plaats van een lam een geit. Aan dat dier mocht niets mankeren; het moest een jaar oud zijn, maar niet ouder, eventueel wel iets jonger. Op de veertiende dag moest het “tussen de twee avonden” geslacht worden. Die tijd begon op het negende uur, als men het avondoffer begon te offeren, en duurde tot in de nacht. De eerste avond was die van de vallende dag, vanaf het negende uur; de tweede was die van de aanstaande nacht vanaf het twaalfde uur van de dag, dus het laatste gedeelte ervan. Dat geslachte lam moest in zijn geheel, dus met kop, poten, beenderen en ingewanden in het vuur gebraden worden.
+  - De Israëlieten moesten een bundel hysop dopen in het bloed dat ze in een schaal hadden opgevangen, en daarmee moesten ze de bovendorpel en de beide zijposten van ieder huis bestrijken. Als de Heere bij het slaan van de Egyptenaren het bloed zag, zou Hij daardoor aan hun deur en huis voorbijgaan en niet toestaan dat de verderfengel in het huis ging om hen te doden. Ze moesten het ook met hun reismantel aan, met geschoeide voeten en met de staf in hun hand in grote haast eten, als mensen die klaar stonden en erop voorbereid waren om op reis te gaan. En als er iets van overschoot, moesten ze het in het vuur verbranden. Ze mochten tot de morgen toe de deur van hun huis niet uit om zich niet te vermengen met de Egyptenaren, maar ze moesten zich stilhouden en in veiligheid achter het bloed schuilen.((*Exodus 12:2 e.v. *Leviticus 23:5 *Numeri 9:2))\\ Deze ceremonie van het bestrijken van de bovendorpel en de zijposten, het staande en met haast eten van het lam met de reismantel aan, het geschoeid en reisvaardig zijn, en het niet mogen verlaten van het huis vóór de morgen aanbrak – dat alles was een speciaal gebod geweest voor die ene nacht, toen het volk uit Egypte vertrok en men dat land in haast moest verlaten. Dat moeten we wel weten! Dit gold alleen voor de viering van het Pascha in Egypte. Daarom wordt er over deze ceremonie niet opnieuw gesproken bij de instelling van het jaarlijks te vieren Pascha.((*Exodus 12:14 e.v.))\\ Het staat dus vast dat Christus niets tegen de Wet heeft gedaan toen Hij bij het eten van het paaslam aan de tafel aanlag, en na die maaltijd naar de olijven-hof is gegaan, zoals de evangelisten vertellen. We moeten er ook de aandacht op vestigen dat het paaslam na de verovering van het land Kanaän niet door ieder in zijn eigen huis geslacht werd, zoals dat in Egypte gebeurde. Dat slachten gebeurde nu door de levieten in de tempel, vlak vóór de ark.((*2 Kronieken 35:11)) Het lam werd echter wel door ieder met een aantal personen in zijn eigen huis tijdens de maaltijd gegeten.
-Het hele gezin moest met dankbaarheid van dat lam eten. Als het hele lam voor het gezin teveel was, moest men er ook de buren bijhalen. Vanwege het haastige vertrek uit Egypte moesten ze het eten met ongedesemd of ongezuurd brood. En daar moesten ze bittere kruiden aan toevoegen, zodat ze herinnerd werden aan hun vroegere toestand en hun bittere slavernij in Egypte.
-De Israëlieten moesten een bundel hysop dopen in het bloed dat ze in een schaal hadden opgevangen, en daarmee moesten ze de bovendorpel en de beide zijposten van ieder huis bestrijken. Als de Heere bij het slaan van de Egyptenaren het bloed zag, zou Hij daardoor aan hun deur en huis voorbijgaan en niet toestaan dat de verderfengel in het huis ging om hen te doden. Ze moesten het ook met hun reismantel aan, met geschoeide voeten en met de staf in hun hand in grote haast eten, als mensen die klaar stonden en erop voorbereid waren om op reis te gaan. En als er iets van overschoot, moesten ze het in het vuur verbranden. Ze mochten tot de morgen toe de deur van hun huis niet uit om zich niet te vermengen met de Egyptenaren, maar ze moesten zich stilhouden en in veiligheid achter het bloed schuilen.((*Exodus 12:2 e.v. *Leviticus 23:5 *Numeri 9:2))
-Deze ceremonie van het bestrijken van de bovendorpel en de zijposten, het staande en met haast eten van het lam met de reismantel aan, het geschoeid en reisvaardig zijn, en het niet mogen verlaten van het huis vóór de morgen aanbrak – dat alles was een speciaal gebod geweest voor die ene nacht, toen het volk uit Egypte vertrok en men dat land in haast moest verlaten. Dat moeten we wel weten! Dit gold alleen voor de viering van het Pascha in Egypte. Daarom wordt er over deze ceremonie niet opnieuw gesproken bij de instelling van het jaarlijks te vieren Pascha.((*Exodus 12:14 e.v.))
-Het staat dus vast dat Christus niets tegen de Wet heeft gedaan toen Hij bij het eten van het paaslam aan de tafel aanlag, en na die maaltijd naar de olijven-hof is gegaan, zoals de evangelisten vertellen. We moeten er ook de aandacht op vestigen dat het paaslam na de verovering van het land Kanaän niet door ieder in zijn eigen huis geslacht werd, zoals dat in Egypte gebeurde. Dat slachten gebeurde nu door de levieten in de tempel, vlak vóór de ark.((*2 Kronieken 35:11)) Het lam werd echter wel door ieder met een aantal personen in zijn eigen huis tijdens de maaltijd gegeten.
 ==== 39. Waarvoor dienen al de dingen die over het paaslam gezegd zijn? ====
@@ Regel 308: / Regel 296: @@
   - Als gedenkteken van wat gebeurd is, namelijk de weldaad van God waardoor de Israëlieten in die bewuste nacht in Egypte bewaard werden door de engel des Heren die alle eerstgeborenen in Egypte doodde; maar voorbijging aan de Israëlitische huizen die met bloed bestreken waren.
   - Als profetie en voorbeeld voor wat in de toekomst zou gebeuren, namelijk dat Christus op de bestemde tijd – door Paulus de volheid des tijds genoemd((*Galaten 4:4)) – naar de wereld zou worden gezonden.
+    - God eiste een lam dat zonder gebrek en zonder enige smet was. Het werd afgezonderd van de rest van de kudde, om hierdoor al te weten dat er om God te verzoenen een kostbaarder verzoeningsoffer nodig was dan men in het hele menselijke geslacht kon vinden. Het moest een onschuldig lam zijn om daardoor uit te beelden hoe onschuldig hét Lam was. Hij was afgezonderd van de zondaren en aan de Vader gehoorzaam, en daardoor vervulde Hij de wet op een volkomen manier. Hij was getooid in hemelse zuiverheid en daarom werd Hij door de Heilige Geest in de maagd [Maria] ontvangen om de zonden van de mensen weg te nemen.
-  - God eiste een lam dat zonder gebrek en zonder enige smet was. Het werd afgezonderd van de rest van de kudde, om hierdoor al te weten dat er om God te verzoenen een kostbaarder verzoeningsoffer nodig was dan men in het hele menselijke geslacht kon vinden. Het moest een onschuldig lam zijn om daardoor uit te beelden hoe onschuldig hét Lam was. Hij was afgezonderd van de zondaren en aan de Vader gehoorzaam, en daardoor vervulde Hij de wet op een volkomen manier. Hij was getooid in hemelse zuiverheid en daarom werd Hij door de Heilige Geest in de maagd [Maria] ontvangen om de zonden van de mensen weg te nemen.
+    - Het moest een mannetjeslam zijn, om daarmee aan te geven dat het Lam machtig en sterk zou worden. Het Lam werd in de Persoon Jezus begiftigd met mannelijke kracht om de zonden van de wereld weg te nemen, het rijk van de zonden uit te roeien en ons te verlossen van de dienstbaarheid aan de zonde en de duivel. Zo klonk het al in de tekst van Jesaja 53:12: “met machtigen zal hij de buit verdelen”; en ook in Psalm 68:19: “U bent opgevaren naar omhoog, U hebt gevangenen weggevoerd, U hebt gaven genomen om uit te delen onder de mensen” (HSV).((*Psalm 2:9)) Het moest echter ook een eenjarig lam zijn, dus nog teer en zwak. Naar Zijn menselijke natuur was het Lam vertrouwd met ziekte,((*Jesaja 53:3)) want Hij moest zijn als “een die in alle dingen op gelijke wijze als wij is verzocht geweest, doch zonder te zondigen” (Hebreeën 4:15).
-  - Het moest een mannetjeslam zijn, om daarmee aan te geven dat het Lam machtig en sterk zou worden. Het Lam werd in de Persoon Jezus begiftigd met mannelijke kracht om de zonden van de wereld weg te nemen, het rijk van de zonden uit te roeien en ons te verlossen van de dienstbaarheid aan de zonde en de duivel. Zo klonk het al in de tekst van Jesaja 53:12: “met machtigen zal hij de buit verdelen”; en ook in Psalm 68:19: “U bent opgevaren naar omhoog, U hebt gevangenen weggevoerd, U hebt gaven genomen om uit te delen onder de mensen” (HSV).((*Psalm 2:9)) Het moest echter ook een eenjarig lam zijn, dus nog teer en zwak. Naar Zijn menselijke natuur was het Lam vertrouwd met ziekte,((*Jesaja 53:3)) want Hij moest zijn als “een die in alle dingen op gelijke wijze als wij is verzocht geweest, doch zonder te zondigen” (Hebreeën 4:15).
+    - God wilde dat het lam vier dagen lang verzorgd zou worden, namelijk vanaf de tiende dag van de eerste maand tot het einde van de veertiende dag. Daarmee werd aangegeven dat Christus niet direct na Zijn geboorte gedood zou worden, maar dat Hij een tijdlang – een tijd die door de Vader was bepaald – het Evangelie in het openbaar zou verkondigen en bevestigen.
-  - God wilde dat het lam vier dagen lang verzorgd zou worden, namelijk vanaf de tiende dag van de eerste maand tot het einde van de veertiende dag. Daarmee werd aangegeven dat Christus niet direct na Zijn geboorte gedood zou worden, maar dat Hij een tijdlang – een tijd die door de Vader was bepaald – het Evangelie in het openbaar zou verkondigen en bevestigen.
+    - Het moest “tussen de avonden”, dus in de schemering, geslacht worden om daarmee uit te beelden dat dit Lam ten slotte in de avond van de dagen, dus in de volheid van de tijd((*Galaten 4:4)) of in de jongste tijd, voor de mensen – dus voor al degenen die in het boek des levens geschreven staan – door heel de menigte zou gedood worden.
-  - Het moest “tussen de avonden”, dus in de schemering, geslacht worden om daarmee uit te beelden dat dit Lam ten slotte in de avond van de dagen, dus in de volheid van de tijd((*Galaten 4:4)) of in de jongste tijd, voor de mensen – dus voor al degenen die in het boek des levens geschreven staan – door heel de menigte zou gedood worden.
+    - De deurposten moesten met het bloed van het lam besprengd worden. Daarmee moest men aangeven dat al de harten van de gelovigen besprengd, gedoopt, getekend, gezuiverd en geheiligd moesten worden door het geloof dat op de verdiensten van het Lam steunt. De besprenging moest gebeuren met een bundeltje hysop, dat wil zeggen: door de zuiverende kracht van de Heilige Geest. Daarvan wordt gesproken in Psalm 51:9: “Ontzondig mij met hysop, dan ben ik rein.” En in 1 Petrus 1:2 lezen we: “In heiliging door de Geest, tot gehoorzaamheid en besprenging met het bloed van Jezus Christus”, terwijl de apostel in vers 19 zegt: [“Gij zijt vrijgekocht] met het kostbare bloed van Christus, als van een onberispelijk en vlekkeloos lam.” Bovendien wordt de duivel, de verderver, door het bloed van Christus uit onze hart geweerd, als de posten ervan met het bloed besprengd zijn. Dan worden wij bewaard voor Gods toorn en worden alle dingen “door het bloed zijns kruises” verzoend, “hetzij wat op de aarde. hetzij wat in de hemelen is” (Kolossenzen 1:20).
-  - De deurposten moesten met het bloed van het lam besprengd worden. Daarmee moest men aangeven dat al de harten van de gelovigen besprengd, gedoopt, getekend, gezuiverd en geheiligd moesten worden door het geloof dat op de verdiensten van het Lam steunt. De besprenging moest gebeuren met een bundeltje hysop, dat wil zeggen: door de zuiverende kracht van de Heilige Geest. Daarvan wordt gesproken in Psalm 51:9: “Ontzondig mij met hysop, dan ben ik rein.” En in 1 Petrus 1:2 lezen we: “In heiliging door de Geest, tot gehoorzaamheid en besprenging met het bloed van Jezus Christus”, terwijl de apostel in vers 19 zegt: [“Gij zijt vrijgekocht] met het kostbare bloed van Christus, als van een onberispelijk en vlekkeloos lam.” Bovendien wordt de duivel, de verderver, door het bloed van Christus uit onze hart geweerd, als de posten ervan met het bloed besprengd zijn. Dan worden wij bewaard voor Gods toorn en worden alle dingen “door het bloed zijns kruises” verzoend, “hetzij wat op de aarde. hetzij wat in de hemelen is” (Kolossenzen 1:20).
+    - Door de andere ceremoniën heeft God te kennen gegeven dat men het Lam Christus geheel en al, met hoofd, voeten en ingewanden – dus niet uit elkaar gescheurd – door het geloof moet eten en Hem in het hart moet afdrukken. Zelf zegt Hij het zo: “Mijn vlees is ware spijs en mijn bloed is ware drank. Wie mijn vlees eet en mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven” (Johannes 6:55,56).
-  - Door de andere ceremoniën heeft God te kennen gegeven dat men het Lam Christus geheel en al, met hoofd, voeten en ingewanden – dus niet uit elkaar gescheurd – door het geloof moet eten en Hem in het hart moet afdrukken. Zelf zegt Hij het zo: “Mijn vlees is ware spijs en mijn bloed is ware drank. Wie mijn vlees eet en mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven” (Johannes 6:55,56).
+    - Men moest het lam gewoonlijk met de buren eten; dat wil zeggen: met de heidenen. De heidenen moesten immers door de stem van het Evangelie tot de gemeenschap met Christus gebracht worden.
-  - Men moest het lam gewoonlijk met de buren eten; dat wil zeggen: met de heidenen. De heidenen moesten immers door de stem van het Evangelie tot de gemeenschap met Christus gebracht worden.
+    - Men moest het lam niet rauw eten en ook niet in water gekookt, maar het moest als het ware door het vuur van Gods oordeel gebraden worden. Zo was het beproefd door de vuurbrand van het kruis en de benauwdheden. Het wijst er ook op dat men alle huichelarij, de ergernis ten aanzien van het kruis, de vleselijke zorgeloosheid en alle menselijke overwegingen en gedachten over goddelijke zaken moet afleggen en uitbannen.
-  - Men moest het lam niet rauw eten en ook niet in water gekookt, maar het moest als het ware door het vuur van Gods oordeel gebraden worden. Zo was het beproefd door de vuurbrand van het kruis en de benauwdheden. Het wijst er ook op dat men alle huichelarij, de ergernis ten aanzien van het kruis, de vleselijke zorgeloosheid en alle menselijke overwegingen en gedachten over goddelijke zaken moet afleggen en uitbannen.
+    - Men moest het allereerst eten met ongezuurde broden van oprechtheid en waarheid, zoals in 1 Korintiërs 5:7,8 gezegd wordt: “Doet het oude zuurdeeg weg, opdat gij een vers deeg moogt zijn (…). Want ook ons paaslam is geslacht: Christus. Laten wij derhalve feest vieren (…) met het ongezuurde brood van reinheid en waarheid.” Het moet dus zonder zuurdeeg gegeten worden. Daarmee wordt niet het zuurdeeg van het Koninkrijk der hemelen bedoeld, waarover in Matteüs 13:33 gesproken wordt. Daar staat namelijk: “Het Koninkrijk der hemelen is gelijk aan een zuurdesem …”. Nee, hier gaat het over de oude zuurdesem van goddeloosheid en ongerechtigheid, over de slechtheid van een Herodes met zijn kwade geweten, en over de verkeerde leer van de Farizeeën. De Here Jezus spreekt daarvan in Matteüs 16:6,11,12: “Wacht u voor de zuurdesem der Farizeeën en Sadduceeën.” En ten slotte ook zonder de zuurdesem van een slechte handel en wandel, waarover de apostel getuigt: “Een weinig zuurdeeg maakt het gehele deeg zuur” (Galaten 5:9).((*1 Korintiërs 5:6))\\ Men moest het vervolgens ook eten met bittere kruiden of sauzen. Dit wijst erop dat men de bittere dienstbaarheid aan de zonde en de andere vijanden die ons onderdrukten, moest verafschuwen. Het wil ook zeggen dat men met bitterheid en verslagenheid van het hart, en ook met een ernstige boetvaardigheid en droefheid over de zonde moet zuchten. Zo moeten we de overblijfselen van de oude Adam doden, en met een brandend hart verlangen naar de genade van Christus.
-  - Men moest het allereerst eten met ongezuurde broden van oprechtheid en waarheid, zoals in 1 Korintiërs 5:7,8 gezegd wordt: “Doet het oude zuurdeeg weg, opdat gij een vers deeg moogt zijn (…). Want ook ons paaslam is geslacht: Christus. Laten wij derhalve feest vieren (…) met het ongezuurde brood van reinheid en waarheid.” Het moet dus zonder zuurdeeg gegeten worden. Daarmee wordt niet het zuurdeeg van het Koninkrijk der hemelen bedoeld, waarover in Matteüs 13:33 gesproken wordt. Daar staat namelijk: “Het Koninkrijk der hemelen is gelijk aan een zuurdesem …”. Nee, hier gaat het over de oude zuurdesem van goddeloosheid en ongerechtigheid, over de slechtheid van een Herodes met zijn kwade geweten, en over de verkeerde leer van de Farizeeën. De Here Jezus spreekt daarvan in Matteüs 16:6,11,12: “Wacht u voor de zuurdesem der Farizeeën en Sadduceeën.” En ten slotte ook zonder de zuurdesem van een slechte handel en wandel, waarover de apostel getuigt: “Een weinig zuurdeeg maakt het gehele deeg zuur” (Galaten 5:9).((*1 Korintiërs 5:6))
+    - God heeft hun die het paaslam aten, daarmee willen leren dat ze als reizigers gekleed moesten zijn. Ze moesten de gordel van de waarheid dragen, zoals de apostel daarover spreekt in Efeziërs 6:14, en de lendenen omgord hebben. Daarmee zou men des te beter toegerust zijn om de weg van Gods geboden te gaan. Door de gordel van het geloof en de gerechtigheid kan men het vleselijke verstand, de begeerten en de zondige lusten die tegen de Geest strijden, intomen en eronder houden. Ze moeten ook geschoeid zijn, dat wil zeggen de bereidvaardigheid van het Evangelie hebben om de voortgang daarvan te bevorderen. Zo toegerust met de kennis van het Evangelie des vredes, moet men vele malen de strijd aangaan, veel gevaren trotseren en alle voorkomende ergerlijke omstandigheden en oorzaken van zonde in het oog houden. Al deze zaken vormen gevaren die als distels, doornen en slangen te werk gaan, waardoor de voeten van hen die God vrezen soms gepijnigd worden. Maar bovendien moet men steunen op de geestelijke staf van de beloften van Gods Woord. Daarmee kunnen ze een rechte weg gaan, en als ze struikelen zich daarmee weer oprichten. De psalmdichter spreekt hiervan in Psalm 23:4: “Uw stok en uw staf, die vertroosten mij.”
+    - Het lam moest gegeten worden door mensen die bleven staan en haast hadden. Dat wil zeggen: door mensen die op de weg van dit sterfelijke leven niet ergens vermoeid gaan zitten en niet treuzelen in het geestelijke Egypte of Babel. Nee, zij moeten het rijk van de satan met haast verlaten en – zoals vrome reizigers dat horen te doen – zich al zuchtend en zwoegend weghaasten uit het jammerdal van dit leven naar het hemelse vaderland om daar het burgerschap te ontvangen.
-Men moest het vervolgens ook eten met bittere kruiden of sauzen. Dit wijst erop dat men de bittere dienstbaarheid aan de zonde en de andere vijanden die ons onderdrukten, moest verafschuwen. Het wil ook zeggen dat men met bitterheid en verslagenheid van het hart, en ook met een ernstige boetvaardigheid en droefheid over de zonde moet zuchten. Zo moeten we de overblijfselen van de oude Adam doden, en met een brandend hart verlangen naar de genade van Christus.
+    - Het lam moest ook binnenshuis gegeten worden. Dat wil zeggen dat men de geestelijke gemeenschap der gelovigen in het ene lichaam en in het hoofd Christus moet realiseren en onderhouden.
+    - God wilde niet dat er ook maar één been van dat lam gebroken zou worden. Met dat voorbeeld wilde Hij aangeven dat het zo ook met Zijn Zoon zou gebeuren. Juist omdat Zijn benen niet gebroken werden (Johannes 19:33), moest dat als een zichtbaar teken erkend worden als bewijs dat Hij het ware Pascha is.
-God heeft hun die het paaslam aten, daarmee willen leren dat ze als reizigers gekleed moesten zijn. Ze moesten de gordel van de waarheid dragen, zoals de apostel daarover spreekt in Efeziërs 6:14, en de lendenen omgord hebben. Daarmee zou men des te beter toegerust zijn om de weg van Gods geboden te gaan. Door de gordel van het geloof en de gerechtigheid kan men het vleselijke verstand, de begeerten en de zondige lusten die tegen de Geest strijden, intomen en eronder houden. Ze moeten ook geschoeid zijn, dat wil zeggen de bereidvaardigheid van het Evangelie hebben om de voortgang daarvan te bevorderen. Zo toegerust met de kennis van het Evangelie des vredes, moet men vele malen de strijd aangaan, veel gevaren trotseren en alle voorkomende ergerlijke omstandigheden en oorzaken van zonde in het oog houden. Al deze zaken vormen gevaren die als distels, doornen en slangen te werk gaan, waardoor de voeten van hen die God vrezen soms gepijnigd worden. Maar bovendien moet men steunen op de geestelijke staf van de beloften van Gods Woord. Daarmee kunnen ze een rechte weg gaan, en als ze struikelen zich daarmee weer oprichten. De psalmdichter spreekt hiervan in Psalm 23:4: “Uw stok en uw staf, die vertroosten mij.”
-Het lam moest gegeten worden door mensen die bleven staan en haast hadden. Dat wil zeggen: door mensen die op de weg van dit sterfelijke leven niet ergens vermoeid gaan zitten en niet treuzelen in het geestelijke Egypte of Babel. Nee, zij moeten het rijk van de satan met haast verlaten en – zoals vrome reizigers dat horen te doen – zich al zuchtend en zwoegend weghaasten uit het jammerdal van dit leven naar het hemelse vaderland om daar het burgerschap te ontvangen.
-Het lam moest ook binnenshuis gegeten worden. Dat wil zeggen dat men de geestelijke gemeenschap der gelovigen in het ene lichaam en in het hoofd Christus moet realiseren en onderhouden.
-God wilde niet dat er ook maar één been van dat lam gebroken zou worden. Met dat voorbeeld wilde Hij aangeven dat het zo ook met Zijn Zoon zou gebeuren. Juist omdat Zijn benen niet gebroken werden (Johannes 19:33), moest dat als een zichtbaar teken erkend worden als bewijs dat Hij het ware Pascha is.
 ==== 40. Waarom heeft Christus Zijn Heilig Avondmaal in plaats van het sacrament van het Pascha ingesteld? ====
@@ Regel 359: / Regel 343: @@
 Er zijn er wel meer geweest, zoals de sabbat, de ark van het verbond, de wassingen en dergelijke, maar deze behoren in strikte zin gesproken toch veel meer een voorbeeld genoemd te worden dan een sacrament. Ze worden namelijk nergens met de sacramenten van het Nieuwe Testament vergeleken, maar de belangrijkste reden is wel dat ze de belofte van genade meer verklaren dan ze door toe-eigening aan ieder persoonlijk verzegelen.
-I.
+  - De sabbat of rustdag – zo genoemd naar het Hebreeuwse woord voor ‘rusten’ – was onder de wet [in het Oude Testament] ingesteld om die dag te besteden aan de dienst van God, dus om te bidden en te preken, te offeren en aalmoezen te geven en de gemeente in het geloof op te voeden en te versterken.((*Lucas 4:16)) Het doel ervan was dat de Israëlieten zichzelf en hun personeel niet zouden vermoeien door altijd maar te werken,((*Exodus 23:12)) maar juist dat ze altijd zouden denken aan de werken van God in de schepping,((*Genesis 2:1,2)) aan de verlossing uit de dienstbaarheid in Egypte en aan de verlossing door Christus. Zo is deze dag ook een zegel of pand en een getuigenis van de heiliging, die duidelijk maakt dat de Here alleen Zijn volk door Zijn Geest heiligt; zie Exodus 31:13, waar we lezen dat de sabbat “een teken [is] tussen Mij en u, van geslacht tot geslacht, zodat gij weet dat Ik de Here ben, die u heilig.” Paulus zegt daarvan dat dit ook door Christus gebeurt, “want Hij, die heiligt, en zij, die geheiligd worden, zijn allen uit één” (Hebreeën 2:11). De sabbat is ook een teken van de altijddurende en geestelijke rustdag, waarin wij moeten ophouden met elk werk van dienstbaarheid. Dat wil zeggen: we moeten de zonden nalaten en afzien van onze eigen wil, God Zijn werk in ons laten verrichten, en ons door Christus in God verheugen. De sabbat is ook een schaduw van de hemelse rustdag, dus van de eeuwige rust in God, die wij door het geloof zullen ontvangen als we uit ons vlees met zijn moeiten ontbonden zullen zijn. Dan zullen we ons in God verblijden en in Hem rusten; “en het zal geschieden van nieuwe maan tot nieuwe maan en van sabbat tot sabbat” (Jesaja 66:23).
+  - De ark van het verbond leert drie dingen:
-De sabbat of rustdag – zo genoemd naar het Hebreeuwse woord voor ‘rusten’ – was onder de wet [in het Oude Testament] ingesteld om die dag te besteden aan de dienst van God, dus om te bidden en te preken, te offeren en aalmoezen te geven en de gemeente in het geloof op te voeden en te versterken.((*Lucas 4:16)) Het doel ervan was dat de Israëlieten zichzelf en hun personeel niet zouden vermoeien door altijd maar te werken,((*Exodus 23:12)) maar juist dat ze altijd zouden denken aan de werken van God in de schepping,((*Genesis 2:1,2)) aan de verlossing uit de dienstbaarheid in Egypte en aan de verlossing door Christus. Zo is deze dag ook een zegel of pand en een getuigenis van de heiliging, die duidelijk maakt dat de Here alleen Zijn volk door Zijn Geest heiligt; zie Exodus 31:13, waar we lezen dat de sabbat “een teken [is] tussen Mij en u, van geslacht tot geslacht, zodat gij weet dat Ik de Here ben, die u heilig.” Paulus zegt daarvan dat dit ook door Christus gebeurt, “want Hij, die heiligt, en zij, die geheiligd worden, zijn allen uit één” (Hebreeën 2:11). De sabbat is ook een teken van de altijddurende en geestelijke rustdag, waarin wij moeten ophouden met elk werk van dienstbaarheid. Dat wil zeggen: we moeten de zonden nalaten en afzien van onze eigen wil, God Zijn werk in ons laten verrichten, en ons door Christus in God verheugen. De sabbat is ook een schaduw van de hemelse rustdag, dus van de eeuwige rust in God, die wij door het geloof zullen ontvangen als we uit ons vlees met zijn moeiten ontbonden zullen zijn. Dan zullen we ons in God verblijden en in Hem rusten; “en het zal geschieden van nieuwe maan tot nieuwe maan en van sabbat tot sabbat” (Jesaja 66:23).
+    - Christus is de Bewerker van het verbond tussen God en de uitverkorenen.
+    - Ze was een zichtbaar getuigenis van Gods tegenwoordigheid. In Exodus 25:22 zegt de Here tegen Mozes: “Ik zal dáár met u samenkomen en van het verzoendeksel af, tussen de beide cherubs op de ark der getuigenis, over alles met u spreken wat Ik u voor de Israëlieten gebieden zal.” Daarom wordt ze – en dat is voor sacramenten met een voorbeeldfunctie heel gewoon – ook in beeldende zin ook wel Koning der heerlijkheid en Jehova, God de Here, genoemd. Als de ark voorttrekt, zegt Mozes: “Sta op, Here, opdat uw vijanden verstrooid worden en uw haters van uw aangezicht wegvluchten.” En als ze weer werd neergezet, sprak hij: “Keer weder, Here, tot de tienduizenden der duizenden Israëls” (Numeri 10:35,36).((*Psalm 132:8))
-II.
+    - Ze was ook een voorbeeld van Christus, in Wie alle schatten van wijsheid en verstand zijn. Het sittim- of cederhout vermolmt niet en scheidt een heel heldere en heerlijk ruikende hars af; en dat hout wordt ook wel “het leven van de gestorvenen” genoemd, omdat het dode lichaam erin voor vertering bewaard wordt. Zo wijst dat dode lichaam op de kracht en de verdienste van Christus’ bloed.\\ \\ De volgende dingen waren in de ark of de kist van het verbond:
+      - De gouden kruik waarin het manna was; het manna beeldt Christus af, Die het brood des levens is.((*Exodus 16:33 *Johannes 6:35 *Hebreeën 9:4))
-De ark van het verbond leert drie dingen:
+      - De staf van Aäron, die gebloeid had; dit zag op het priesterambt van Jezus Christus. Zijn priesterstaf was eerst als een dorre staf in de wereld, maar na Zijn dood en opstanding is ze beginnen te bloeien en brengt ze zoete vruchten van het heilig Evangelie voort onder de heidenen.((*Numeri 17:8))
+      - De stenen tafelen van het verbond, waarin de Tien Geboden door Gods vinger gegrift waren;((*Deuteronomium 10:5)) ze wijzen erop dat Christus de vervulling van de wet is.
-  - Christus is de Bewerker van het verbond tussen God en de uitverkorenen.
+      - Er lag een gouden deksel op de ark, dat de genadestoel genoemd werd, terwijl de Griekse vertaling over het v verzoendeksel spreekt. Dat deksel betekent Christus, de Middelaar, die de verzoening is voor onze zonden en de schaduw die ons bedekt tegen de toorn en het verschrikkelijke oordeel van God.((*Romeinen 3:24 *1 Johannes 2:2))
-  - Ze was een zichtbaar getuigenis van Gods tegenwoordigheid. In Exodus 25:22 zegt de Here tegen Mozes: “Ik zal dáár met u samenkomen en van het verzoendeksel af, tussen de beide cherubs op de ark der getuigenis, over alles met u spreken wat Ik u voor de Israëlieten gebieden zal.” Daarom wordt ze – en dat is voor sacramenten met een voorbeeldfunctie heel gewoon – ook in beeldende zin ook wel Koning der heerlijkheid en Jehova, God de Here, genoemd. Als de ark voorttrekt, zegt Mozes: “Sta op, Here, opdat uw vijanden verstrooid worden en uw haters van uw aangezicht wegvluchten.” En als ze weer werd neergezet, sprak hij: “Keer weder, Here, tot de tienduizenden der duizenden Israëls” (Numeri 10:35,36).((*Psalm 132:8))
+      - De belofte die God hierbij gaf,((*Exodus 25:22)) maakte duidelijk dat God vanaf deze plaats als vanaf de stoel van Zijn goddelijke antwoorden zou spreken. Daar zou Hij Christus verhoren Die de ware zetel en woonplaats van Gods is. Hij is het Woord van de Vader waardoor Hij tot ons spreekt en om Wiens wil God ons verhoort. In Johannes 15:16 lezen we dat de Vader alles zal geven “wat gij Hem bidt in mijn naam”.\\ De twee cherubs die op het verzoendeksel stonden waren met hun vleugels aaneengevoegd en zagen met hun gezicht naar de ark. Dat wijst op de overeenstemming in de leer die er is tussen de profeten en de apostelen. Het wijst ook op het grote verlangen van de engelen om geheel de verborgenheid van de zaligheid te kunnen doorgronden.((*1 Petrus 1:12)) Die zaligheid hebben ze direct nadat Christus geboren was en nog in de krib lag, aan het volk verkondigd.
-  - Ze was ook een voorbeeld van Christus, in Wie alle schatten van wijsheid en verstand zijn. Het sittim- of cederhout vermolmt niet en scheidt een heel heldere en heerlijk ruikende hars af; en dat hout wordt ook wel “het leven van de gestorvenen” genoemd, omdat het dode lichaam erin voor vertering bewaard wordt. Zo wijst dat dode lichaam op de kracht en de verdienste van Christus’ bloed.
+       - De kist of de ark van het verbond was zelf ook een voorbeeld van de gemeente der uitverkorenen. Zij wordt gevoed met hemels manna en naar de wijze van Melchizedek door de scepter van de priester geregeerd. Gods wet is in de tafelen van hun hart ingegrift en zo is ze een bewaker van de boeken der profeten en apostelen. En zoals het koper het vergulde goud van de huichelaars verbeeldde, zo was het gelouterde goud waarmee de kist overtrokken was, een beeld van de gelovigen, die in het vuur van de verdrukkingen beproefd worden.((*1 Petrus 1:7)) Zo worden zij terecht als werkelijk “gouden” mensen gesteld boven de Joden en de goddeloze mensen.
+      - De draagstokken wijzen op de dienaren, de herders en de leraars van de gemeente; ze zijn gezanten en boodschappers van Christus.
-De volgende dingen waren in de ark of de kist van het verbond.
+  - De afwassingen gaven aan dat de zonden van de gelovigen zouden worden afgewassen door het bloed van Christus; en nog dagelijks hebben zij als geheiligde mensen reiniging en zuivering nodig.((*Leviticus 14:7,8))\\ Het land Kanaän was als het ware een verzegelde brief en erepenning van Christus’ belofte en de hemelse erfenis.
-  - De gouden kruik waarin het manna was; het manna beeldt Christus af, Die het brood des levens is.((*Exodus 16:33 *Johannes 6:35 *Hebreeën 9:4))
-  - De staf van Aäron, die gebloeid had; dit zag op het priesterambt van Jezus Christus. Zijn priesterstaf was eerst als een dorre staf in de wereld, maar na Zijn dood en opstanding is ze beginnen te bloeien en brengt ze zoete vruchten van het heilig Evangelie voort onder de heidenen.((*Numeri 17:8))
-  - De stenen tafelen van het verbond, waarin de Tien Geboden door Gods vinger gegrift waren;((*Deuteronomium 10:5)) ze wijzen erop dat Christus de vervulling van de wet is.
-  - Er lag een gouden deksel op de ark, dat de genadestoel genoemd werd, terwijl de Griekse vertaling over het verzoendeksel spreekt. Dat deksel betekent Christus, de Middelaar, die de verzoening is voor onze zonden en de schaduw die ons bedekt tegen de toorn en het verschrikkelijke oordeel van God.((*Romeinen 3:24 *1 Johannes 2:2))
-  - De belofte die God hierbij gaf,((*Exodus 25:22)) maakte duidelijk dat God vanaf deze plaats als vanaf de stoel van Zijn goddelijke antwoorden zou spreken. Daar zou Hij Christus verhoren Die de ware zetel en woonplaats van Gods is. Hij is het Woord van de Vader waardoor Hij tot ons spreekt en om Wiens wil God ons verhoort. In Johannes 15:16 lezen we dat de Vader alles zal geven “wat gij Hem bidt in mijn naam”.
-De twee cherubs die op het verzoendeksel stonden waren met hun vleugels aaneengevoegd en zagen met hun gezicht naar de ark. Dat wijst op de overeenstemming in de leer die er is tussen de profeten en de apostelen. Het wijst ook op het grote verlangen van de engelen om geheel de verborgenheid van de zaligheid te kunnen doorgronden.((*1 Petrus 1:12)) Die zaligheid hebben ze direct nadat Christus geboren was en nog in de krib lag, aan het volk verkondigd.
-De kist of de ark van het verbond was zelf ook een voorbeeld van de gemeente der uitverkorenen. Zij wordt gevoed met hemels manna en naar de wijze van Melchizedek door de scepter van de priester geregeerd. Gods wet is in de tafelen van hun hart ingegrift en zo is ze een bewaker van de boeken der profeten en apostelen. En zoals het koper het vergulde goud van de huichelaars verbeeldde, zo was het gelouterde goud waarmee de kist overtrokken was, een beeld van de gelovigen, die in het vuur van de verdrukkingen beproefd worden.((*1 Petrus 1:7)) Zo worden zij terecht als werkelijk “gouden” mensen gesteld boven de Joden en de goddeloze mensen.
-De draagstokken wijzen op de dienaren, de herders en de leraars van de gemeente; ze zijn gezanten en boodschappers van Christus.
-III.
-De afwassingen gaven aan dat de zonden van de gelovigen zouden worden afgewassen door het bloed van Christus; en nog dagelijks hebben zij als geheiligde mensen reiniging en zuivering nodig.((*Leviticus 14:7,8))
-Het land Kanaän was als het ware een verzegelde brief en erepenning van Christus’ belofte en de hemelse erfenis.
-[Er kunnen meer dingen genoemd worden]:
+Er kunnen meer dingen genoemd worden:
   - Zo zag het offer van Izak((*Genesis 22:10)) op het offer dat Christus bracht.
   - De zegening door Jakob van Efraïm en Manasse gebeurde door het kruiselings opleggen van de handen;((*Genesis 48:13)) en dat wijst op de ongelijke bestemming van hun nageslacht.
@@ Regel 436: / Regel 401: @@
   - De toe-eigening van het offer is het offer zélf niet.
   - De kracht van Christus’ offer wordt ons inwendig toegeëigend door de kracht van de Heilige Geest, en uitwendig door de verkondiging van het Woord en door de sacramenten die Christus heeft ingesteld.((*Romeinen 6 *Kolossenzen 2:12)) Zo dikwijls namelijk als het Evangelie verkondigd wordt en de sacramenten naar de instelling van Christus bediend worden – zo dikwijls wordt Christus geofferd of opgedragen. En dan niet aan God, maar aan ons, opdat wij Hem door het geloof aannemen en Hem met ons hele hart als het ware met beide armen omhelzen. Nadat Christus in de wereld gekomen is en Zijn offer éénmaal gebracht heeft, is er geen uitwendig en daadwerkelijk offer meer overgebleven om opnieuw gebracht te worden.
+    - Christus sterft niet meer, en de dood heerst niet meer over Hem.((*Romeinen 6:9))
-  - Christus sterft niet meer, en de dood heerst niet meer over Hem.((*Romeinen 6:9))
+    - Door één offerande heeft Hij voor altijd hen volmaakt, die geheiligd worden. En wij zijn geheiligd door het offer van het lichaam van Jezus Christus, dat eenmaal heeft plaatsgevonden.((*Hebreeën 10:14)) Zo is Hij eens en voor altijd binnengegaan in het heiligdom, waardoor Hij een eeuwige verlossing verwierf.((*Hebreeën 9:12))
-  - Door één offerande heeft Hij voor altijd hen volmaakt, die geheiligd worden. En wij zijn geheiligd door het offer van het lichaam van Jezus Christus, dat eenmaal heeft plaatsgevonden.((*Hebreeën 10:14)) Zo is Hij eens en voor altijd binnengegaan in het heiligdom, waardoor Hij een eeuwige verlossing verwierf.((*Hebreeën 9:12))
+    - Christus heeft Zelf gezegd: “Het is volbracht” (Johannes 19:30).
-  - Christus heeft Zelf gezegd: “Het is volbracht” (Johannes 19:30).
 ==== 47. Er is maar één Christus, maar hoe komt het dan dat er zoveel sacramenten en offers ingesteld zijn geweest? ====
@@ Regel 455: / Regel 419: @@
 ==== 50. Wat zijn de sacramenten van het nieuwe verbond? ====
-Het zijn tekenen die door God zijn ingesteld en in het evangelie zijn bekendgemaakt. Daardoor worden het nieuwe verbond dat in het bloed van Christus bevestigd is, de belofte van genade en de gerechtigheid door het geloof in de Middelaar Christus Die nu gekomen is, te kennen gegeven en verzegeld tot aan de wederkomst van Christus.((Noot: onleesbare tekstaanduiding.))
+Het zijn tekenen die door God zijn ingesteld en in het evangelie zijn bekendgemaakt. Daardoor worden het nieuwe verbond dat in het bloed van Christus bevestigd is, de belofte van genade en de gerechtigheid door het geloof in de Middelaar Christus Die nu gekomen is, te kennen gegeven en verzegeld tot aan de wederkomst van Christus.((*Matteüs 28:19 *1 Korintiërs 11:26))
-Anderzijds worden wij hierdoor vermaand om onze verplichtingen tegenover God en onze naasten te bewijzen.((Noot: onleesbare tekstaanduiding.))
+Anderzijds worden wij hierdoor vermaand om onze verplichtingen tegenover God en onze naasten te bewijzen.((*1 Korintiërs 5:7,8 *1 Korintiërs 10:17))
 ==== 51. Hoeveel sacramenten heeft de christelijke kerk? ====
@@ Regel 463: / Regel 427: @@
 Niet meer dan twee; het ene is ter inlijving of inplanting en wedergeboorte, namelijk de doop. De doop is in de plaats van de besnijdenis en de andere reinigingen onder de wet gekomen. Het tweede is tot voeding, namelijk het Avondmaal des Heren, dat door het paaslam werd uitgebeeld.
-[Waarom maar twee sacramenten?]
+//Waarom maar twee sacramenten?//
+  - De Here Jezus heeft alleen deze twee sacramenten ingesteld.((*Matteüs 3:11 *Matteüs 21:25 *Matteüs 26:26))
-  - De Here Jezus heeft alleen deze twee sacramenten ingesteld.
+  - Hij heeft aan de dienaren van het Nieuwe Testament bevolen om alleen deze twee op een wettige manier te bedienen.((*Matteüs 28:19 *1 Korintiërs 11:23))
-  - Hij heeft aan de dienaren van het Nieuwe Testament bevolen om alleen deze twee op een wettige manier te bedienen.((*Matteüs 28:19 ???))
+  - Alleen de doop en het Avondmaal verzegelen de gerechtigheid van het geloof.((*Kolossenzen 2:11,12 *1 Korintiërs 5:7))
-  - Alleen de doop en het Avondmaal verzegelen de gerechtigheid van het geloof.((???))
   - Ook Paulus spreekt niet over méér verzegelingen en panden die we met Christus als ons Hoofd hebben; zie 1 Korintiërs 12:13: “Door één Geest zijn wij allen tot één lichaam gedoopt, (…) en allen zijn wij met één Geest gedrenkt.”
   - De eerste apostolische kerk heeft ook niet méér sacramenten gebruikt.((*Handelingen 2:38-42))
@@ Regel 473: / Regel 436: @@
   - De voetwassing waarover men leest in Johannes 13:5 en het zalven van de zieken in Markus 6:13 en Jakobus 5:14 zijn niet door Christus ingesteld om in de gemeente altijd gepraktiseerd te worden. Daarom mogen ze ook geen sacramenten genoemd worden, want door geen van beide wordt de rechtvaardigheid door het geloof in ons verzegeld. En de zalving die de apostelen en andere godzalige mensen in die tijd vrijwillig gebruikten, is in strijd met de zalving die in de tijd van de pauselijke heerschappij plaatsvond bij het bezoeken van de zieken. Die vroegere zalving was een teken dat men de gezondheid weer terug zou krijgen en men dus in leven zou blijven. Maar de [roomse] zalving is een teken dat er geen hoop op gezondheid meer is en dat men moet sterven.
-[Er zijn nog enkele opmerkingen te maken:]
+[Er zijn nog enkele opmerkingen te maken over de sacramenten die Rome kent:]
+  - Het huwelijk, de priesterordening, de boete of boetvaardigheid en het vormsel waarbij olie en andere ceremoniële dingen plaatsvinden, zijn beslist geen sacramenten, want het zijn geen tekenen of betekenende zaken die door Christus zijn ingesteld en onderscheiden.
-  - Het huwelijk, de priesterordening, de boete of boetvaardigheid en het vormsel waarbij olie en andere ceremoniële dingen plaatsvinden, zijn beslist geen sacramenten, want het zijn geen tekenen of betekenende zaken die door Christus ingesteld en apart onderscheiden werden.
+  - Ook de communie of gemeenschap der heiligen onder het Hoofd Christus is geen sacrament, maar wel het belangrijkste doel van de sacramenten.
-  - Geen enkele gemeenschap der heiligen onder hun Hoofd Christus getuigt hiervan; en de gemeenschap is toch het belangrijkste doel van de sacramenten.
+  - Christus heeft ook geen van deze dingen als sacrament gebruikt.
-  - Christus heeft ook aan geen van deze zogenaamde sacramenten Zelf deelgenomen.
   - Ze zijn ook niet door God ingesteld of door de apostolische kerk gebruikt.
@@ Regel 648: / Regel 610: @@
   - Wat God aangaat is het allereerste doel om ons geweten tot nut te zijn en ten aanzien van Hem gerust te stellen. Er is hier namelijk sprake van symbolen, korte uitspraken, heldere beelden, afspiegelingen en tekenen die ons duidelijk maken en helder voor ogen stellen wat Christus Jezus voor ons gedaan heeft en nog doet. Maar dat niet alleen! De sacramenten zijn ook zegels en panden van Gods belofte die men door het geloof aanneemt; van de rechtvaardiging door het geloof; en van onze inlijving in en gemeenschap met Christus. De sacramenten zijn dus versterkingen van ons geloof. “Of weet gij niet dat wij allen die in Christus Jezsu gedoopt zijn, in Zijn dood gedoopt zijn?”((Romeinen 6:3 (HSV) *Galaten 3:27)) Zie ook 1 Korintiërs 10:16 en verder: “Het brood dat wij breken…”.
   - Ten aanzien van onszelf zijn er de volgende doelen:
+    - Ze zijn een teken van de belijdenis van het ware geloof, waardoor wij van andere godsdienstige stromingen onderscheiden worden, zoals soldaten door hun uniform en andere merktekenen worden onderscheiden.
-  - Ze zijn een teken van de belijdenis van het ware geloof, waardoor wij van andere godsdienstige stromingen onderscheiden worden, zoals soldaten door hun uniform en andere merktekenen worden onderscheiden.
+    - Ze brengen de weldaden van Christus in gedachten. “Deze dag moet voor u een gedenkdag worden” (Exodus 12:14 HSV). En in Exodus 13:9 staat: “En het moet voor u als een teken op uw hand zijn, en als een herinnering tussen uw ogen” (HSV). “Doe dat tot Mijn gedachtenis” (Lucas 22:19).
-  - Ze brengen de weldaden van Christus in gedachten. “Deze dag moet voor u een gedenkdag worden” (Exodus 12:14 HSV). En in Exodus 13:9 staat: “En het moet voor u als een teken op uw hand zijn, en als een herinnering tussen uw ogen” (HSV). “Doe dat tot Mijn gedachtenis” (Lucas 22:19).
+    - Ze zijn een getuigenis van onze dankbaarheid.
-  - Ze zijn een getuigenis van onze dankbaarheid.
+    - Ze zijn een aansporing van onze plicht tegenover God, want ze zijn een openbaar getuigenis dat wij voor Gods kinderen gehouden willen worden. We geven hiermee aan dat we alleen de ware God willen dienen. Hij is die God Die Zich door zijn betrouwbaar woord van profeten en apostelen én door de sacramenten aan ons geopenbaard heeft. We betuigen hiermee dat we ons aan Hem verbinden en dat we ijverig zullen zijn in gehoorzaamheid, godzaligheid en in een heilig leven.
-  - Ze zijn een aansporing van onze plicht tegenover God, want ze zijn een openbaar getuigenis dat wij voor Gods kinderen gehouden willen worden. We geven hiermee aan dat we alleen de ware God willen dienen. Hij is die God Die Zich door zijn betrouwbaar woord van profeten en apostelen én door de sacramenten aan ons geopenbaard heeft. We betuigen hiermee dat we ons aan Hem verbinden en dat we ijverig zullen zijn in gehoorzaamheid, godzaligheid en in een heilig leven.
+    - Ze zijn als het ware de verbindingsdraden van de openbare samenkomsten en het samenzijn van de gemeente. En ten slotte functioneren ze als banden van onderlinge liefde en eendracht tussen de leden van de gemeente onder het éne Hoof Christus.((*Handelingen 10:41 *Efeziërs 4:5))
-  - Ze zijn als het ware de verbindingsdraden van de openbare samenkomsten en het samenzijn van de gemeente. En ten slotte functioneren ze als banden van onderlinge liefde en eendracht tussen de leden van de gemeente onder het éne Hoof Christus.((*Handelingen 10:41 *Efeziërs 4:5))
 ==== 72. Wanneer worden de sacramenten wettig gebruikt? ====
@@ Regel 678: / Regel 639: @@
   - De dwaling van de scholastieke theologen, die leerden dat de sacramenten van het Oude Testament de genade van God alleen maar afbeeldden, terwijl die van het Nieuwe Testament de genade ook werkelijk geven.
   - De dwaling van de roomsen, die het volgende beweren:
+    - dat de sacramenten van het nieuwe verbond de genade in zich hebben en die op eigen kracht uitdelen of verdienen, en dat ze //ex opere operato//, puur omdat ze gedaan worden en gedaan zijn, rechtvaardig maken, tot rechtvaardiging en heiliging zijn en de zonden vergeven, ook zonder de goede intentie van hem die ze gebruikt, dat is dus zonder geloof.
-  - dat de sacramenten van het nieuwe verbond de genade in zich hebben en die op eigen kracht uitdelen of verdienen, en dat ze //ex opere operato//, puur omdat ze gedaan worden en gedaan zijn, rechtvaardig maken, tot rechtvaardiging en heiliging zijn en de zonden vergeven, ook zonder de goede intentie van hem die ze gebruikt, dat is dus zonder geloof.
+    - dat er zeven sacramenten zijn; vijf zijn noodzakelijk: de doop, het vormsel, het sacrament van het altaar, de penitentie en het laatste oliesel; twee zijn er vrijwillig: de (klooster)orde en het huwelijk.
-  - dat er zeven sacramenten zijn; vijf zijn noodzakelijk: de doop, het vormsel, het sacrament van het altaar, de penitentie en het laatste oliesel; twee zijn er vrijwillig: de (klooster)orde en het huwelijk.
+    - dat de natuur van de dingen door de kracht van de woorden als door een soort bezwerende toverij veranderd worden en ophouden te zijn wat ze eerst waren.
-  - dat de natuur van de dingen door de kracht van de woorden als door een soort bezwerende toverij veranderd worden en ophouden te zijn wat ze eerst waren.
+    - dat in de bediening van de sacramenten een vreemde en onbekende taal gebruikt moet worden.
-  - dat in de bediening van de sacramenten een vreemde en onbekende taal gebruikt moet worden.
+    - dat de sacramenten ook gebruikt mogen worden voor levenloze dingen.
-  - dat de sacramenten ook gebruikt mogen worden voor levenloze dingen.
+  - De dwaling van hen die het volgende doen of beweren:
+    - ze gebruiken het woord “testament” in de plaats van het woord “sacrament”, terwijl het eerste woord hetzelfde betekent als het woord “verbond”, namelijk een verdrag dat gesloten wordt tussen twee partijen die het eerst niet met elkaar eens waren. En dit verbond is uniek en geldt voor eeuwig, want het is niet anders dan de verzoening van de gelovigen met God door de dood van Christus.
+    - ze binden de betekende zaak enigszins aan het teken, of verdedigen een daadwerkelijke en wezenlijke verbinding van het teken met de betekende zaak; kortom, ze verbeelden zich een te nauwe verbinding tussen de betekende zaak en het teken.
-De dwaling van hen die het volgende doen of beweren:
+    - ze houden vol dat de sacramenten ook aan de ongelovigen toekomen.
+    - ze menen dat de betekende zaak zowel aan de gelovigen als aan de ongelovigen geschonken wordt.
-  - ze gebruiken het woord “testament” in de plaats van het woord “sacrament”, terwijl het eerste woord hetzelfde betekent als het woord “verbond”, namelijk een verdrag dat gesloten wordt tussen twee partijen die het eerst niet met elkaar eens waren. En dit verbond is uniek en geldt voor eeuwig, want het is niet anders dan de verzoening van de gelovigen met God door de dood van Christus.
+    - ze willen niet dat er ook manieren van spreken zijn die geen sacramentele lading hebben.
-  - ze binden de betekende zaak enigszins aan het teken, of verdedigen een daadwerkelijke en wezenlijke verbinding van het teken met de betekende zaak; kortom, ze verbeelden zich een te nauwe verbinding tussen de betekende zaak en het teken.
+    - ze schrijven minder kracht toe aan het Woord van God dan aan de sacramenten, omdat ze van mening zijn dat door de sacramenten nog belangrijker zaken aan de mensen worden voorgehouden en aangeboden dan door het Woord.
-  - ze houden vol dat de sacramenten ook aan de ongelovigen toekomen.
+  - De dwaling van hen die niet genoeg hebben aan de hemelse eenvoud, en daarom menen dat ze de waardigheid van de sacramenten met al het mooie dat daarmee gepaard gaat, met meer pracht en praal moeten uitbeelden.
-  - ze menen dat de betekende zaak zowel aan de gelovigen als aan de ongelovigen geschonken wordt.
+  - De dwaling van velen die in de uitwendige gemeenschap van de kerk zijn, zich tevreden stellen met het simpelweg gebruiken van de uitwendige tekenen en zich niet bekommeren over hun wedergeboorte of over hun gemeenschap met het Hoofd Christus. Ze blijven steken in hun zonden. Daarmee gaan ze in tegen de uitspraak van Augustinus: “Het sacrament maakt niet rechtvaardig, maar het geloof dat met het sacrament samenhangt.”
-  - ze willen niet dat er ook manieren van spreken zijn die geen sacramentele lading hebben.
+  - De dwaling van de pausgezinden die zonder, buiten en tegen de Schrift in geloven dat door de mis een waar en werkelijk zichtbaar offer plaatsvindt, al gebeurt dat wel zonder bloed. De priesters offeren daardoor het lichaam en bloed van Christus aan God op onder de gedaante van brood en wijn tot een zoenoffer voor levenden en doden. Sommigen beweren zelfs dat het offer dat in de mis plaatsvindt, hetzelfde is als dat aan het kruis gebracht werd, met als enige verschil een andere manier van handelen. Dat is natuurlijk al een heel vreemde redenering. Het offer van Christus dat Zijn dood met zich meebracht, is zó bijzonder en uniek geweest, dat het nooit opnieuw uitgevoerd kan worden door mensenhanden. Anderen zeggen weer dat het een gedenkoffer of een zichtbaar offer is. Deze mening haalt echter de vorige onderuit, want een herinnering aan iets is niet hetzelfde als het feit en de zaak zelf.
-  - ze schrijven minder kracht toe aan het Woord van God dan aan de sacramenten, omdat ze van mening zijn dat door de sacramenten nog belangrijker zaken aan de mensen worden voorgehouden en aangeboden dan door het Woord.
-De dwaling van hen die niet genoeg hebben aan de hemelse eenvoud, en daarom menen dat ze de waardigheid van de sacramenten met al het mooie dat daarmee gepaard gaat, met meer pracht en praal moeten uitbeelden.
-De dwaling van velen die in de uitwendige gemeenschap van de kerk zijn, zich tevreden stellen met het simpelweg gebruiken van de uitwendige tekenen en zich niet bekommeren over hun wedergeboorte of over hun gemeenschap met het Hoofd Christus. Ze blijven steken in hun zonden. Daarmee gaan ze in tegen de uitspraak van Augustinus: “Het sacrament maakt niet rechtvaardig, maar het geloof dat met het sacrament samenhangt.”
-De dwaling van de pausgezinden die zonder, buiten en tegen de Schrift in geloven dat door de mis een waar en werkelijk zichtbaar offer plaatsvindt, al gebeurt dat wel zonder bloed. De priesters offeren daardoor het lichaam en bloed van Christus aan God op onder de gedaante van brood en wijn tot een zoenoffer voor levenden en doden. Sommigen beweren zelfs dat het offer dat in de mis plaatsvindt, hetzelfde is als dat aan het kruis gebracht werd, met als enige verschil een andere manier van handelen. Dat is natuurlijk al een heel vreemde redenering. Het offer van Christus dat Zijn dood met zich meebracht, is zó bijzonder en uniek geweest, dat het nooit opnieuw uitgevoerd kan worden door mensenhanden. Anderen zeggen weer dat het een gedenkoffer of een zichtbaar offer is. Deze mening haalt echter de vorige onderuit, want een herinnering aan iets is niet hetzelfde als het feit en de zaak zelf.

Institutie van Bucanus

Verschillen

Paginahulpmiddelen